PARLAMENT EUROPEJSKI,- uwzględniając swoją decyzję w sprawie absolutorium z wykonania budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych 2 za rok budżetowy 2020,
- uwzględniając art. 100 Regulaminu i załącznik V do Regulaminu,
- uwzględniając sprawozdanie Komisji Kontroli Budżetowej (A9-0075/2022),
A. mając na uwadze, że Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych ("Wspólne Przedsięwzięcie FCH") zostało utworzone w maju 2008 r. na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 521/2008 1 jako partnerstwo publiczno-prywatne na okres do 31 grudnia 2017 r. w celu zintensyfikowania wysiłków w obszarze badań naukowych i przyspieszenia wdrożenia technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych; mając na uwadze, że rozporządzenie (WE) nr 521/2008 zostało uchylone rozporządzeniem Rady (UE) nr 559/2014 2 ;
B. mając na uwadze, że na mocy rozporządzenia (UE) nr 559/2014 w maju 2014 r. powstało Wspólne Przedsięwzięcie na rzecz Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych 2 (zwane dalej "Wspólnym Przedsięwzięciem FCH 2"), które zostało utworzone na okres do 31 grudnia 2024 r. i zastąpiło Wspólne Przedsięwzięcie FCH;
C. mając na uwadze, że członkami Wspólnego Przedsięwzięcia FCH były: Unia, reprezentowana przez Komisję, zrzeszenie branżowe europejskiej wspólnej inicjatywy technologicznej na rzecz technologii ogniw paliwowych i technologii wodorowych oraz zrzeszenie badawcze N.ERGHY;
D. mając na uwadze, że członkami Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 są: Unia, reprezentowana przez Komisję, New Energy World Industry Grouping AISBL ("zrzeszenie branżowe"), które w 2016 r. zmieniło nazwę na Hydrogen Europe, oraz New European Research Grouping on Fuel Cells and Hydrogen AISBL ("zrzeszenie badawcze"), które w 2018 r. zmieniło nazwę na Hydrogen Europe Research;
E. mając na uwadze, że maksymalny wkład Unii we Wspólne Przedsięwzięcie FCH na pokrycie kosztów bieżących i operacyjnych wynosi 470 000 000 EUR z siódmego programu ramowego; mając na uwadze, że wysokość wkładów pozostałych członków musi być przynajmniej równa wysokości wkładu UE;
F. mając na uwadze, że maksymalny wkład Unii do Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 wynosi 665 000 000 EUR (włącznie ze środkami EFTA) z programu "Horyzont 2020", natomiast członkowie ze zrzeszenia branżowego i zrzeszenia badawczego mają wnieść środki w wysokości co najmniej 380 000 000 EUR w okresie określonym w rozporządzeniu, co obejmuje wkłady niepieniężne do projektów objętych programem "Horyzont 2020" finansowanych przez Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2, wkłady niepieniężne na rzecz działań dodatkowych (o wartości co najmniej 285 000 000 EUR) oraz wkłady pieniężne na pokrycie kosztów administracyjnych;
Zarządzanie budżetem i finansami
1. odnotowuje, że Trybunał Obrachunkowy (zwany dalej "Trybunałem") uznaje w sprawozdaniu dotyczącym sprawozdania finansowego Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 (zwanym dalej "sprawozdaniem Trybunału"), że sprawozdanie finansowe za 2020 r. przedstawia rzetelnie we wszystkich istotnych aspektach sytuację finansową Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 na dzień 31 grudnia 2020 r. oraz wyniki transakcji, przepływy pieniężne i zmiany w aktywach netto za zakończony w tym dniu rok budżetowy, zgodnie z przepisami jego regulaminu finansowego i z zasadami rachunkowości przyjętymi przez księgowego Komisji; na podstawie sprawozdania Trybunału zauważa ponadto, że transakcje leżące u podstaw rozliczeń są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;
2. odnotowuje, że ostateczny dostępny budżet Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 na rok budżetowy 2020 (obejmujący ponownie ujęte w budżecie niewykorzystane środki z poprzednich lat, dochody przeznaczone na określony cel i realokacje na kolejny rok) obejmował środki na zobowiązania w wysokości 104 231 642 EUR oraz środki na płatności w wysokości 103 779 004 EUR; odnotowuje, że ogólne wykonanie budżetu na 2020 r. w odniesieniu do środków na zobowiązania i środków na płatności wyniosło odpowiednio 94,4 % i 95,3 %;
3. zauważa, że na koniec 2020 r. z maksymalnego wkładu 470 000 000 EUR wynikającego z rozporządzenia (WE) nr 521/2008 Unia przekazała łączną kwotę 426 127 000 EUR w formie wkładu pieniężnego i niepieniężnego z siódmego programu ramowego, zaś członkowie zrzeszenia branżowego i zrzeszenia naukowego przekazali poświadczone zasoby w łącznej kwocie 458 275 000 EUR, w tym 440 391 000 EUR poświadczonego wkładu niepieniężnego w projekty objęte siódmym programem ramowym; odnotowuje na podstawie sprawozdania Trybunału, że w odniesieniu do całego siódmego programu ramowego na koniec 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 wniosło wkład w wysokości 428 477 494 EUR na podpisane umowy o udzielenie dotacji z siódmego programu ramowego, z czego około 7 062 748 EUR (tj. 2 %) zostanie wypłacone w kolejnych latach, oraz że jeśli chodzi o budżet Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 na 2020 r. dostępny na płatności dotyczące projektów objętych siódmym programem ramowym, wskaźnik wykorzystania środków na płatności wyniósł 89 %;
4. odnotowuje, że na koniec 2020 r. Unia przekazała łączną kwotę 498 577 000 EUR z programu "Horyzont 2020", zaś członkowie ze zrzeszenia branżowego i zrzeszenia badawczego przekazali łączną kwotę 20 630 000 EUR poświadczonego wkładu niepieniężnego, w tym 11 916 000 poświadczonego wkładu niepieniężnego w projekty Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 objęte programem "Horyzont 2020"; na podstawie sprawozdania Trybunału odnotowuje, że niski poziom poświadczonego wkładu niepieniężnego członków ze zrzeszenia branżowego w działalność operacyjną w wysokości 11 916 000 EUR wynika z faktu, iż Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 certyfikuje go później w programie "Horyzont 2020", w momencie wypłaty płatności końcowej na projekty i w terminie poświadczenia sprawozdania finansowego; ponadto odnotowuje, że na koniec 2020 r. wkład niepieniężny zrzeszenia branżowego i zrzeszenia badawczego w działania dodatkowe wynosił łącznie 1 095 070 000 EUR, znacząco więcej niż minimalna kwota 285 000 000 EUR przewidziana na cały okres realizacji programu "Horyzont 2020" określona w rozporządzeniu ustanawiającym Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2; zauważa, że wspólne przedsięwzięcia stosują różne procedury obliczania wkładów niepieniężnych, i wzywa do ich harmonizacji;
5. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału, stosowana przez Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 praktyka ponownego uruchamiania środków na płatności niewykorzystanych w latach ubiegłych w kwocie odpowiadającej wysokości otwartych zobowiązań administracyjnych skutkuje akumulacją niewykorzystanych środków na płatności oraz że z uwagi na pogorszenie się sytuacji w związku z pandemią COVID-19 praktyka ta przełożyła się na niski, wynoszący na koniec 2020 r. 56 %, wskaźnik wykonania budżetu administracyjnego Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 (tytuł 2) na wydatki na infrastrukturę i komunikację, które stanowią około 3 % całkowitego dostępnego budżetu Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 na płatności; odnotowuje odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, że w ostatnich czterech latach budżet administracyjny wykazywał stale wysoki wskaźnik wykonania między 75 % a 80 %, zaś w 2020 r. sytuacja wyglądała inaczej z uwagi na wpływ pandemii COVID-19, oraz że przed końcem roku nie można było wyliczyć ostatecznego wpływu anulowania planowanych działań, których finansowanie miało wynieść do 13 % środków na płatności z tytułu 2; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie FCH2 do opracowania planu ograniczenia ponownego udostępniania niewykorzystanych środków na płatności, aby uniknąć niskiego wskaźnika wykonania budżetu;
6. zauważa, że wskaźnik wykonania budżetu dostępnego na projekty objęte programem "Horyzont 2020" w odniesieniu do środków na zobowiązania i środków na płatności wyniósł w obu przypadkach 97 %;
Zamówienia i personel
7. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału, w kwietniu 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 rozpoczęło otwartą procedurę przetargową na umowę ramową dotyczącą realizacji trzeciej fazy projektu, którego celem miało być opracowanie systemu certyfikacji H2 pod względem zgodności ze znowelizowaną dyrektywą w sprawie odnawialnych źródeł energii (REDII), oraz że - choć konsorcjum, które wdrożyło już dwie pierwsze fazy projektu, miało przewagę, jeśli chodzi o zgromadzoną wiedzę - Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 zastosowało procedurę otwartą, aby wdrożyć trzecią fazę projektu, i w konsekwencji konsorcjum z tym samym koordynatorem, który wdrażał już dwie poprzednie fazy projektu, było jedynym kandydatem składającym ofertę, a proponowany kosztorys opiewał na kwotę zbliżoną do maksymalnej szacowanej wartości kontraktu ustalonej w specyfikacji procedury przetargowej; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2, aby przekazało organowi udzielającemu absolutorium informacje na ten temat;
8. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału, z uwagi na zastosowanie otwartej procedury przetargowej w sytuacji przewagi know-how nie można było w pełni wykazać stosunku najlepszej ceny do jakości, oraz że w celu zwiększenia konkurencji i umożliwienia lepszego oszacowania ceny rynkowej Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 powinno raczej przeprowadzić wstępne badanie rynku dotyczące ceny oraz skonsultować się z innymi przedsiębiorstwami działającymi na rynku technologii wodorowych; odnotowuje odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, że przeprowadziło ono badanie rynku wewnętrznego oraz wykorzystało historyczne dane finansowe, aby ustalić właściwą wartość kontraktu, oraz że w przyszłości Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 uzupełni analizę wewnętrzną bardziej szczegółowym zewnętrznym badaniem rynku w celu jak najprecyzyjniejszego ustalenia ceny rynkowej kontraktu;
9. odnotowuje, że z uwagi na wniosek rady zarządzającej Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, aby zwiększyć rolę zarządzania wiedzą, Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 stale obsadza stanowisko specjalisty ds. zarządzania wiedzą pracownikami tymczasowymi zatrudnianymi na okres około 2,5 roku oraz że zgodnie z umową ramową Komisji dotyczącą usług tymczasowych korzystanie z pracowników tymczasowych jest jednak ograniczone do prac biurowych i zadań o charakterze jednorazowym lub tymczasowym, wynikających z nadzwyczajnego zwiększenia obciążenia pracą lub wykonania jednorazowego działania, lub do obsadzenia wakatu w oczekiwaniu na zakończenie procesu rekrutacji stałego pracownika, oraz że praktyka stosowana przez Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 nie jest zgodna z tą zasadą i w rzeczywistości tworzy się stałe stanowisko dodatkowo do stanowisk przewidzianych w planach zatrudnienia; odnotowuje odpowiedź Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, że pracownicy tymczasowi byli nieodzowni, aby zaradzić rotacji na stanowisku specjalisty ds. zarządzania wiedzą w latach 2015-2020, co w pewnym stopniu wyjaśnia potrzebę angażowania pracowników tymczasowych mających zapewnić ciągłość świadczonych usług, a ponadto że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 mogło zapewnić wykonanie coraz liczniejszych zadań tylko dzięki zatrudnieniu pracowników tymczasowych na specjalny wniosek rady zarządzającej; podkreśla jednak, że korzystanie z personelu tymczasowego powinno pozostać rozwiązaniem tymczasowym, w przeciwnym razie mogłoby mieć negatywny wpływ na ogólne wyniki Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, w tym na utrzymanie kluczowych kompetencji, brak jasnych kanałów rozliczalności i niższą wydajność personelu; wzywa Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 do poinformowania organu udzielającego absolutorium o rozwoju sytuacji w tym względzie;
10. odnotowuje, że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 korzystało z e-zamówienia przy organizacji otwartych postępowań o udzielenie zamówienia w 2020 r., a ponadto przeprowadziło w 2020 r. proces migracji do systemu podpisu elektronicznego EU Sign;
11. zauważa, że według rocznego sprawozdania z działalności pod koniec 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 zatrudniało 27 pracowników (24 pracowników zatrudnionych na czas określony i 3 pracowników kontraktowych) oraz dwóch oddelegowanych ekspertów krajowych z 10 państw członkowskich, i z zadowoleniem zauważa, że istnieje równowaga płci wśród pracowników (56 % mężczyzn i 44 % kobiet); z zadowoleniem przyjmuje tę bardzo dobrą inicjatywę i zachęca Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 do utrzymania tej równowagi płci;
12. z zaniepokojeniem odnotowuje wyzwania związane z pandemią COVID-19 dla pracowników, zwłaszcza biorąc pod uwagę różne sytuacje życiowe, brak dostępu do przestrzeni biurowej i możliwe skutki izolacji; zwraca się do Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 o skupienie się na dobrostanie pracowników, zarządzaniu stresem oraz równowadze między życiem zawodowym a prywatnym; zwraca się do kierownictwa Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 o zapewnienie odpowiednich struktur wsparcia z myślą o dobrostanie psychicznym pracowników;
Wydajność
13. zauważa, że 2020 r. był kluczowy dla Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 w kontekście przyjęcia przez Komisję 8 lipca unijnej strategii na rzecz wodoru zgodnie z pakietem odbudowy NextGenerationEU i Europejskim Zielonym Ładem i że z tej okazji zorganizowano pierwszy Europejski Tydzień Wodoru; zauważa, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 opublikowało jedno zaproszenie do składania wniosków obejmujące 24 obszary tematyczne oraz że otrzymało 71 wniosków, w wyniku czego w 2020 r. podpisano 22 z 23 umów o udzielenie dotacji; zauważa, że w 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 opublikowało trzy zaproszenia do składania ofert i zleciło trzy analizy, jedną dotyczącą wykorzystania wodoru i ogniw paliwowych do napędu statków powietrznych wspólnie z Wspólnym Przedsięwzięciem "Czyste Niebo 2";
14. odnotowuje, że na koniec 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 realizowało 131 projektów na świecie, których umowy podpisano w ramach programu "Horyzont 2020", 26 tych projektów zostało zamkniętych, pozostałe 105 jest wciąż w realizacji; zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 aktywnie uczestniczy w prowadzonej przez Komisję inicjatywie "Mission Innovation" dotyczącej platformy dolin wodorowych; odnotowuje, że we współpracy z DG ds. Badań Naukowych i Innowacji w 2020 r. zainaugurowano publicznie Centrum Monitorowania Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych i oczekuje się, że będzie to istotne narzędzie w rękach decydentów i innych zaangażowanych podmiotów;
15. zauważa, że na dzień 31 grudnia 2020 r. wartość efektu dźwigni wynosiła 2,34, gdy wziąć pod uwagę wkład wszystkich partnerów prywatnych, i 1,69 przy uwzględnieniu jedynie członków zrzeszenia branżowego "Hydrogen Europe" i zrzeszenia badawczego "Hydrogen Europe Research";
16. zauważa, że w 2020 r. pogłębiono efekt synergii, zarówno z regionami, jak i wspólnymi przedsięwzięciami i innymi agencjami, takimi jak Wspólne Przedsięwzięcie "Czyste Niebo 2", Agencja Wykonawcza ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw oraz Agencja Wykonawcza ds. Innowacyjności i Sieci; zauważa, że w czerwcu 2020 r. zapoczątkowano wsparcie rozwoju projektów pilotażowych będące częścią inicjatywy regionalnej i udzielono dzięki niemu pomocy 11 samorządom regionalnym i lokalnym w opracowywaniu koncepcji regionalnych projektów Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2 i przekuwaniu ich w szczegółowe plany działania; zauważa, że w ramach wspieranego przez Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 projektu BIG HIT stworzono doliny i ekosystemy wodorowe, w szczególności uruchomiono platformę obszarów wodorowych (Hydrogen Territories Platform); ponadto odnotowuje inne projekty, takie jak HEAVENN, którego realizację rozpoczęto w 2020 r.;
17. zauważa, że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 stosuje wspólne kluczowe wskaźniki skuteczności działania (KPI) programu "Horyzont 2020" oraz wskaźniki pozwalające monitorować kwestie przekrojowe, jak również specjalne wskaźniki Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, takie jak odsetek finansowania przeznaczony na działalność badawczą w obszarach odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej dla użytkownika końcowego, inteligentnych sieci i składowania, a także projektów demonstracyjnych realizowanych w państwach członkowskich i regionach korzystających z unijnych funduszy strukturalnych i inwestycyjnych;
Audyt wewnętrzny
18. odnotowuje, że w 2020 r., zgodnie ze strategicznym planem audytu wewnętrznego na lata 2019-2021, Służba Audytu Wewnętrznego (IAS), aby ocenić adekwatność struktury oraz skuteczność i efektywność istniejącego systemu kontroli wewnętrznej, rozpoczęła kontrolę, podczas której ustalono, że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 stworzyło efektywny i skuteczny system kontroli wewnętrznej w zakresie realizacji i rozliczania umów o udzielenie dotacji ze środków programu "Horyzont 2020" oraz wzmocniło kontrole ex ante oraz inicjatywy na rzecz upowszechniania i większego wykorzystania, a ponadto, że kontrola nie wykazała żadnych zasadniczych czy bardzo ważnych problemów;
Kontrole wewnętrzne
19. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału, Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 stworzyło procedury kontroli ex ante w oparciu o przegląd dokumentacji finansowej i operacyjnej oraz wdrożyło w 2019 r. nowe ramy kontroli wewnętrznej Komisji oraz że w związku z wymaganą roczną samooceną i monitorowaniem skuteczności działań kontrolnych Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 opracowało odpowiednie wskaźniki badania zgodności ze wszystkimi zasadami kontroli wewnętrznej i powiązanymi specyfikacjami;
20. zauważa, że zgodnie ze sprawozdaniem Trybunału, w przypadku płatności okresowych i końcowych dotyczących siódmego programu ramowego Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 przeprowadza kontrole ex post u beneficjentów, natomiast w przypadku wniosków o zwrot kosztów z tytułu projektów objętych programem "Horyzont 2020" odpowiada za to Wspólna Służba Audytu Komisji, oraz że na podstawie wyników kontroli ex post dostępnych na koniec 2020 r. Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 poinformowało o reprezentatywnym poziomie błędu wynoszącym 1,97 % i o poziomie błędu rezydualnego wynoszącym 1,01 % w przypadku projektów objętych siódmym programem ramowym oraz o reprezentatywnym poziomie błędu wynoszącym 2,16 % i o poziomie błędu rezydualnego wynoszącym 1,34 % w przypadku projektów objętych programem "Horyzont 2020" (rozliczenia i płatności końcowe); zauważa, że zgodnie z wnioskiem Komisji dotyczącym rozporządzenia w sprawie programu "Horyzont 2020" ostatecznym celem przy zamykaniu programów wieloletnich jest osiągnięcie poziomu błędu rezydualnego jak najbardziej zbliżonego do 2 %, już po uwzględnieniu wpływu finansowego wszystkich kontroli, korekt i odzyskanych środków;
21. zauważa, że Trybunał przeprowadził wyrywkową kontrolę przykładowych płatności z programu "Horyzont 2020" wykonanych w 2020 r. na poziomie beneficjentów końcowych, aby potwierdzić poziom błędu audytu ex post w kontrolach płatności operacyjnych, oraz że te szczegółowe kontrole wykazały błąd powyżej 1 % kontrolowanych płatności, co wynikało z zastosowania błędnego kursu wymiany walut przy przeliczaniu kosztów na euro;
22. podkreśla, że w sprawozdaniu rocznym Trybunału Obrachunkowego dotyczącym wspólnych przedsięwzięć UE za 2020 r. Trybunał stwierdził utrzymujące się błędy systemowe w kosztach personelu zadeklarowanych przez beneficjentów, w szczególności po stronie MŚP i nowych beneficjentów; zauważa, że takie błędy były również regularnie zgłaszane podczas audytów ex post przeprowadzanych przez Wspólną Służbę Audytu i zakontraktowanych przez nią audytorów; podkreśla, że na stronie 39 sprawozdania Trybunał stwierdza, że koniecznym warunkiem przyszłych ramowych programów badawczych jest usprawnienie zasad programu "Horyzont 2020" dotyczących deklarowania kosztów personelu oraz szersze stosowanie uproszczonych form kosztów, co pozwoli ustabilizować poziom błędu poniżej progu istotności; zachęca Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 do wzmocnienia systemów kontroli wewnętrznej z uwagi na to, że MŚP i nowi beneficjenci są bardziej narażeni na błędy;
23. odnotowuje, że podczas dorocznych warsztatów na temat oceny zagrożeń, które odbyły się w październiku 2020 r., skoncentrowano się na najważniejszych zagrożeniach wpływających na realizację celów Wspólnego Przedsięwzięcia FCH 2, jak również na planach działania określonych w poprzednim roku, oceniono ich adekwatność i zasadność zarówno w 2020 r., jak i w 2021 r., a ponadto zebrano skonsolidowane informacje i przedyskutowano je, aby stworzyć wykaz nowych znaczących zagrożeń w 2020 r., i sporządzono odpowiednie plany działania; zauważa poza tym, że Wspólne Przedsięwzięcie FCH 2 wdraża wspólną strategię zwalczania nadużyć finansowych w dziedzinie badań naukowych oraz że w 2020 r. zorganizowano szkolenia wewnętrzne dotyczące systemu wczesnego wykrywania i wykluczania oraz narzędzi wykrywania plagiatów.
