W kwietniu każdego roku dyrektorzy szkół muszą przekazać organom prowadzącym zaopiniowany arkusz organizacji szkoły - dokument opracowywany jest na przyszły rok szkolny i określa liczbę oddziałów oraz przydział godzin poszczególnym nauczycielom. Sam arkusz musi jednak zostać przygotowany dużo wcześniej - tak, by z jego treścią mogły zapoznać się organizacje związkowe, kurator oświaty oraz organ prowadzący, który dokument zatwierdza.

 

Arkusz organizacji szkoły trudny do późniejszej korekty>>

 

Projekt arkusza, a potem opiniowanie

Na podstawie zatwierdzonego arkusza organizacji szkoły dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy, ustala tygodniowy rozkład zajęć określający organizację zajęć edukacyjnych. Do arkusza organizacji należy wpisać najważniejsze dane o funkcjonowaniu szkoły, czyli (par. 17 ust. 3 i 4 r.o.s.p. z 2019 r.):

  •     liczbę nauczycieli ogółem, w tym nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze;
  •     imiona, nazwiska, stopnie awansu zawodowego i kwalifikacje poszczególnych nauczycieli oraz rodzaje prowadzonych przez nich zajęć wraz z liczbą godzin;
  •     liczbę nauczycieli, o których mowa w art. 9d ust. 8 KN, w podziale na stopnie awansu zawodowego;
  •     liczbę pracowników administracji i obsługi, w tym tych zajmujących stanowiska kierownicze, oraz etatów przeliczeniowych;
  •     liczbę pracowników ogółem, w tym pracowników zajmujących stanowiska kierownicze;
  •     liczbę oddziałów poszczególnych klas;
  •     liczbę uczniów w poszczególnych oddziałach;
  •     dla poszczególnych oddziałów.


Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego - projekt arkusza opiniują ogólnokrajowe związki zawodowe, ogólnokrajowe zrzeszenia związków zawodowych i ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe, jeżeli spełniają łącznie następujące kryteria:

  •     zrzeszają więcej niż 300 tys. członków będących osobami wykonującymi pracę zarobkową, o których mowa w art. 11 pkt 1 ustawy z 23.05.1991 r. o związkach zawodowych - dalej u.z.z.,
  •     działają w podmiotach gospodarki narodowej, których podstawowy rodzaj działalności określony jest w więcej niż połowie sekcji PKD.

 

- Nie ma natomiast, co do zasady, obowiązku występowania do rady pedagogicznej o zaopiniowanie arkusza - wskazuje Bożena Barszczewska, specjalizująca się w prawie oświatowym. Występują jednak rozbieżności w interpretacji art. 70 ust. 2 pkt 1 ust. 2 Prawa oświatowego. Obecnie projekt arkusza, zanim trafi do zatwierdzenia przez organ prowadzący, musi zostać zaopiniowany przez kuratora oświaty. To się jednak zmieni.

Czytaj też w LEX komentarz: Zinkiewicz Beata, Pomiar efektywności pracy kuratorów sądowych - realna konieczność czy niepotrzebne utrudnienie?>

Mniej biurokracji, czy mniej kontroli?

Resort tłumaczy, że celem zmiany jest odciążenie kuratorów oświaty z obowiązków administracyjnych i umożliwienie im skoncentrowania się na nadzorze nad jakością kształcenia. Wskazano, że obecna procedura opiniowania arkuszy wiosną, szczególnie w przypadku szkół ponadpodstawowych, jest nieefektywna ze względu na późniejsze zmiany wynikające z rekrutacji uczniów. Po nowelizacji kurator otrzyma zatwierdzony arkusz. Wyjątkiem będą szkoły artystyczne - w ich przypadku obowiązek opiniowania arkuszy przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny zostanie utrzymany. Nowe przepisy mają wejść w życie w odniesieniu do arkuszy organizacji na rok szkolny 2026/2027.

 

MEN uważa, że nie zmniejszy to nadzoru pedagogicznego nad szkołami - po zmianach kuratorzy nie stracą kompetencji kontrolnych – nadal będą mogli interweniować, jeśli organizacja pracy szkoły narusza przepisy prawa. W takich przypadkach kurator będzie mógł wydawać zalecenia lub decyzje, a w razie braku reakcji ze strony organu prowadzącego - informować wojewodę.

Łatwiejsze przekazanie szkoły

Nie są to jednak jedyne pomysły dotyczące kompetencji organów nadzoru pedagogicznego. W założeniach do projektu, który ma pomóc ograniczyć wpływ niżu demograficznego na oświatę zaproponowano odejście od niektórych kompetencji organów nadzoru pedagogicznego. Projekt przewiduje, że opinia kuratora oświaty (KO), dotycząca tworzenia bibliotek pedagogicznych, placówek doskonalenia nauczycieli oraz przekazywania prowadzenia szkół przez jednostki samorządu terytorialnego (JST), przestanie mieć charakter wiążący, a będzie jedynie doradcza. W tym ostatnim przypadku MEN wskazuje, że wystarczy kontrola wojewody.

 

Zniesione mają być także wymogi opiniowania przez KO tworzenia nowych placówek oświatowych oraz zmiany ich siedzib, o ile były już wcześniej poddane stosownej kontroli. Ponadto projekt przewiduje uproszczenie procedury przekazywania prowadzenia szkół przez osoby fizyczne, które zamierzają zrezygnować z ich prowadzenia, np. ze względu na przejście na emeryturę. Procedura ta ma być szybsza, co mogłoby pomóc uniknąć komplikacji dla lokalnych społeczności. Projekt zawiera również nowe regulacje dla szkół niepublicznych, w tym obowiązek uzyskiwania opinii sanitarnych i straży pożarnej, wprowadzenie obligatoryjnych organów przedstawicielskich rodziców oraz jasno określone zasady skreślania uczniów i regulowania opłat.

Czytaj też w LEX: Lesińska Joanna, Edukacja obywatelska w szkołach od 1 września 2025>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.