Parlament Europejski,- uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 4, 162, 174-178 i 349,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów) 1 ,
- uwzględniając rozporządzenie Rady (UE, Euratom) 2020/2093 z dnia 17 grudnia 2020 r. określające wieloletnie ramy finansowe na lata 2021-2027 2 ,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniające rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylające rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 3 ,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1058 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności 4 ,
- uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1059 z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie przepisów szczegółowych dotyczących celu "Europejska współpraca terytorialna" (Interreg) wspieranego w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz instrumentów finansowania zewnętrznego 5 ,
- uwzględniając komunikat Komisji Europejskiej z dnia 4 lutego 2022 r. zatytułowany "8. sprawozdanie na temat spójności: spójność w Europie do 2050 r." (COM(2022)0034),
- uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 marca 2022 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1303/2013 i rozporządzenie (UE) nr 223/2014 w odniesieniu do działania w ramach polityki spójności na rzecz uchodźców w Europie (CARE) (COM(2022)0109),
- uwzględniając skierowane do Komisji pytanie dotyczące rozpoczęcia realizacji polityki spójności na lata 2021-2027 (O-000002/2022 - B9-0006/2022),
- uwzględniając art. 136 ust. 5 i art. 132 ust. 2 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że polityka spójności, z budżetem w wysokości 392 mld EUR do 2027 r., nadal stanowi główną ogólnounijną politykę inwestycyjną i solidarnościową na rzecz równości społecznej i sprawiedliwej transformacji oraz stałą siłę napędową zrównoważonego wzrostu i zatrudnienia, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w UE oraz osiągnięcia celów klimatycznych UE, Europejskiego Zielonego Ładu i celów zrównoważonego rozwoju;
B. mając na uwadze, że pandemia była główną przyczyną opóźnień w negocjacjach w sprawie polityki spójności, które spowodowały z kolei opóźnienie w przyjęciu ram ustawodawczych na okres finansowania 2021-2027; mając na uwadze, że większość państw członkowskich wydawała się niezdolna do przyspieszenia przygotowania procesu programowania;
C. mając na uwadze, że priorytetowe traktowanie przygotowania planów odbudowy i zwiększania odporności, a także wydatków REACT-EU, choć jest to konieczne w kontekście pandemii COVID-19, w sposób niezamierzony przyczyniło się do wspomnianego opóźnienia;
D. mając na uwadze, że finansowanie polityki spójności powinno być zgodne z Kartą praw podstawowych, praworządnością i europejskim kodeksem postępowania w zakresie partnerstwa;
E. mając na uwadze, że zgodnie z najnowszymi dostępnymi informacjami umowy partnerstwa i programy są strategicznymi narzędziami ukierunkowywania inwestycji w państwach członkowskich i regionach, ale do tej pory przedłożono tylko kilka, przy czym przyjęto tylko jeden (w Grecji);
F. mając na uwadze, że w rezultacie na 2021 r. zaplanowano jedynie 0,2 % środków na zobowiązania w dziale 2.1: "Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna", czyli znacznie mniej niż w 2014 r. (4,22 %), również ze względu na priorytetowe traktowanie nowych funduszy i inicjatyw, takich jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF), React-EU i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji;
G. mając na uwadze, że komisarz ds. budżetu i administracji oficjalnie stwierdził, że oczekuje, iż prawie cały przydział środków budżetowych na 2021 r. trzeba będzie przeprogramować na kolejne lata na podstawie rozporządzenia Rady (UE, Euratom) 2020/2093 6 ;
1. wyraża poważne obawy związane ze znaczącym opóźnieniem wdrażania polityki spójności na lata 2021-2027, mając zarazem świadomość wagi przyjęcia wysokiej jakości programów na początku okresu programowania, aby uniknąć konieczności ich późniejszego przeprogramowania;
2. podkreśla, że obecne opóźnienia utrudniają władzom krajowym, regionalnym i lokalnym skuteczne planowanie, wdrażanie funduszy polityki spójności UE na lata 2021-2027 oraz zapewnienie odbudowy gospodarczej i odporności regionów europejskich;
3. przypomina, że polityka spójności wraz ze współfinansowaniem zapewnianym przez państwa członkowskie nadal stanowi znaczną część wydatków publicznych związanych ze wzrostem w UE i jest ważnym instrumentem zwalczania zmiany klimatu i wspierania celów porozumienia paryskiego; podkreśla, że w związku z tym konieczne jest rozpoczęcie wdrażania nowych programów niezwłocznie po ich przyjęciu, aby wzmocnić spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną w UE, skorygować dysproporcje między krajami i regionami oraz w ich obrębie, zrealizować priorytety polityczne Unii, w szczególności jeśli chodzi o sprawiedliwą i sprzyjającą włączeniu społecznemu transformację ekologiczną i cyfrową, osiągnięcie jak najwyższych rezultatów inwestycji w zrównoważony wzrost gospodarczy, zwiększenie wydajności, pobudzenie tworzenia miejsc pracy, przeciwdziałanie utracie różnorodności biologicznej i przestrzeganie zasady "nie czyń poważnych szkód";
4. wzywa Komisję i państwa członkowskie, by dołożyły wszelkich starań w celu przyspieszenia procesu przyjmowania umów o partnerstwie i programów w możliwie najkrótszym czasie bez podważania celów dotyczących wkładu w działania w dziedzinie klimatu, zasady partnerstwa i procesu konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi oraz z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, oraz by jednocześnie zachęcały do rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność i do innych działań oddolnych; domaga się w szczególności, aby Komisja - utrzymując wysoki nacisk na jakość, zasady horyzontalne i potrzebę kontynuowania walki z nadużyciami finansowymi - przeanalizowała wszystkie możliwe sposoby usprawnienia swoich wewnętrznych procedur wspierających ten proces;
5. wzywa państwa członkowskie, by uznały politykę spójności i RRF za tandem budżetowo-organizacyjny, zamiast dawać priorytet wdrażaniu krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności nad programowaniem i wdrażaniem programów spójności; uważa, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie komplementarności w ramach programów spójności i RRF oraz między nimi, a także unikanie powielania ich wdrażania; wzywa Komisję do dopilnowania, aby państwa członkowskie przestrzegały zasady dodatkowości zasobów w odniesieniu do programów spójności;
6. w związku z tym wzywa Komisję do pełnego wykorzystania możliwości związanych z obecnym rozporządzeniem w sprawie wspólnych przepisów w zakresie szybszego zatwierdzania umów o partnerstwie i programów, przy jednoczesnym poszanowaniu kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa;
7. w związku z powyższym zwraca się do Komisji o współpracę z państwami członkowskimi oraz o przedstawienie Parlamentowi środków, jakie zamierza podjąć w celu ułatwienia realizacji programów, wraz z przewidywanym harmonogramem;
8. wyraża zaniepokojenie, że wszelkie postrzegane niepełne wykorzystanie środków może prowadzić do apeli o zmniejszenie budżetu polityki spójności w następnym okresie programowania; w związku z tym wzywa Komisję, by w drodze wniosku ustawodawczego podczas przeglądu śródokresowego oraz, w razie potrzeby, w drodze odpowiedniego przeglądu wieloletnich ram finansowych, przedstawiła plan awaryjny w celu ograniczenia ryzyka niepełnego wykorzystania środków i umorzenia zobowiązań ze względu na późne rozpoczęcie programów;
9. podkreśla, że obecne opóźnienie we wdrażaniu programów polityki spójności na lata 2021-2027 ogranicza zdolność państw członkowskich do reagowania, w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę, nie tylko na kryzys energetyczny i zaopatrzeniowy, ale również na kryzys uchodźczy w perspektywie średnio- i długoterminowej; z zadowoleniem przyjmuje tymczasową elastyczność i dodatkowe środki przewidziane we wniosku CARE oraz w ostatnim wniosku Komisji w sprawie zwiększenia płatności zaliczkowych, które pomogą zwiększyć zdolność państw członkowskich do reagowania na ten kryzys humanitarny; zwraca uwagę na fakt, że CARE nie miałoby negatywnego wpływu na budżet i nie wpłynęłoby na bieżące programy, projekty i inwestycje; podkreśla jednak, że CARE i proponowane wykorzystanie finansowania REACT-EU mogą nie być wystarczające w kontekście obecnego kryzysu uchodźczego; zachęca Komisję do sprawdzenia, czy możliwe byłoby wykorzystanie w ramach obecnego okresu finansowania środków na 2022 r., które mogłyby zostać umorzone ze względu na opóźnienia w programowaniu, w odniesieniu do CARE II, w celu zapewnienia stałej opieki nad uchodźcami;
10. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania niniejszej rezolucji Komisji, Radzie, rządom i parlamentom państw członkowskich, Komitetowi Regionów oraz Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu.
