Dotychczasowe przepisy ustawy o systemie oświaty , upoważniające organy prowadzące przedszkola publiczne do ustalania wysokości opłat za świadczenia w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, nie zawierają jednoznacznie sformułowanej normy zezwalającej gminom na stosowanie ulg i zwolnień w opłatach za świadczenia udzielane w czasie przekraczającym bezpłatny wymiar zajęć w publicznym przedszkolu lub innej formie wychowania przedszkolnego. Należy podkreślić, że mimo tego wiele gmin stosowało ulgi w opłatach, np. zależnie od liczby dzieci z jednej rodziny uczęszczających do przedszkola. Praktyka ta była jednak różnie oceniana przez wojewodów i wojewódzkie sądy administracyjne i wielokrotnie dochodziło do stwierdzania nieważności uchwał rad gmin wprowadzających ulgi z powodu zarzutu braku podstawy prawnej.
Proponowana zmiana art. 14 ust. 5 pkt 2 u.s.o. pozwoli na uniknięcie wątpliwości co do możliwości wprowadzania przez rady gmin ulg i zwolnień w opłatach za świadczenia publicznych przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego oraz ujednolicenie orzecznictwa w tym zakresie.
Podobne rozwiązanie dotyczące możliwości wprowadzania ulg i zwolnień w opłatach za nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki zaproponowano w przypadku organów prowadzących publiczne przedszkola i publiczne inne formy wychowania przedszkolnego innych niż jednostki samorządu terytorialnego (w art. 14 proponowany nowy ust. 5f u.s.o .).
Stosowanie przez gminy ulg w opłatach przedszkolnych wnoszonych przez rodziców stanowi realizację lokalnej polityki prorodzinnej i wychodzi naprzeciw potrzebom społecznym.
Ponadto proponuje się, aby w sprawach dotyczących ustalania uprawnienia do całkowitego albo częściowego zwolnienia z opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego, określonych w uchwale rady gminy, stosowane było przedstawianie przez rodziców dziecka, w formie oświadczenia, odpowiednio wymaganych danych wskazanych w nowym ust. 5i w art. 14 u.s.o. (art. 1 pkt 4 lit. h z.u.s.o.).
W nowym art. 79a u.s.o. (art. 1 pkt 16 z.u.s.o.) proponuje się wprowadzenie od dnia 1 września 2014 r. mechanizmu zobowiązującego gminę, której mieszkańcem jest dziecko korzystające z wychowania przedszkolnego w publicznym przedszkolu lub publicznej innej formie wychowania przedszkolnego w innej gminie, do zwrotu kosztów związanych z korzystaniem przez to dziecko z wychowania przedszkolnego.
Wnioski i postulaty napływające z wielu gmin wskazywały na potrzebę wprowadzenia jednoznacznego przepisu zobowiązującego gminę do zwrotu kosztów związanych z korzystaniem przez dzieci z wychowania przedszkolnego.
O wprowadzenie takiej regulacji wnioskowały szczególnie te samorządy, w których z wychowania przedszkolnego korzystała duża liczba dzieci z innych, sąsiednich gmin.
Zgodnie z treścią artykułu, jeżeli do publicznego przedszkola lub publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez gminę, będzie uczęszczał uczeń niebędący jej mieszkańcem, gmina, której mieszkańcem jest ten uczeń, pokryje koszty wychowania przedszkolnego tego ucznia w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w odpowiednio publicznych przedszkolach lub publicznych innych formach wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez gminę, w której uczeń korzysta z wychowania przedszkolnego, pomniejszonym o opłaty wnoszone przez rodziców za korzystanie przez ucznia z wychowania przedszkolnego w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki oraz za wyżywienie, stanowiące dochody budżetu gminy, a także o kwotę dotacji, o której mowa w projektowanym art. 14d ust. 1 u.s.o., otrzymanej na ucznia przez gminę prowadzącą przedszkole lub inną formę wychowania przedszkolnego, do których uczęszcza uczeń.
Przyjęte rozwiązanie będzie miało znaczenie przede wszystkim dla budżetów gmin miejskich, które dotychczas ponosiły dodatkowe koszty w związku z korzystaniem z organizowanego przez nie wychowania przedszkolnego przez dzieci z okolicznych gmin.
Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, jeżeli droga dziecka realizującego roczne obowiązkowe wychowanie przedszkolne z domu do najbliższego publicznego przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej lub publicznej innej formy wychowania przedszkolnego przekracza 3 km, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego i bezpiecznego transportu i opieki w czasie przewozu lub zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice. Nakłada się na gminy obowiązek zapewnienia dowozu dzieci objętych obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego również do przedszkoli niepublicznych działających zgodnie z nowym art. 90 ust. 1b u.s.o. w przypadku, gdy odległość z domu do przedszkola niepublicznego, w którym gmina zapewniła realizację tego obowiązku, jest większa niż 3 km ( art. 14a ust. 3 u.s.o. ).
Ustawa o systemie oświaty nie określa, czy gmina może zorganizować bezpłatny transport dla uczniów, których droga z domu do przedszkola, innej formy wychowania przedszkolnego, szkoły podstawowej lub gimnazjum jest krótsza niż odpowiednio 3 lub 4 km, a gminę stać na zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci.
Niektóre jednostki samorządu terytorialnego, mając na uwadze troskę o bezpieczeństwo dzieci na drogach, organizowały transport również, w przypadku gdy droga dzieci z domu do przedszkola lub szkoły była krótsza niż odległość określona w ustawie. W wielu przypadkach było to uzasadnione ze względu na stan dróg i ciągów komunikacyjnych (brak chodników i poboczy, wąskie i uczęszczane trasy), a także wnioski lokalnej społeczności. Jednak zdarzało się, że regionalne izby obrachunkowe, kontrolując wydatki gmin, kwestionowały zasadność wydatków ponoszonych na dowożenie dzieci, jeśli odległość z domu do szkoły była krótsza, niż odległość określona w ustawie.
W celu wypełnienia luki prawnej, dodano w u.s.o. przepisy umożliwiające organizowanie przez gminę bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci z domu do publicznego przedszkola, publicznej innej formy wychowania przedszkolnego, przedszkola niepublicznego, o którym mowa w projektowanym art. 90 ust. 1b , a także do szkoły podstawowej i gimnazjum, bez względu na odległość między domem dziecka a przedszkolem, inną formą wychowania przedszkolnego lub szkołą. Nowe przepisy art. 14a ust. 4a u.s.o. umożliwią jednostkom samorządu terytorialnego uwzględnienie wymogów bezpieczeństwa dzieci oraz będą sprzyjać zwiększeniu dostępności wychowania przedszkolnego.
Należy zaznaczyć, że zmiana brzmienia art. 17 ust. 3 u.s.o. uwzględnia sygnały napływające z gmin, które chcą organizować bezpłatny transport i opiekę również w czasie przewozu dzieci realizujących obowiązek szkolny w sytuacji, gdy odległość ta jest mniejsza niż odpowiednio 3 lub 4 km, jednak nie mają określonych podstaw prawnych do takiego działania.
Zgodnie z brzmieniem art. 6 z.u.s.o. , w okresie przejściowym – do dnia 31 sierpnia 2016 r. – powyższe rozwiązanie może być stosowane także wobec dzieci uczęszczających do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.

Polecamy: Prof. Jeżowski: brakiem pomocy od państwa samorządowcy usprawiedliwiają własną niekompetencję