Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie zielonej księgi "Ochrona lasów i informacje o lasach w UE: przygotowanie lasów na zmianę klimatu"COM(2010) 66 wersja ostateczna
(2011/C 48/27)
(Dz.U.UE C z dnia 15 lutego 2011 r.)
Sprawozdawca: Seppo KALLIO
Współsprawozdawca: Brendan BURNS
Dnia 17 maja 2010 r. Komisja, działając na podstawie art. 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, postanowiła zasięgnąć opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie
zielonej księgi "Ochrona lasów i informacje o lasach w UE: przygotowanie lasów na zmianę klimatu"
COM(2010) 66 wersja ostateczna.
Sekcja Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Środowiska Naturalnego, której powierzono przygotowanie prac Komitetu w tej sprawie, przyjęła swoją opinię 31 sierpnia 2010 r.
Na 465. sesji plenarnej w dniach 15 -16 września 2010 r. (posiedzenie z 15 września) Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny stosunkiem głosów 121 do 2 - 4 osoby wstrzymały się od głosu - przyjął następującą opinię:
1. Wnioski i zalecenia
1.1 Komitet odnotowuje, że:
– oczekuje się, że w nadchodzących dziesięcioleciach znaczenie lasów jako odnawialnego zasobu naturalnego, źródła wielu funkcji ekosystemu oraz zasadniczego warunku wysokiej jakości życia ludzi będzie coraz większe;
– zmiana klimatu prawdopodobnie wpłynie na podstawowe funkcje ekosystemu i, tym samym, na funkcje ekologiczne lasów;
– przewiduje się, że zmiana klimatu zwiększy niepewność oraz częstotliwość szkodliwych dla środowiska zjawisk i zagrożeń na skalę międzynarodową, takich jak plagi szkodników, choroby, susze, powodzie, burze i pożary lasów;
– coraz ważniejsza staje się zarówno rola aktualnych informacji o lasach w kontekście adaptacji gospodarki leśnej, jak też badań nad procesami decyzyjnymi dotyczącymi lasów.
1.2 EKES podkreśla, że:
– należy zająć się w zrównoważony sposób różnymi funkcjami lasów, a nie tylko skupiać na ich ochronie;
– zachowanie ekosystemu i związanych z nim funkcji ekologicznych, jak też zapewnienie pozostałych dóbr publicznych wymaga zachęt finansowych oraz dostarczenia informacji właścicielom lasów i innym podmiotom, jak np. wykonawcom usług w dziedzinie leśnictwa i podmiotom wykorzystującym drewno, które w praktyce odpowiadają za decyzje dotyczące lasów;
– efekt domina i efekty mnożnikowe spowodowane zmianą klimatu można złagodzić dzięki zapobieganiu ryzyku i wcześniejszemu przygotowaniu się na sytuacje kryzysowe;
– współpraca między państwami a podmiotami jest bardzo ważna dla kontroli zjawisk wykraczających poza granice oraz poprawy informacji o lasach.
1.3 EKES proponuje uwzględnić w różnych obszarach polityki UE zasadniczą rolę lasów i sektora leśnego w gospodarce ekologicznej, zgodnie ze strategią "Europa 2020".
– Polityka związana z leśnictwem, w tym strategia leśna i plan działań, powinna wspierać aktywną gospodarkę leśną i aktywne korzystanie z zasobów leśnych, jak również konkurencyjny charakter zrównoważonego i ekologicznego wykorzystywania drewna i jego produktów.
– Należy zapewnić koordynację zagadnień związanych z leśnictwem z pozostałymi sektorami i strategiami, które wywierają wpływ na lasy, m.in. poprzez zwiększenie roli Stałego Komitetu ds. Leśnictwa oraz innych grup doradczych i komitetów(1) w unijnym procesie decyzyjnym dotyczącym lasów.
– W polityce UE na rzecz rozwoju obszarów wiejskich należy uwzględnić ustalanie cen różnych funkcji ekosystemu i dóbr publicznych.
1.4 EKES zaleca, by Komisja:
– posłużyła za przykład państwom członkowskim w zakresie koordynacji zagadnień związanych z leśnictwem z innymi sektorami i strategiami, krajami sąsiadującymi, a także innymi podmiotami, w odniesieniu do przewidywania przyszłych wydarzeń oraz zarządzania ryzykiem i zarządzania kryzysowego;
– wsparła pozyskiwanie obiektywnych informacji na temat sektora leśnego, np. w ramach Międzynarodowego Roku Lasów 2011, tak aby zwiększyć akceptację tego sektora wśród właścicieli lasów, konsumentów i ogólnie społeczeństwa;
– wsparła pozyskiwanie informacji na temat właściwości drewna i jego produktów, np. ich korzyści dla klimatu, aby propagować zrównoważoną konsumpcję i produkcję;
– zleciła badanie na temat różnych podmiotów zaangażowanych w gromadzenie informacji na temat lasów oraz rodzaju tychże informacji;
– we współpracy z platformą technologiczną skupiającą sektory związane z leśnictwem, ośrodkami badawczymi, organizacjami krajowymi i różnymi podmiotami w sektorze leśnym rozwinęła system informacji o lasach i system planowania oraz bazujące na nich sprawdzone rozwiązania, tak aby pomóc w lokalizacji nagłych wydarzeń, np. katastrof, i reagowaniu na nie;
– w większym stopniu wsparła państwa członkowskie i inne podmioty w urzeczywistnianiu i monitorowaniu zrównoważonego leśnictwa oraz sporządzaniu i ujednolicaniu niezbędnych do tego informacji.
2. Kontekst i cele opinii
2.1 Celem omawianej zielonej księgi jest zachęcenie do udziału w ogólnoeuropejskiej debacie publicznej i zapoznanie się z opiniami na temat przyszłości polityki w dziedzinie ochrony lasów i informacji o lasach, jak również wniesienie wkładu w ewentualną aktualizację strategii leśnej UE, szczególnie w odniesieniu do kwestii związanych ze zmianą klimatu. Kwestie poruszone w zielonej księdze stanowią kontynuację rozważań ze wcześniejszej białej księgi Komisji "Adaptacja do zmian klimatu: europejskie ramy działania"(2).
2.2 W zielonej księdze nakreślono ogólną sytuację i wskazano na znaczenie lasów w UE, ich cechy charakterystyczne, funkcje oraz stojące przed nimi największe wyzwania. Przyjrzano się również zagrożeniom, które zmiana klimatu niesie dla funkcjonowania lasów, oraz opisano dostępne instrumenty ochrony lasów i systemy informacji o lasach.
2.3 Zgodnie z zasadą pomocniczości kwestie związane z polityką leśną leżą przede wszystkim w gestii państw członkowskich. Głównym zadaniem UE jest wnoszenie wartości dodanej do krajowych projektów i programów dotyczących leśnictwa, na przykład poprzez zwiększanie świadomości państw członkowskich na temat przyszłych wyzwań oraz przedstawianie zaleceń w celu szybkiej interwencji na szczeblu UE.
2.4 W niniejszej opinii rozważa się, w jaki sposób zmiana klimatu wpłynie na europejskie leśnictwo i ochronę lasów, a także wskazuje, jak należy rozwinąć kierunki polityki UE, by lepiej wesprzeć inicjatywy państw członkowskich w dziedzinie leśnictwa. Rozpatruje się również sposób, w jaki UE mogłaby ułatwić zarządzanie przyszłymi wyzwaniami, oraz potrzebę dalszych informacji. W tym kontekście ochrona lasów w UE powinna mieć na celu utrzymanie w przyszłości wszystkich funkcji produkcyjnych, społeczno-gospodarczych i ekologicznych lasów.
3. Utrzymywanie, równoważenie i wzmacnianie różnych funkcji lasu (pytanie 1)
3.1 Konwencje Narodów Zjednoczonych uznają znaczenie lasów w przeciwdziałaniu zmianie klimatu(3) i utrzymaniu różnorodności biologicznej(4). Na płaszczyźnie ogólnoeuropejskiej, zgodnie ze strategią leśną UE, państwa członkowskie zobowiązały się stosować podejście, które równoważy poszczególne funkcje lasów w oparciu o zrównoważoną gospodarkę leśną i zasadę wielofunkcyjności(5). Na szczeblu UE uwzględniono różne funkcje lasów w strategii leśnej UE i w Planie działań dotyczącym gospodarki leśnej UE, jak też w komunikacie na temat przemysłu związanego z leśnictwem(6). Na poziomie krajowym i regionalnym funkcjami lasów zarządza się m.in. poprzez programy leśne. Tak więc sektor leśny dysponuje politycznymi ramami służącymi utrzymywaniu, równoważeniu i wzmacnianiu różnych funkcji lasu. Natomiast potrzeba dalszych wysiłków, by skoordynować zagadnienia dotyczące lasów z innymi właściwymi sektorami i strategiami. Stały Komitet ds. Leśnictwa, pozostałe grupy doradcze i komitety związane z leśnictwem(7) oraz komisyjna grupa ds. leśnictwa skupiająca przedstawicieli poszczególnych służb mogłyby podjąć się tego zadania. Należy wzmocnić rolę Stałego Komitetu ds. Leśnictwa w unijnym procesie decyzyjnym dotyczącym lasów. Na szczeblu krajowym trzeba również zapewnić skuteczniejszą koordynację między sektorami w kwestiach związanych z lasami. Przykład, który daje Komisja, przyjmując wybiegające w przyszłość i międzysektorowe podejście, ma duże znaczenie dla podmiotów krajowych.
3.2 Oczekuje się, że w nadchodzących dziesięcioleciach znaczenie lasów jako odnawialnego zasobu naturalnego, źródła funkcji ekosystemu oraz zasadniczego warunku wysokiej jakości życia ludzi będzie coraz większe. Dla przykładu, odpowiedzialni konsumenci(8) już stanowią pokaźną część rynku w wielu europejskich krajach. Zróżnicowane i zrównoważone wykorzystanie lasów oraz produktów i usług leśnych, a także niezbędne w tym celu zarządzanie umożliwiają tworzenie miejsc pracy, dochodów i dobrobytu na różnych poziomach i na wielu obszarach. Leśnictwo i przemysł związany z leśnictwem, produkcja drewna, produkty niedrzewne oraz turystyka leśna mają szczególne znaczenie dla miejscowych wspólnot. Ważne jest, by zgodnie ze strategią "Europa 2020" zapewnić właścicielom lasów, wykonawcom usług w dziedzinie leśnictwa i sektorom przemysłu zużywającym drewno odpowiednie warunki funkcjonowania, mając na uwadze coraz większą konkurencję o grunty dostępne pod produkcję drewna oraz o drewno do dalszej przeróbki i pozyskiwania energii. Coraz ważniejsza staje się również rola umiejętności w zakresie przekazywania informacji. Międzynarodowy Rok Lasów 2011 stanowi okazję do zwiększenia akceptacji sektora leśnego wśród konsumentów i społeczeństwa oraz do uwypuklenia zrównoważonej konsumpcji i produkcji poprzez wskazanie korzyści, jakie w porównaniu z innymi materiałami niosą ze sobą drewno i jego produkty dla przezwyciężenia zmiany klimatu (np. w zakresie składowania dwutlenku węgla, niskiej energii wbudowanej, wydajności cieplnej itp.).
3.3 Ekologiczne działania na rzecz ochrony lasów tradycyjnie zapewniane były poprzez cele strategiczne oraz przepisy, wytyczne i zalecenia służące osiągnięciu tych celów. Na przestrzeni ostatnich lat odpowiedzialność za funkcje ekosystemu i inne dobra publiczne w coraz większym stopniu przechodziła na właścicieli lasów i wykonawców usług w dziedzinie leśnictwa. By sprostać problemom ekologicznym, podmioty te potrzebują zarówno nowej wiedzy i informacji o różnych możliwościach interwencji, np. wspólnych projektach w celu poprawy opłacalności, jak też zachęt finansowych. Jednym z wyzwań jest oszacowanie wartości gospodarczej ochrony różnorodności biologicznej i dorzeczy rzek, wykorzystania do celów rekreacyjnych bądź składowania dwutlenku węgla.
3.4 Lasy oraz drewno i jego produkty mają do odegrania zasadniczą rolę w regulacji klimatu. Szczególne znaczenie ma ich zdolność do składowania dwutlenku węgla. Produkty drzewne mogłyby zastąpić inne produkty wytworzone z materiałów, które są mniej skuteczne w zwalczaniu zmiany klimatu. Na przykład materiały drewnopochodne wykorzystywane w budownictwie, wyposażeniu wnętrz i w meblach względnie długo pochłaniają dwutlenek węgla. Bioenergia pozyskiwana z drewna może do pewnego stopnia zastąpić energię z paliw kopalnych. W ramach przeciwdziałania zmianie klimatu cele i instrumenty polityki mogą zostać wykorzystane jako bodźce do stosowania bardziej ekologicznych materiałów, np. drewna i jego produktów.
3.5 W ostatnich latach szkody spowodowane burzami i pożarami lasów doprowadziły do bardzo ożywionych dyskusji na temat wpływu zmiany klimatu na ekosystem leśny, a w rezultacie na działalność związaną z leśnictwem. Znaczenie lasów dla regulacji klimatu i ochrony gleb w wymiarze lokalnym i regionalnym różni się na poszczególnych obszarach. Świadomość tej kluczowej roli zwiększyła się w ostatnich latach, co wynika z lepszego poznania obiegu wody i z doświadczeń suchych regionów.
4. Konsekwencje zmiany klimatu dla lasów i sektora leśnego (pytanie 2)
4.1 Zmiana klimatu zwiększy niepewność oraz zagrożenie dla środowiska związane z takimi zjawiskami, jak plagi szkodników, choroby, susze, powodzie, burze i pożary lasów. Kolejnym wyzwaniem jest globalizacja i związany z nią transport drewna i leśnego materiału rozmnożeniowego, co przyspiesza np. rozprzestrzenianie się szkodników poza ich naturalne obszary występowania. Wystąpienie ekologicznych zagrożeń lasów i sektora leśnego będzie miało wiele następstw społecznych i gospodarczych. Skutki gospodarcze mogą być wynikiem zmian wartości aktywów i warunków działalności przedsiębiorstw. Skutki społeczne mogą mieć charakter bezpośredni i przejawiać się zmianą warunków życia w wyniku zniszczenia lasów bądź pośredni, w wyniku negatywnego oddziaływania sytuacji ekonomicznej podmiotów na obszarach dotkniętych tymi zjawiskami. Tempo, w jakim pojawiają się zagrożenia dla środowiska, jest szczególnym wyzwaniem, np. dla rynków i logistyki. Potrzeba więcej informacji na temat potencjalnych przyczyn i skutków, tak aby zmniejszyć niepewność i móc zarządzać ryzykiem w kontekście zmiany klimatu.
4.2 Duża ilość zasobów leśnych i sprawna gospodarka leśna umożliwiają europejskim lasom dostosowanie się do różnych zmian. Jednakże w Europie istnieją znaczące różnice regionalne spowodowane różnicami w środowisku naturalnym i czynnikami społecznymi. Dla przykładu, ryzyko wystąpienia pożarów na suchych obszarach basenu Morza Śródziemnego poważnie się zwiększy w wyniku zmiany klimatu i działalności ludzkiej. Jeśli częstotliwość susz wzrośnie w innych regionach Europy, mogą na tym ucierpieć obszary występowania świerka. W wypadku łagodnych zim, kiedy ziemia nie zamarza, utrudniony zostanie wyręb drewna. Wzrasta również ryzyko zniszczeń poczynionych przez grzyby i insekty. Na obszarach, na których możliwości wyrębu są coraz mniejsze, może dojść do zniszczeń powodowanych przez burze i insekty. Konsekwencje dla właścicieli lasów i lokalnych gospodarek mogą być poważne, a ponadto może dojść do zmniejszenia różnorodności biologicznej lasów. Przekształcające się otoczenie biznesowe może zmienić względną przewagę różnych regionów, a tym samym wpłynąć na podział pracy między regionami i w społeczeństwie.
4.3 Szkodliwemu wpływowi zmiany klimatu można zapobiec dzięki planowaniu na wypadek sytuacji kryzysowych. Regularne analizy pomagają zarówno uniknąć niepożądanych efektów, jak i przewidzieć nagłe zmiany i katastrofy naturalne. Coraz ważniejsze staje się opracowywanie opartych na wielopoziomowych prognozach środków dostosowawczych i zapobiegawczych. Ważne jest również, by polityka i organa UE związane z leśnictwem, jak np. platforma technologiczna skupiająca sektory związane z leśnictwem, wspierały aktywną gospodarkę leśną i aktywne korzystanie z zasobów leśnych, a także pobudzały konkurencyjny charakter zrównoważonego korzystania z materiałów przyjaznych dla środowiska, takich jak drewno.
4.4 Efekt domina i efekty mnożnikowe można złagodzić dzięki wcześniejszemu przygotowaniu się na sytuacje kryzysowe, np. poprzez stworzenie mechanizmów reagowania, takich jak plany zarządzania ryzykiem, wyposażenie i sprawdzone rozwiązania. Szczególnie ważne są kwestie bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa pracy, w okresie zmian i podczas sytuacji kryzysowych.
5. Instrumenty dostępne w celu ochrony lasów (pytanie 3)
5.1 Na szczeblu krajowym i unijnym istnieją solidne podstawy prawne i szereg instrumentów służących ochronie lasów. Obok tradycyjnej ochrony terenów wykorzystuje się także ograniczenia w zakresie zarządzania oraz wymóg posiadania zezwolenia. Problemem dla sektora leśnego jest fragmentaryzacja istniejących przepisów i instrumentów, co prowadzi do ich wzajemnego nakładania się i potencjalnych niespójności.
5.2 Środki ochronne oparte na dobrowolnych mechanizmach okazały się opłacalne, zwłaszcza w przypadku małych przedsiębiorstw leśnych. Niemniej jednak wdrożenie takiego podejścia wymaga przekazywania umiejętności i informacji właścicielom lasów oraz pełnego pokrycia kosztów związanych z dobrowolnymi działaniami ochronnymi i utratą dochodów.
5.3 Największą niepewność budzi obecnie różnorodność lasów poza obszarami chronionymi, jako że nie dysponujemy wystarczającymi informacjami na ten temat. Ponadto cele dotyczące korzystania na większą skalę z biomasy w produkcji energii odnawialnej mogą wpłynąć na gospodarkę leśną i wycinanie lasów, a tym samym na różnorodność.
6. Gospodarka leśna i korzystanie z lasów (pytanie 4)
6.1 Europejski sektor leśny zazwyczaj charakteryzuje się długą koleją rębu, tak więc nowe techniki gospodarki leśnej mogą przynieść rezultaty dopiero po kilku dziesięcioleciach. Warunki społeczne i gospodarcze zwiększają presję na opracowanie nowych technik produkcji leśnej i zbiorów w lasach gospodarczych, jak np. drewno energetyczne o krótkim okresie rotacji lub przerzedzanie dojrzałych lasów. Warunki ekologiczne, takie jak zmiana klimatu, same mogą wzmocnić wpływ na środowisko nowych technik gospodarki leśnej. Stan lasów i zachodzące w nich zmiany są nieustannie monitorowane w kontekście dostosowywania gospodarki leśnej, tak aby można ją było dostrajać do potrzeb i realizacji celów. Decyzje dotyczące gospodarki leśnej i korzystania z lasów są podejmowane przez właścicieli lasów, którzy potrzebują informacji na temat dostępnych wariantów zarządzania i ich potencjalnych skutków. Planowane zarządzanie lasami przez właścicieli lasów jest jednym z możliwych rozwiązań.
6.2 Jednym ze sposobów wsparcia wysiłków zmierzających do zachowania różnorodności puli genetycznej leśnego materiału rozmnożeniowego i zapewnienia jego dostosowania do zmiany klimatu jest odpowiednie dostosowanie systemu kryteriów i wskaźników dotyczących zrównoważonego leśnictwa.
7. Adekwatność informacji o lasach (pytanie 5)
7.1 Gromadzenie informacji o europejskich lasach rozdzielone jest między trzy główne podmioty:
– Komisję oraz finansowane przez nią agencje i projekty;
– krajowe ośrodki badawcze i statystyczne;
– przedsiębiorstwa i podmioty w sektorze leśnym.
7.2 Zgodnie z zasadą pomocniczości państwa członkowskie posiadają kompetencje w kwestiach, które ich dotyczą, a rola UE polega na wnoszeniu wartości dodanej poprzez wspólne działania. Krajowe ośrodki badawcze i statystyczne, takie jak publiczne inwentaryzacje lasów i urzędy statystyczne, zarządzają informacjami niezbędnymi do opracowywania i realizacji krajowej polityki leśnej. Obecne informacje o lasach w UE obejmują stan lasów, w tym pożary, a w niektórych wypadkach produkcję drewna i zastosowania końcowe, np. dane dotyczące produktów drewnopochodnych. Na organach krajowych spoczywa również odpowiedzialność za niektóre statystyki międzynarodowe. Eurostat odpowiada za statystyki dotyczące zasobów leśnych i produkcji drewna w UE oraz za dostarczanie informacji do międzynarodowych baz danych, np. kompilowanie i harmonizowanie danych krajowych(9). Ze względu na zobowiązania międzynarodowe Komisja wspiera również organa krajowe w harmonizacji danych(10). W procesie harmonizacji należy uwzględnić zarówno wymóg jednolitych statystyk, jak też krajowe i regionalne różnice w zawartości danych (np. wskaźniki dotyczące różnorodności). Komisja wdrożyła systemy monitorowania zjawisk mających skutki transgraniczne, takich jak zdrowie lasów(11) i pożary lasów(12), jak również wspólne systemy informacyjno-komunikacyjne(13).
7.3 Właściciele lasów i inne podmioty w sektorze leśnym zazwyczaj otrzymują informacje związane z prowadzoną przez nie działalnością od krajowych ośrodków badawczych i statystycznych bądź sektora prywatnego. Wytwarzają oni także informacje i przechowują je w swoich systemach informacyjnych funkcjonujących w czasie rzeczywistym. Coraz ważniejsza staje się rola bieżących informacji o lasach w kontekście zmieniających się warunków działalności przedsiębiorstw i adaptacji zarządzania zasobami leśnymi.
7.4 Kompletność, dokładność i aktualność informacji o lasach różni się w poszczególnych państwach członkowskich. Większość państw jest w stanie złożyć sprawozdanie na szczeblu krajowym ze swoich zasobów leśnych prawie co roku. Niektóre organa krajowe dostarczają też dokładnych i wiarygodnych sprawozdań rocznych na temat stanu zdrowia lasów, warunków panujących w lasach, potencjału produkcyjnego, bilansu dwutlenku węgla, ochronnej funkcji lasów oraz usług i rentowności lasów(14). W niektórych krajach UE informacje są niekompletne, niedokładne i nieaktualne. W celu harmonizacji statystyk międzynarodowych Komisja finansuje projekty badań i rozwoju oraz sieci współpracy(15). Główne niedociągnięcia w zakresie ochrony lasów i przezwyciężania zmiany klimatu to różnorodność lasów poza obszarami chronionymi, zrównoważone korzystanie z zasobów bioenergetycznych, ilość dwutlenku węgla magazynowanej w lasach, ilość pochłanianego dwutlenku węgla, w tym przez produkty drzewne, a także szybkie określenie zagrożonych terenów. Należy zwiększyć wsparcie dla podmiotów krajowych oraz usprawnić gromadzenie i ujednolicanie informacji.
7.5 Wyzwaniem dla generowania ujednoliconych informacji o lasach na szczeblu UE jest spora liczba podmiotów zaangażowanych w gromadzenie danych. Dlatego też należy przeprowadzić kompleksowe badanie i wskazać, kto zbiera jakiego rodzaju dane.
Bruksela, 15 września 2010 r.
|
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego |
|
|
|
Mario SEPI |
______
(1) Grupa Doradcza ds. Leśnictwa i Korka Użytkowego, Komitet Doradczy ds. Polityki Wspólnoty w zakresie Leśnictwa i Przemysłu Związanego z Leśnictwem; decyzja Komisji 97/837/WE z dnia 9 grudnia 1997 r. zmieniająca decyzję 83/247/EWG, Dz.U. L 346, 17.12.1997, s. 95-96.
(2) COM(2009) 147 wersja ostateczna.
(3) Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC).
(4) Konwencja o różnorodności biologicznej (CBD).
(5) "Forest Europe", Ministerialny Proces Ochrony Lasów w Europie (MCPFE).
(6) COM(2008) 113 wersja ostateczna.
(7) Zob. przypis 1.
(8) "Lifestyles of Health and Sustainability" (LOHAS).
(9) Np. coroczny "Joint Forest Sector Questionnaire (JFSQ)" we współpracy z FAO, Międzynarodową Organizacją Drewna Tropikalnego (ITTO) i Europejską Komisją Gospodarczą Narodów Zjednoczonych.
(10) Np. COST E43 (Harmonisation of National Forest Inventories in Europe: Techniques for Common Reporting).
(11) Wspólnotowy system Forest Focus 2003-2006/7.
(12) Europejski system informacji o pożarach lasów (EFFIS).
(13) Europejskie Centrum Informacji o Lasach (EFDAC) oraz europejska platforma informowania i komunikowania na temat leśnictwa (EFICP).
(14) Forest Europe lub regionalny wkład w ocenę światowych zasobów leśnych (GFRA).
(15) FutMon, projekt współfinansowany przez LIFE+ dla Further Development and Implementation of an EU-level Forest Monitoring System; kontrakt ramowy JRC dla platformy e-Forest; sieć COST, "Improving Data and Information on the Potential Supply of Wood Resources: A European Approach from Multisource National Forest Inventories (USEWOOD)" ("Polepszanie zbierania danych i informacji na temat potencjalnych źródeł dostaw drewna: podejście europejskie Multisource National Forest Inventories" (USEWOOD)).