Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Trybunału Obrachunkowego - Skonsolidowane sprawozdanie roczne Unii Europejskiej za rok 2017.

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I TRYBUNAŁU OBRACHUNKOWEGO

Skonsolidowane sprawozdanie roczne Unii Europejskiej za rok 2017

(2018/C 348/01)

(Dz.U.UE C z dnia 28 września 2018 r.)

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE

RAMY POLITYCZNE UNII EUROPEJSKIEJ, ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ

OŚWIADCZENIE KSIĘGOWEGO DOŁĄCZONE DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA ROCZNEGO

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W ROKU BUDŻETOWYM 2017

SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ORAZ INFORMACJE DODATKOWE

BILANS

SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

SPRAWOZDANIE FINANSOWE - OMÓWIENIE I ANALIZA

SPRAWOZDANIA Z WYKONANIA BUDŻETU ORAZ INFORMACJE DODATKOWE

GLOSARIUSZ

WYKAZ SKRÓTÓW

WPROWADZENIE

Mam przyjemność przedstawić roczne sprawozdanie finansowe Unii Europejskiej za rok 2017. Sprawozdanie zawiera pełny przegląd finansów UE i stan wykonania budżetu UE za ostatni rok, w tym informacje na temat zobowiązań warunkowych, zobowiązań finansowych i innych zobowiązań Unii. Sprawozdanie finansowe odzwierciedla wieloletni charakter działań Unii oraz zawiera wyjaśnienia dotyczące najważniejszych danych finansowych i ich zmian. Skonsolidowane sprawozdanie roczne Unii Europejskiej wchodzi w skład zintegrowanego pakietu sprawozdawczości finansowej Komisji i stanowi podstawowy element złożonego systemu rozliczalności finansowej.

Chociaż w 2016 r. pojawiło się wiele wątpliwości dotyczących integracji europejskiej, zwłaszcza z powodu decyzji Zjednoczonego Królestwa o opuszczeniu Unii, w 2017 r. pojawiła się nowa nadzieja i nowa perspektywa.

60. rocznica podpisania traktatu rzymskiego stała się tłem dla okresu głębokiej refleksji nad przyszłością Europy. Wykorzystaliśmy tę szansę, aby potwierdzić nasze przywiązanie do wartości Unii oraz aby określić priorytety Unii składającej się z 27 państw członkowskich.

W 2017 r. Unia Europejska koncentrowała się na zapewnianiu zrównoważonego charakteru ożywienia gospodarczego. Stopy wzrostu UE i strefy euro przewyższyły oczekiwania i osiągnęły najwyższy od 10 lat poziom 2,4 %. UE musiała jednak poradzić sobie z szeregiem wyzwań związanych z konkurencyjnością, migracją czy bezpieczeństwem oraz stawić czoła pewnym poważnym klęskom żywiołowym.

Budżet UE jest wyjątkowym atutem Unii, umożliwiającym przełożenie ambitnych zamierzeń na konkretne wyniki w praktyce. Uzupełnia on budżety krajowe, ponieważ zapewnia europejską wartość dodaną w obszarach, w których skoordynowana reakcja stanowi najskuteczniejszy i najbardziej efektywny sposób osiągnięcia naszych celów.

Rok 2017 był czwartym rokiem wykonywania bieżących wieloletnich ram finansowych; wszystkie programy finansowe funkcjonują obecnie w pełnym zakresie. Jednocześnie, wobec wielu nieoczekiwanych wyzwań, raz jeszcze potwierdziło się znaczenie elastycznego podejścia do wykonania budżetu. Śródokresowa rewizja WRF zapewniła dodatkowe środki umożliwiające podejmowanie działań w związku w wystąpieniem nieprzewidzianych okoliczności.

Przyjęty budżet na 2017 r. został ukierunkowany na dwa główne priorytety polityczne dotyczące Europy: wsparcie trwającego ożywienia europejskiej gospodarki i przezwyciężanie kryzysu migracyjnego i uchodźczego. Z jednej strony budżet umożliwił realizację bieżących programów, a z drugiej zapewnił wsparcie finansowe pozwalające stawiać czoła nowym wyzwaniom.

Blisko połowa środków finansowych - 83,2 mld EUR w postaci środków na zobowiązania - została wykorzystana do stymulowania wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności. Obejmowało to finansowanie badań naukowych i innowacji w ramach programu "Horyzont 2020", edukacji w ramach programu Erasmus+, małych i średnich przedsiębiorstw w ramach programu COSME i infrastruktury w ramach instrumentu "Łącząc Europę". Ponadto w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) zapewniono środki na wdrażanie planu inwestycyjnego dla Europy, a konwergencję między państwami członkowskimi i między regionami wsparto za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (fundusze ESI).

Z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych uruchomiono już nowe inwestycje na kwotę ponad 287 mld EUR, co pozwoliło stworzyć ponad 300 000 miejsc pracy. W grudniu 2017 r. Parlament Europejski i Rada podjęły decyzję o zwiększeniu i rozszerzeniu zakresu funduszu, aby stymulować inwestycje o wartości do 500 mld EUR do 2020 r. Na koniec 2017 r. fundusz gwarancyjny EFIS, który Komisja ustanowiła w celu zapewnienia buforu płynnościowego, umożliwiającego pokrycie uruchomienia gwarancji przez Grupę Europejskiego Banku Inwestycyjnego w odniesieniu do przeprowadzanych przez nią inwestycji, osiągnął 3,5 mld EUR.

54 mld EUR przeznaczono na programy, których celem było wzmocnienie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, w tym Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Społecznego. Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, której wdrażanie przyspieszyło w 2017 r., służy zmniejszaniu bezrobocia młodzieży w całej Unii. Do końca 2017 r. całkowity koszt kwalifikowalny operacji wybranych do objęcia wsparciem osiągnął blisko 7 mld EUR. Państwa członkowskie deklarują, że z pomocy zapewnionej dzięki tej inicjatywie skorzystało już 1,7 mln osób młodych.

Budżet UE służył ponadto jako instrument solidarności, ponieważ w następstwie trzęsień ziemi, które miały miejsce w latach 2016 i 2017 we włoskich regionach Abruzji, Lacjum, Marche i Umbrii, uruchomiono 1,2 mld EUR w ramach Funduszu Solidarności Unii Europejskiej, co stanowi najwyższą kwotę udostępnioną kiedykolwiek w postaci jednej raty. 58,6 mld EUR przeznaczono na promowanie trwałego wzrostu i zachowanie zasobów naturalnych Europy. Programy obejmowały filary wspólnej polityki rolnej (WPR) - środki wspierania rynku i rozwój obszarów wiejskich, rybołówstwo i działania w dziedzinie klimatu i środowiska w ramach Programu działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE).

Budżet UE nadal stanowi również fundament kompleksowej europejskiej odpowiedzi na kryzys migracyjny oraz zarządzania granicami zewnętrznymi Europy. Fundusz Azylu, Migracji i Integracji promuje skuteczne zarządzanie przepływami migracyjnymi i opracowanie wspólnego unijnego podejścia do azylu i migracji. Całkowita wartość płatności dokonanych w 2017 r. wynosiła 576,2 mln EUR, co stanowiło niemal dwukrotność kwoty z 2016 r. Dzięki swoim rozszerzonym uprawnieniom finansowana z budżetu UE Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej znacząco wzmocniła swoją obecność na granicach zewnętrznych UE, aby wesprzeć państwa członkowskie w działaniach związanych z zarządzaniem granicami oraz wspólną realizację zintegrowanego zarządzania granicami na szczeblu UE.

Budżet UE umożliwił również Unii odegranie istotnej roli poza Europą w burzliwym okresie w państwach sąsiadujących z Europą. Budżet UE przyczynił się ponadto do działań podejmowanych w związku z globalnymi wyzwaniami, takimi jak zmiana klimatu, dzięki włączeniu działań dotyczących łagodzenia zmiany klimatu i przystosowywania się do niej do wszystkich głównych programów wydatków UE.Całkowity wkład budżetowy w uwzględnianie kwestii klimatu w 2017 r. oszacowano na 20,3 %.

Od pierwszego dnia optymalne wykonanie budżetu Unii stanowiło priorytet dla Komisji pod przewodnictwem Jeana-Claude'a Junckera. Zdecydowanie popieramy coraz silniejszy nacisk, jaki Parlament Europejski, państwa członkowskie i Europejski Trybunał Obrachunkowy kładą nie tylko na sposób zarządzania programami, ale również na sprawdzenie, czy przynoszą one rezultaty w obszarach, które mają rzeczywiste znaczenie dla obywateli Europy.

Komisja będzie dalej pełnić swoją rolę wraz z władzą budżetową, aby wykorzystać potencjał budżet UE do celu inwestowania we wzrost, tworzenie miejsc pracy i rozwiązywania naszych wspólnych wyzwań.

	Günther H. Oettinger
	Komisarz ds. budżetu i zasobów ludzkich, Komisja Europejska

RAMY POLITYCZNE UNII EUROPEJSKIEJ, ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ

Unia Europejska (UE) jest unią, której 28 ¹  europejskich państw (państw członkowskich) przyznaje kompetencje do osiągnięcia ich wspólnych celów. Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, praworządności, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn.

1. RAMY POLITYCZNE

Traktaty UE

Nadrzędne cele i zasady, którymi kierują się Unia i instytucje europejskie, określono w Traktatach. Unia i instytucje UE mogą działać wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych im na mocy traktatów na potrzeby osiągnięcia celów określonych w tych Traktatach, przy czym muszą czynić to zgodnie z zasadami ²  pomocniczości i proporcjonalności. Aby osiągnąć cele i realizować swoje polityki Unia zapewnia sobie niezbędne środki finansowe. Komisja odpowiada za realizację celów we współpracy z państwami członkowskimi oraz zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami.

UE realizuje cele ustanowione w Traktacie za pomocą szeregu narzędzi, jednym z których jest budżet UE. Inne narzędzia to np. proponowanie przepisów lub realizowanie strategii politycznych.

Strategia "Europa 2020"

W strategii "Europa 2020" zatwierdzonej w 2010 r. przez szefów państw lub rządów państw członkowskich UE określono 10-letnią strategię dla UE na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego na szczeblu unijnym ³ . Strategia obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety - inteligentny i trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu - oraz pięć zasadniczych celów UE. Pomyślna realizacja tej strategii zależy od wszystkich unijnych podmiotów działających wspólnie.

Budżet UE jest tylko jednym z wielu unijnych narzędzi przyczyniających się do osiągania celów strategii "Europa 2020". Aby osiągnąć konkretne wyniki w ramach tej strategii, uruchomiono szeroki wachlarz działań na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym.

Priorytety polityczne Komisjii

Priorytety polityczne Komisji zostały określone w wytycznych politycznych ustanowionych przez przewodniczącego Komisji i stanowią one dla Komisji plan działania, który jest w pełni zgodny i spójny ze strategią "Europa 2020" stanowiącą długoterminową strategię wzrostu w Europie.

10 PRIORYTETÓW

- Pobudzenie zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i inwestycji

- Połączony jednolity rynek cyfrowy

- Stabilna unia energetyczna z perspektywiczną polityką w kwestii zmiany klimatu

- Pogłębiony i bardziej sprawiedliwy rynek wewnętrzny oparty na wzmocnionej bazie przemysłowej

- Pogłębiona i bardziej sprawiedliwa unia gospodarcza i walutowa (UGW)

- Rozsądna i wyważona umowa o wolnym handlu ze Stanami Zjednoczonymi

- Obszar sprawiedliwości i przestrzegania praw podstawowych, którego podstawą jest wzajemne zaufanie

- W kierunku nowej polityki w dziedzinie migracji

- Silniejsza pozycja Europy na arenie międzynarodowej

- Unia demokratycznych zmian

Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 ⁴

Trwały rozwój od dawna stanowi centralny element projektu europejskiego. W traktatach UE uznano, że jego gospodarczy, społeczny i środowiskowy wymiar to kwestie, którymi należy zająć się wspólnie. UE angażuje się w rozwój, który odpowiada obecnym potrzebom, nie ograniczając zdolności przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich własnych potrzeb. Budżet UE odgrywa kluczową rolę w wyzwaniach związanych z trwałym rozwojem, począwszy od bezrobocia młodzieży po starzenie się społeczeństwa, zmianę klimatu, zanieczyszczenie, zrównoważoną energię i migrację. Obecna Komisja włącza trwały rozwój do głównych przekrojowych projektów, a także do polityk i inicjatyw sektorowych.

Wieloletnie ramy finansowe i programy wydatków

Strategie polityczne wspierane ze środków z budżetu UE są realizowane zgodnie z wieloletnimi ramami finansowymi (WRF) i odpowiednimi przepisami sektorowymi określającymi programy wydatków.

Wieloletnie ramy finansowe przekładają priorytety polityczne UE na warunki finansowe w wystarczająco długim okresie, aby były one skuteczne i zapewniły spójną długoterminową wizję beneficjentom funduszy UE i współfinansującym organom krajowym. Określa się roczne maksymalne kwoty (pułapy) dla łącznych wydatków UE oraz dla głównych kategorii wydatków (działów). Suma pułapów dla wszystkich działów daje łączny pułap środków na zobowiązania Wieloletnie ramy finansowe przyjmuje się jednomyślnie, co wskazuje na zgodę wszystkich państw członkowskich w odniesieniu do celów i poziomu wydatków (maksymalny poziom zobowiązań budżetowych i płatności), za zgodą Parlamentu Europejskiego. Komisja odpowiada za zarządzanie budżetem i programami przyjętymi przez Parlament Europejski i Radę oraz za ich wykonywanie. Organy krajowe i lokalne zajmują się w większości faktycznym wykonaniem i dokonują większości wydatków (około 75 %), ale Komisja jest odpowiedzialna za nadzorowanie tych działań. Komisja zajmuje się budżetem pod kontrolą Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Obie instytucje dążą do zapewnienia należytego zarządzania finansami.

Porozumienie międzyinstytucjonalne

Uzupełnieniem wieloletnich ram finansowych jest porozumienie międzyinstytucjonalne ⁵ , które jest porozumieniem politycznym pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją. Celem tego porozumienia, przyjętego w 2013 r. zgodnie z art. 295 TFUE, jest: wdrożenie dyscypliny budżetowej oraz poprawa funkcjonowania corocznej procedury budżetowej oraz współpracy między instytucjami w kwestiach budżetowych, jak również zapewnienie należytego zarządzania finansami.

Budżet roczny

Budżet roczny jest sporządzany przez Komisję i zazwyczaj zostaje uzgodniony do połowy grudnia z Parlamentem Europejskim i Radą zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 314 TFUE. Zgodnie z zasadą równowagi budżetowej łączne dochody muszą odpowiadać łącznym wydatkom (środkom na płatności) w danym roku budżetowym.

Głównymi źródłami finansowania UE są dochody z tytułu zasobów własnych, które są uzupełniane przez inne dochody. Istnieją trzy rodzaje zasobów własnych: tradycyjne zasoby własne (takie jak cła i opłaty wyrównawcze od cukru), zasoby własne oparte na podatku od wartości dodanej (VAT) oraz zasoby oparte na dochodzie narodowym brutto (DNB). Inne dochody wynikające z działań UE (np. grzywny za naruszenie zasad konkurencji) stanowią na ogół mniej niż 10 % łącznej kwoty dochodów. Całkowita kwota zasobów własnych niezbędna do sfinansowania budżetu jest uwarunkowana łączną kwotą wydatków pomniejszoną o pozostałe dochody. Całkowita kwota zasobów własnych nie może przekroczyć 1,20 % łącznego dochodu narodowego brutto (DNB) państw członkowskich.

Wydatki operacyjne UE obejmują różne działy wieloletnich ram finansowych i przyjmują różne formy w zależności od sposobu wypłacania środków pieniężnych i zarządzania nimi. Budżet UE jest wykonywany w trzech trybach zarządzania:

Zarządzanie dzielone: w ramach tej metody wykonania budżetu realizację zadań powierza się państwom członkowskim. 75 % wydatków podlega właśnie tej metodzie zarządzania, która ma zastosowanie w takich dziedzinach jak wydatki rolne i działania strukturalne.

Zarządzanie bezpośrednie: gdy budżet jest wykonywany bezpośrednio przez służby Komisji.

Zarządzanie pośrednie: dotyczy to sytuacji, w których Komisja powierza zadania związane z wykonaniem budżetu osobom trzecim, takim jak agencje regulacyjne UE lub organizacje międzynarodowe.

Rozporządzenie finansowe

Rozporządzenie finansowe (RF) mające zastosowanie do budżetu ogólnego stanowi główny akt w prawodawstwie dotyczącym finansów UE, który zawiera przepisy finansowe mające zastosowanie do budżetu UE.

2. ZARZĄDZANIE I ROZLICZALNOŚĆ W UE

2.1. STRUKTURA INSTYTUCJONALNA

Ład organizacyjny UE tworzą instytucje, agencje i inne organy UE, które zostały wymienione w informacji dodatkowej 9 w informacjach dodatkowych do skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) nie są objęte zakresem rozporządzenia finansowego. Najważniejszymi instytucjami, na których spoczywa główna odpowiedzialność za opracowanie polityk i podejmowanie decyzji, są Parlament Europejski, Rada Europejska, Rada oraz Komisja.

Komisja jest organem wykonawczym UE i działa w jej ogólnym interesie. Czyni to, zgłaszając wnioski w sprawie przepisów; realizując polityki UE; nadzorując prawidłowe wdrażanie Traktatów i prawa europejskiego; zarządzając budżetem UE; oraz reprezentując Unię poza Europą.

Funkcjonowanie wewnętrzne Komisji opiera się na szeregu kluczowych zasad leżących u podstaw dobrego rządzenia: jasnym określeniu ról i obowiązków, silnym zaangażowaniu w zarządzanie wynikami i zgodności z ramami prawnymi, przejrzystych mechanizmach rozliczalności, ramach regulacyjnych o wysokiej jakości i sprzyjających włączeniu społecznemu, otwartości i przejrzystości oraz na wysokich standardach zachowania etycznego.

2.2. STRUKTURA ZARZĄDZANIA KOMISJI

Komisja Europejska posiada unikalny system zarządzania z wyraźnym podziałem na struktury nadzoru politycznego i nadzoru administracyjnego oraz odpowiednio określone linie odpowiedzialności i rozliczalności finansowej ⁶ . System opiera się na Traktatach, a w strukturze zachodziły zamiany wynikające z konieczności dostosowania się do zmieniającego się środowiska i zachowania zgodności z najlepszymi praktykami określonymi w odpowiednich normach międzynarodowych ⁷ .

- Kolegium komisarzy ponosi wspólną odpowiedzialność polityczną za pracę Komisji. Operacyjne wykonanie budżetu powierza się dyrektorom generalnym i szefom służb, którzy odpowiadają za strukturę administracyjną Komisji ⁸ .

- Kolegium powierza zadania z zakresu zarządzania finansami dyrektorom generalnym lub szefom służb, którzy tym samym stają się delegowanymi urzędnikami zatwierdzającymi. Zadania te mogą następnie zostać powierzone dyrektorom, kierownikom działu i innym urzędnikom, którzy tym samym stają się subdelegowanymi urzędnikami zatwierdzającymi. Kompetencje urzędników zatwierdzających obejmują cały proces zarządzania, poczynając od określenia, co należy zrobić, aby zrealizować cele polityki ustalone przez daną instytucję, aż po zarządzanie działaniami pod względem operacyjnym i budżetowym.

W Komisji role i obowiązki związane z zarządzaniem finansami są więc jasno określone i stosowane. Takie podejście uznaje się za podejście zdecentralizowane z wyraźnie określonymi obowiązkami mające na celu stworzenie kultury administracyjnej, która zachęca urzędników do wzięcia odpowiedzialności za działania, nad którymi sprawują kontrolę, oraz do przekazania im kontroli nad działaniami, za które są odpowiedzialni.

W kontekście cyklu planowania i programowania strategicznego Komisji każdy urzędnik zatwierdzający jest zobowiązany do przygotowania "rocznego sprawozdania z działalności" na temat osiągnięć działalności i polityki oraz wyników osiągniętych w danym roku, w którym oświadcza, że środki wykorzystano zgodnie z zasadami należytego zarządzania finansami oraz że ustanowił procedury kontroli zapewniające niezbędną gwarancję legalności i prawidłowości operacji leżących u podstaw rozliczeń. Na szczeblu Komisji wyniki te przyjmuje się i publikuje w formie zagregowanej w rocznym sprawozdaniu z zarządzania i wyników dotyczącym budżetu UE, a następnie przesyła do Parlamentu Europejskiego i Rady. Jest to główne narzędzie, za pośrednictwem którego kolegium komisarzy bierze na siebie odpowiedzialność polityczną za zarządzanie budżetem.

Księgowy Komisji jest odpowiedzialny na szczeblu centralnym za zarządzanie zasobami finansowymi, procedury odzyskiwania należności, ustanawianie reguł rachunkowości na podstawie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości Sektora Publicznego i metod w tym zakresie, zatwierdzanie systemów rachunkowości oraz sporządzanie sprawozdań Komisji i skonsolidowanego sprawozdania rocznego UE. Ponadto księgowy ma obowiązek podpisania rocznego sprawozdania finansowego, oświadczając, że przedstawia ono rzetelnie, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację finansową, wyniki operacji oraz przepływy pieniężne. Roczne sprawozdanie finansowe jest przyjmowane przez kolegium komisarzy. Księgowy sprawuje niezależną funkcję i ponosi główną odpowiedzialność, jeżeli chodzi o sprawozdawczość finansową w Komisji. Audytor wewnętrzny Komisji to także funkcja scentralizowana i niezależna, która polega na udzielaniu niezależnych porad i wydawaniu opinii oraz zaleceń dotyczących jakości i funkcjonowania systemów kontroli wewnętrznej w Komisji, agencjach UE i innych autonomicznych organach.

Komitet ds. Audytu monitoruje przeprowadzanie kontroli, w szczególności przez Służbę Audytu Wewnętrznego, ale również w oparciu o kontrole Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, oraz ocenia jakość kontroli wewnętrznych, aby uzyskać bardziej ogólny obraz systemów kontroli Komisji.

Rolę w ładzie korporacyjnym Komisji odgrywa również Rada Zarządzania Korporacyjnego, zapewniając nadzór i wyznaczając strategiczne kierunki działania w najważniejszych kwestiach związanych z zarządzaniem korporacyjnym, w tym zarządzaniem zasobami finansowymi i ludzkimi. Rada pod przewodnictwem Sekretarza Generalnego regularnie organizuje posiedzenia z udziałem dyrektorów generalnych i gabinetów odpowiedzialnych za budżet, zasoby ludzkie i IT, aby zapewnić wprowadzenie niezbędnych struktur organizacyjnych i technicznych w Komisji w celu skutecznej i efektywnej realizacji priorytetów politycznych przewodniczącego.

2.3. RAMY WYKONANIA

Wdrażanie rzetelnych ram wykonania ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia silnego koncentrowania się na wynikach, europejskiej wartości dodanej i prawidłowym zarządzaniu programami UE. Ramy wykonania budżetu UE są w wysokim stopniu uszczegółowione i uzyskały lepsze wyniki niż system któregokolwiek z państw Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w standardowym indeksie ram budżetowania wynikowego. Ramy wykonania budżetu UE obejmują kilku rodzajów i poziomów celów, dążeń i zadań strategicznych, w tym strategię "Europa 2020" i inne priorytety polityczne. Muszą również uwzględnić komplementarność i włączenie do głównego nurtu polityki i programów, a także kluczową rolę państw członkowskich w wykonywaniu budżetu UE.

- Cele, wskaźniki i zadania zajmują ważne miejsce w podstawie prawnej programów i każdego roku Komisja przedstawia sprawozdania na ich temat w oświadczeniach programowych towarzyszących projektowi budżetu. Zawierają one wszystkie najważniejsze informacje, które są niezbędne do przeprowadzenia uważnej kontroli programu i pomiaru wykonania: obejmuje to siedmioletnie zobowiązania finansowe, wskaźniki bazowe wyników programu (punkty wyjścia działań w ramach polityki), cele końcowe (które należy osiągnąć na koniec wieloletniego okresu programowania) oraz cele cząstkowe.

- Aby zapewnić przydzielenie środków na realizację priorytetów oraz aby zagwarantować wysoką wydajność i wartość dodaną każdego działania, Komisja realizuje inicjatywę "Budżet UE zorientowany na wyniki". Opierając się na ramach wykonania na lata 2014-2020, promuje on lepszą równowagę między zgodnością a wykonaniem.

- Roczne sprawozdanie z zarządzania i wyników dotyczące budżetu UE zawiera kompleksowy przegląd wykonania budżetu UE, zarządzania tym budżetem i jego ochrony. Zawiera również wyjaśnienie, w jaki sposób budżet UE wspiera realizację priorytetów politycznych Unii Europejskiej, objaśnienie wyników osiągniętych w ramach budżetu UE oraz roli, jaką Komisja odgrywa w zapewnianiu i promowaniu najwyższych standardów zarządzania budżetem i finansami.

- Europejski Trybunał Obrachunkowy stosuje systematyczne i szczegółowe podejście do oceny aspektów jakościowych budżetowania, w tym kwestii wyników, w ramach zwykłej części swojej corocznej sprawozdawczości oraz w sprawozdaniach specjalnych.

Wszystkie te elementy sprawiają, że władza budżetowa jest w stanie uwzględnić wyniki jako znaczący czynnik podczas decydowania o kolejnym budżecie rocznym.

2.4. SPRAWOZDAWCZOŚĆ FINANSOWA

Głównym elementem sprawozdawczości finansowej UE jest zintegrowany pakiet sprawozdawczości finansowej UE, który obejmuje skonsolidowane sprawozdanie roczne UE oraz inne sprawozdania towarzyszące sprawozdaniu finansowemu, tj. roczne sprawozdanie z zarządzania i wyników dotyczące budżetu UE i sprawozdanie z działań następczych podjętych w związku z absolutorium. Zintegrowany pakiet sprawozdawczości finansowej zapewnia obywatelom pełny wgląd w sytuację finansową i operacyjną UE każdego roku.

Skonsolidowane sprawozdanie roczne UE zawiera informacje finansowe na temat działalności instytucji, agencji i innych organów UE z punktu widzenia rachunkowości memoriałowej i budżetowej. Nie obejmuje ono sprawozdań rocznych państw członkowskich.

Skonsolidowane sprawozdanie roczne UE obejmuje dwie oddzielne, choć powiązane ze sobą części:

a) skonsolidowane sprawozdanie finansowe; oraz

b) sprawozdania z wykonania budżetu, które zawierają zbiorczą ewidencję wykonania budżetu.

Ponadto do skonsolidowanego sprawozdania rocznego UE dołącza się omówienie i analizę sprawozdania finansowego, w których podsumowano istotne zmiany i tendencje w sprawozdaniu finansowym oraz wyjaśniono istotne zagrożenia i niepewności, z którymi zmaga się UE i którym musi sprostać w przyszłości.

Sprawozdawczość i rozliczalność w Komisji:

Zintegrowany pakiet sprawozdawczości finansowej	Skonsolidowane sprawozdanie roczne UE Roczne sprawozdanie z zarządzania i wyników dotyczące budżetu UE Sprawozdanie w sprawie działań następczych w związku z absolutorium
Inne sprawozdania	Sprawozdanie ogólne z działalności UE Roczne sprawozdania z działalności dyrekcji generalnych Sprawozdanie z zarządzania budżetem i finansami

2.5. KONTROLA ZEWNĘTRZNA I PROCEDURA UDZIELANIA ABSOLUTORIUM

Kontrola zewnętrzna

Trybunał Obrachunkowy (Trybunał) jest audytorem zewnętrznym instytucji (i organów) UE. Misją Trybunału jest przyczynianie się do poprawy zarządzania finansami UE, działanie na rzecz rozliczalności i przejrzystości, a także działanie w charakterze niezależnego strażnika interesów finansowych obywateli UE. Rola Trybunału jako niezależnego kontrolera zewnętrznego UE polega na sprawdzaniu, czy unijne środki są właściwie rozliczane oraz czy są gromadzone i wydawane zgodnie ze stosownymi przepisami i rozporządzeniami, a także czy przynoszą odpowiednią wartość w stosunku do kosztów.

Roczne sprawozdanie finansowe i należyte zarządzanie finansami UE badane są przez Trybunał, który w ramach swoich działań sporządza dla Parlamentu Europejskiego i Rady:

1) roczne sprawozdanie dotyczące działań finansowanych z budżetu ogólnego, przedstawiając w nim swoje uwagi na temat rocznego sprawozdania finansowego i operacji leżących u podstaw rozliczeń;

2) opinię, opartą na wynikach swoich kontroli i zawartą w sprawozdaniu rocznym w postaci poświadczenia wiarygodności, dotyczącą: (i) wiarygodności rozliczeń oraz (ii) legalności i prawidłowości operacji leżących u podstaw rozliczeń, obejmujących zarówno pobrane dochody, jak i płatności na rzecz beneficjentów końcowych; oraz

3) specjalne sprawozdania dotyczące określonych obszarów.

Absolutorium

Ostatnim etapem cyklu budżetowego jest procedura udzielania absolutorium z wykonania budżetu za dany rok budżetowy. Odzwierciedla ona polityczny wymiar zewnętrznej kontroli wykonania budżetu i stanowi decyzję, którą organ udzielający absolutorium (tj. Parlament Europejski, działając na zalecenie Rady) "zwalnia" Komisję (oraz inne organy UE) z odpowiedzialności za zarządzanie danym budżetem. Wydanie tej decyzji opiera się na badaniu skonsolidowanego sprawozdania rocznego UE i zbioru sprawozdań Komisji (rocznego sprawozdania z zarządzania i wyników, sprawozdania z działań następczych podjętych w związku z absolutorium za poprzedni rok i sprawozdania rocznego dla organu udzielającego absolutorium na temat przeprowadzonych audytów wewnętrznych), a także na sprawozdaniu rocznym Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, opinii pokontrolnej ("poświadczeniu wiarygodności") i sprawozdaniach specjalnych. Uwzględnia się również pisemne odpowiedzi Komisji na pytania i wnioski o udzielenie dodatkowych informacji, a także przesłuchania komisarza ds. budżetu i komisarzy odpowiedzialnych za główne obszary wydatków przed Komisją Kontroli Budżetowej Parlamentu Europejskiego.

Procedura udzielania absolutorium może przynieść trzy rodzaje wyników: udzielenie, przesunięcie terminu udzielenia lub odmowa udzielenia absolutorium. Ostateczne sprawozdanie dotyczące absolutorium zawiera również szczególne wnioski skierowane do Komisji zarówno przez Parlament Europejski, jak i Radę. Wnioski te są przedmiotem sprawozdania z działań następczych, w którym Komisja przedstawia w zarysie konkretne działania, jakie już podjęła, lub jakie zamierza podjąć.

OŚWIADCZENIE KSIĘGOWEGO DOŁĄCZONE DO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA ROCZNEGO

Skonsolidowane sprawozdanie roczne Unii Europejskiej za 2017 r. sporządzono na podstawie informacji przedstawionych przez instytucje i organy na mocy art. 148 ust. 2 rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej. Niniejszym oświadczam, że sprawozdanie to zostało sporządzone zgodnie z tytułem IX tego rozporządzenia finansowego oraz z zasadami, regułami i metodami rachunkowości określonymi w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego.

Księgowi tych instytucji i organów przekazali mi wszystkie informacje niezbędne w celu sporządzenia sprawozdania prezentującego aktywa i zobowiązania Unii Europejskiej oraz wykonanie budżetu, jak również potwierdzili ich wiarygodność.

Niniejszym poświadczam, że w oparciu o wyżej wymienione informacje oraz kontrole, które uznałem za niezbędne przed podpisaniem sprawozdania finansowego Komisji Europejskiej, mam wystarczającą pewność, że sprawozdanie rzetelnie przedstawia, we wszystkich istotnych aspektach, sytuację finansową, wyniki operacji oraz przepływy pieniężne Unii Europejskiej.

	[podpisano]
	Rosa ALDEA BUSQUETS
	Księgowy Komisji
	22 czerwca 2018 r.

NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA W ROKU BUDŻETOWYM 2017

Wykonanie budżetu Unii na 2017 r.

Przyjęty budżet na 2017 r. został ukierunkowany na dwa główne priorytety polityczne dotyczące Europy: wsparciu trwającego ożywienia europejskiej gospodarki i rozwiązaniu problemów dotyczących bezpieczeństwa i kwestii o charakterze humanitarnym w naszym sąsiedztwie. Zwiększone środki finansowe przeznaczono na inwestycje we wzrost, miejsca pracy i konkurencyjność w Unii Europejskiej, a także na zapewnienie niezbędnych środków, aby chronić granice zewnętrzne UE, wzmocnić bezpieczeństwo wewnątrz Unii i poza jej granicami, zapewnić wsparcie na rzecz przyjmowania i integracji uchodźców oraz aby przeciwdziałać pierwotnym przyczynom migracji w krajach pochodzenia i tranzytu.

Wykonanie budżetu UE w 2017 r. wyniosło ogółem 171,1 mld EUR w środkach na zobowiązania i 137,4 mld EUR w środkach na płatności.

Blisko połowa środków pieniężnych - 83,3 mld EUR w środkach na zobowiązania - posłużyła do stymulowania wzrostu, zatrudnienia i konkurencyjności. Obejmowało to finansowanie badań naukowych i innowacji w ramach programu "Horyzont 2020", edukacji w ramach programu Erasmus+, małych i średnich przedsiębiorstw w ramach programu COSME, instrumentu "Łącząc Europę", funduszu gwarancyjnego Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS), który jest instrumentem umożliwiającym realizację planu inwestycyjnego dla Europy, oraz wspieranie konwergencji między państwami członkowskimi i między regionami za pośrednictwem europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (fundusze ESI). Ponadto wsparcie w ramach budżetu UE na rzecz europejskich rolników wyniosło 44,7 mld EUR w środkach na płatności.

Budżet wykorzystano również w celu wzmocnienia granic zewnętrznych Unii i rozwiązania kryzysu uchodźczego i kwestii nielegalnej migracji dzięki finansowaniu sprawniejszych narzędzi w celu przeciwdziałania przemytowi migrantów i wyeliminowania długoterminowych czynników będących siłą napędową migracji we współpracy z krajami pochodzenia i tranzytu, skuteczniejszej polityki legalnej migracji, w tym przesiedleń osób potrzebujących ochrony, a także instrumentów wspierających państwa członkowskie w zakresie integracji uchodźców wewnątrz UE.

Wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej

Kontekst

Dnia 23 czerwca 2016 r. większość obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy zagłosowali w referendum w sprawie członkostwa w Unii Europejskiej, opowiedziała się za opuszczeniem UE. W dniu 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo oficjalnie powiadomiło Radę Europejską o swoim zamiarze opuszczenia UE i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euratom). Zjednoczone Królestwo uruchomiło tym samym procedurę wystąpienia państwa członkowskiego z Unii Europejskiej przewidzianą w art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej.

Proces negocjacji

Na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 29 kwietnia 2017 r. przywódcy pozostałych 27 państw członkowskich przyjęli polityczne wytyczne dotyczące uporządkowanego wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z UE. W wytycznych określono ramy negocjacji i ustalono ogólne stanowiska i zasady UE. Cztery dni później Komisja skierowała do Rady zalecenie w sprawie rozpoczęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem na podstawie art. 50, w tym projekty wytycznych negocjacyjnych.

Dnia 22 maja Rada przyjęła decyzję upoważniającą do rozpoczęcia negocjacji ze Zjednoczonym Królestwem, w której formalnie wyznaczyła Komisję na negocjatora UE. Rada przyjęła również pierwszy zbiór wytycznych negocjacyjnych. W wytycznych tych określono jasną strukturę i jednolite podejście UE do negocjacji.

UE reprezentuje Michel Barnier, którego Komisja Europejska wyznaczyła na głównego negocjatora. W ramach Komisji Europejskiej grupa zadaniowa działająca pod nadzorem Michela Barniera koordynuje pracę dotyczącą wszystkich strategicznych, operacyjnych, prawnych i finansowych kwestii związanych z negocjacjami. Przez cały czas trwania negocjacji Komisja przedstawia sprawozdanie Radzie, a także regularnie przekazuje wyczerpujące informacje Parlamentowi Europejskiemu.

Pierwszy etap negocjacji

Pierwszy etap rozmów rozpoczął się dnia 19 czerwca 2017 r. Miał on na celu zapewnienie największego możliwego stopnia jasności i pewności prawa oraz uregulowanie oddzielenia Zjednoczonego Królestwa od UE.

W 2017 r. zorganizowano sześć rund negocjacyjnych. Negocjacje dotyczyły głównie trzech kwestii priorytetowych: ochrony praw obywateli; ram uwzględniania szczególnych okoliczności w Irlandii i Irlandii Północnej; oraz porozumienia finansowego mającego na celu zapewnienie przestrzegania zarówno przez UE, jak i Zjednoczone Królestwo zobowiązań finansowych zaciągniętych przed wystąpieniem. Ponadto negocjacje obejmowały inne kwestie związane z wystąpieniem z UE.

Dnia 8 grudnia 2017 r. Komisja Europejska zaleciła Radzie Europejskiej, aby ta uznała, że na pierwszym etapie negocjacji prowadzonych ze Zjednoczonym Królestwem na podstawie art. 50 osiągnięto wystarczające postępy. Podstawą oceny Komisji było wspólne sprawozdanie uzgodnione przez negocjatorów Komisji i rząd Zjednoczonego Królestwa. We wspólnym sprawozdaniu Zjednoczone Królestwo zgodziło się wywiązać się ze wszystkich swoich zobowiązań wynikających z obecnych wieloletnich ram finansowych (WRF) i poprzednich perspektyw finansowych, tak jakby nadal było państwem członkowskim, w tym z udziału w zobowiązaniach Unii i zobowiązaniach warunkowych.

Dnia 15 grudnia Rada Europejska potwierdziła, że osiągnięto wystarczające postępy, a przywódcy przyjęli wytyczne dotyczące przejścia do drugiego etapu negocjacji w sprawie ewentualnych przepisów przejściowych oraz przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem.

Kolejny etap negocjacji

Dnia 20 grudnia 2017 r. Komisja Europejska skierowała do Rady zalecenie w sprawie rozpoczęcia dyskusji na temat kolejnego etapu negocjacji, wraz z projektem wytycznych negocjacyjnych. Uzupełniają one wytyczne negocjacyjne z maja

2017 r. i określają dodatkowe szczegóły dotyczące ewentualnych przepisów przejściowych.

W zaleceniu przypomina się również o potrzebie przełożenia rezultatów pierwszego etapu negocjacji na uregulowania prawne, jako określono w komunikacie Komisji i wspólnym sprawozdaniu. Zgodnie z wytycznymi Rady Europejskiej z dnia 15 grudnia dodatkowe wytyczne negocjacyjne w sprawie przepisów przejściowych przyjęto w dniu 29 stycznia

2018 r.

W dniu 19 marca 2018 r. Komisja opublikowała projekt umowy o wystąpieniu, w którym przedstawiono postępy poczynione w ramach rundy negocjacyjnej ze Zjednoczonym Królestwem w dniach 16-19 marca 2018 r. W części umowy o wystąpieniu dotyczącej porozumienia finansowego UE i Zjednoczone Królestwo przełożyły postępy osiągnięte na pierwszym etapie negocjacji (przedstawione we wspólnym sprawozdaniu) na akt prawny.

Po opublikowaniu projektu umowy o wystąpieniu w dniu 23 marca 2018 r. Rada Europejska wydała dalsze wytyczne z myślą o rozpoczęciu negocjacji w sprawie ogólnego pojmowania ram przyszłych stosunków między UE a Zjednoczonym Królestwem. Negocjacje powinny zakończyć się jesienią 2018 r., aby pozostało wystarczająco dużo czasu przed dniem 29 marca 2019 r. na zawarcie przez Radę umowy o wystąpieniu po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego i na zatwierdzenie jej przez Zjednoczone Królestwo zgodnie z jego własnymi procedurami.

Porozumienie finansowe i roczne sprawozdanie finansowe UE za 2017 r.

W odniesieniu do porozumienia finansowego we wspólnym sprawozdaniu, potwierdzonym publikacją projektu umowy o wystąpieniu w dniu 19 marca, stwierdzono, że Zjednoczone Królestwo wywiąże się ze wszystkich swoich zobowiązań wynikających z obecnych wieloletnich ram finansowych i poprzednich perspektyw finansowych, tak jakby nadal było państwem członkowskim. W szczególności projekt umowy o wystąpieniu stanowi, że Zjednoczone Królestwo odpowiada przed Unią w szczególności za swoją część:

- zobowiązań budżetowych z budżetu Unii i budżetów agencji zdecentralizowanych Unii pozostających do realizacji na dzień 31 grudnia 2020 r. - zob. art. 133 umowy o wystąpieniu;

- finansowania zobowiązań Unii zaciągniętych do dnia 31 grudnia 2020 r., z pewnymi wyjątkami - zob. art. 135;

- warunkowych zobowiązań finansowych Unii wynikających z operacji finansowych, co do których podjęto decyzję/które zostały zatwierdzone przed datą wystąpienia - zob. art. 136; oraz

- płatności wymaganych do uregulowania zobowiązań warunkowych Unii, które stają się wymagalne w związku ze sprawami sądowymi dotyczącymi interesów finansowych Unii (pod warunkiem że fakty stanowiące przedmiot tych spraw miały miejsce nie później niż dnia 31 grudnia 2020 r.) - zob. art. 140.

Są to najnowsze informacje dostępne w czasie sporządzania niniejszego sprawozdania. W związku z taką sytuacją proces wystąpienia nie ma obecnie wpływu na skonsolidowane sprawozdanie roczne UE na dzień 31 grudnia 2017 r.

Należy również zauważyć, że w dniu 2 maja 2018 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący kolejnych WRF na okres począwszy od 2021 r., który jest przygotowywany z uwzględnieniem faktu, że Zjednoczone Królestwo nie będzie już państwem członkowskim.

SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE FINANSOWE ORAZ INFORMACJE DODATKOWE ⁹

SPIS TREŚCI

BILANS

SPRAWOZDANIE Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

ZESTAWIENIE ZMIAN W AKTYWACH NETTO

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO

1. ISTOTNE ZASADY (POLITYKI) RACHUNKOWOŚCI

2. INFORMACJE DODATKOWE DO BILANSU

3. INFORMACJE DODATKOWE DO SPRAWOZDANIA Z FINANSOWYCH WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI

4. ZOBOWIĄZANIA I AKTYWA WARUNKOWE

5. ZOBOWIĄZANIA BUDŻETOWE I PRAWNE

6. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM FINANSOWYM

7. UJAWNIENIE INFORMACJI NA TEMAT PODMIOTÓW POWIĄZANYCH

8. ZDARZENIA NASTĘPUJĄCE PO DNIU BILANSOWYM

9. ZAKRES KONSOLIDACJI

grafika

1 W dniu 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo oficjalnie powiadomiło o swoim zamiarze opuszczenia UE, rozpoczynając tym samym proces wystąpienia na mocy art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej. Zjednoczone Królestwo ma wystąpićz UE dnia 29 marca 2019 r.

2 Zgodnie z zasadą pomocniczości Unia podejmuje działania tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii. Zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów Traktatów. Zob. art. 5 TFUE.

3 Zob. komunikat Komisji "Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu", COM(2010) 2020 z dnia 3 marca 2010 r.

4 Komunikat Komisji "Kolejne kroki w kierunku zrównoważonej przyszłości Europy - Europejskie działania na rzecz zrównoważonego rozwoju", SWD(2016) 390 final, 22 listopada 2016.

5 Porozumienie międzyinstytucjonalne z dnia 2 grudnia 2013 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami (2013/C 373/01).

6 Więcej informacji można znaleźć w komunikacie przewodniczącego Junckera i pierwszego wiceprzewodniczącego Timmermansa do Komisji: Governance in the European Commission, C(2017) 6915 final z dnia 11 października 2017 r., adres URL: https://ec. europa.eu/info/sites/info/files/c_2017_6915_final_en.pdf

7 Np. normy kontroli wewnętrznej opierają się na zasadach kontroli wewnętrznej COSO 2013.

8 W rezultacie pojęcie "Komisja Europejska" oznacza zarówno instytucję - kolegium - tworzoną przez członków Komisji, jak i administrację kierowaną przez dyrektorów generalnych jej departamentów (oraz szefów innych struktur administracyjnych, takich jak służby, biura i agencje wykonawcze).

9 Należy zauważyć, że w związku z zaokrągleniem danych liczbowych do mln EUR może się wydawać, że niektóre dane finansowe w poniższych tabelach nie sumują się.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2018.348.1
• Rodzaj: Informacja
• Tytuł: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Trybunału Obrachunkowego - Skonsolidowane sprawozdanie roczne Unii Europejskiej za rok 2017.
• Data aktu: 28/09/2018
• Data ogłoszenia: 28/09/2018