Wykonanie rozporządzenia w sprawie funduszy strukturalnych w latach 2007-2013P6_TA(2009)0165
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie wykonania rozporządzenia w sprawie funduszy strukturalnych w latach 2007-2013 - wyniki negocjacji dotyczących krajowych strategii spójności i programów operacyjnych (2008/2183(INI))
(2010/C 117 E/13)
(Dz.U.UE C z dnia 6 maja 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając traktat WE, a w szczególności jego art. 2 oraz 3 ust. 2,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 14 maja 2008 r. w sprawie wyników negocjacji dotyczących strategii i programów w ramach polityki spójności w okresie programowania 2007-2013 (COM(2008)0301),
– uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności(1) (rozporządzenie ogólne w sprawie EFRR, EFS i Funduszu Spójności),
– uwzględniając decyzję Rady 2006/702/WE z dnia 6 października 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności(2) (strategiczne wytyczne dla spójności),
– uwzględniając wyniki negocjacji dotyczących strategii i programów w ramach polityki spójności w okresie 2007-2013 - zestawienie informacji o poszczególnych państwach członkowskich,
– uwzględniając czwarte sprawozdanie w sprawie spójności gospodarczej i społecznej (COM(2007)0273) ("czwarte sprawozdanie w sprawie spójności"),
– uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności w odniesieniu do niektórych przepisów w zakresie zarządzania finansowego (COM(2008)0803),
– uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w odniesieniu do kwalifikowalności efektywności energetycznej i inwestycji w energię odnawialną w budownictwie (COM(2008)0838),
– uwzględniając wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego w celu rozszerzenia rodzajów kosztów kwalifikujących się do objęcia dofinansowaniem z EFS (COM(2008)0813),
– uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zarządzania i partnerstwa na szczeblu krajowym i regionalnym oraz podstawy dla projektów w dziedzinie polityki regionalnej(3),
– uwzględniając art. 45 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Rozwoju Regionalnego oraz opinie Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A6-0108/2009),
A. mając na uwadze, że Komisja opublikowała wspomniany komunikat na podstawie wyników negocjacji z państwami członkowskimi dotyczących narodowych strategicznych ram odniesienia oraz programów operacyjnych,
B. mając na uwadze, że zgodnie z art. 158 Traktatu w celu wzmocnienia swojej spójności gospodarczej i społecznej Wspólnota zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich,
C. mając na uwadze, że dwa ostatnie rozszerzenia Unii Europejskiej spowodowały znaczne powiększenie się dysproporcji regionalnych we Wspólnocie, który to problem należy stosownie rozwiązać, aby wesprzeć harmonijny, zrównoważony i trwały rozwój,
D. mając na uwadze, że ostatnie sprawozdania w sprawie spójności wskazują na tendencję pogłębiania się różnic terytorialnych pomiędzy regionami europejskimi i na poziomie subregionalnym i są to różnice, dla których charakterystyczne są takie zjawiska jak segregacja przestrzenna, która doprowadziła do powstania pewnych form gett, oraz ciągły kryzys na niektórych oddalonych obszarach, głównie wiejskich,
E. mając na uwadze, że w październiku 2006 r. Rada przyjęła wyżej wymienione strategiczne wytyczne dla spójności jako orientacyjne ramy mające służyć państwom członkowskim do przygotowania narodowych strategicznych ram odniesienia oraz programów operacyjnych na lata 2007-2013,
F. mając na uwadze, że trzy priorytety określone w strategicznych wytycznych dla spójności dotyczą zwiększenia atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia, poprawy poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu oraz zwiększenia liczby i poprawy jakości miejsc pracy,
G. mając na uwadze, że przełożenie tych priorytetów na programy operacyjne powinno umożliwić regionom sprostanie wyzwaniom globalizacji, zmian strukturalnych, demograficznych i klimatycznych oraz wzmocnienie trwałego rozwoju,
H. mając na uwadze znaczne różnice między państwami członkowskimi pod względem sposobu realizacji wyżej wymienionych priorytetów w ich programach operacyjnych w zależności od celu rozwoju regionalnego - "Konwergencja" czy "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie" - którym objęty był dany region,
I. mając na uwadze, że na mocy rozporządzenia ogólnego w sprawie EFRR, EFS i Funduszu Spójności państwa członkowskie Unii Europejskiej wchodzące w jej skład przed dniem 1 maja 2004 r. zobowiązane były do przeznaczenia 60 % całkowitych wydatków w ramach celu "Konwergencja" oraz 75 % całkowitych wydatków w ramach celu "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie" na priorytety związane ze strategią lizbońską, a państwa członkowskie, które przystąpiły do Unii w dniu 1 maja 2004 r. lub po tej dacie były zachęcane do stosowania tego samego podejścia,
J. mając na uwadze, że dla pomyślnej realizacji polityki spójności istotne znaczenie mają zrównoważenie, zapobieganie wszelkim rodzajom dyskryminacji, dobre sprawowanie rządów i stosowanie zasady partnerstwa oraz duże zdolności instytucjonalne i administracyjne,
K. mając na uwadze, że polityka spójności musi być wystarczająco silna i elastyczna, by mogła odgrywać istotną rolę w wysiłkach Unii podejmowanych w celu przeciwdziałania skutkom obecnego światowego kryzysu gospodarczego,
1. przyznaje, że wszystkie państwa członkowskie podjęły wysiłki na rzecz uwzględnienia w swoich programach operacyjnych trzech priorytetów określonych w strategicznych wytycznych dla spójności, które odpowiadają celom strategii lizbońskiej;
2. zwraca uwagę na dosyć powolne rozpoczynanie nowego okresu programowania w licznych państwach członkowskich, co może zagrażać skutecznemu wykorzystaniu funduszy; wyraża jednakże wiarę, że zobowiązania podjęte w trakcie procesu negocjowania i zatwierdzania programów operacyjnych będą przestrzegane z korzyścią dla regionów i całej Unii;
Zmniejszanie dysproporcji regionalnych
3. dostrzega stanowczość państw członkowskich w uwzględnianiu konkretnych potrzeb lokalnych wynikających z ich położenia geograficznego oraz stopnia rozwoju gospodarczego i instytucjonalnego, która przejawia się sporządzeniem strategii mających na celu zmniejszenie różnic wewnątrz regionów i między nimi; przypomina w tym kontekście zaproponowane przez państwa członkowskie środki służące stawieniu czoła szczególnym wyzwaniom w zakresie rozwoju stojącym przed regionami posiadającymi szczególne cechy geograficzne, takie jak obszary górskie, wyspy, regiony najbardziej oddalone, oddalone miasta graniczne, regiony dotknięte problemem wyludnienia i regiony przygraniczne; powtarza, że gospodarczy i przyjazny dla środowiska rozwój oraz zmniejszenie dysproporcji regionalnych pozostają głównym celem polityki regionalnej UE;
4. wyraża ubolewanie z powodu nieodpowiedniej oceny stosowania zasady partnerstwa oraz niezwrócenia przez Komisję uwagi na to, czy państwa członkowskie i regiony wywiązały się ze swoich zobowiązań w tym zakresie; jest zdania, że przedłożenie wytycznych dotyczących stosowania zasady partnerstwa ustanowiłoby konieczne ramy odniesienia zarówno dla organów administracyjnych, jak i dla Komisji; w związku z tym powtórnie wzywa Komisję, mając na uwadze pilny charakter tej sprawy ze względu na prowadzony obecnie monitoring oraz okresy dostosowania programów operacyjnych, do bezzwłocznego przedłożenia tych wytycznych i udzielenia państwom członkowskim i regionom koniecznego wsparcia podczas ich wdrażania;
5. podkreśla, że dotychczasowe doświadczenie wskazuje, iż konwergencja pomiędzy państwami może ukrywać pogłębiające się różnice pomiędzy regionami i w samych regionach; zwraca ponadto uwagę, że różnice na szczeblu regionalnym i lokalnym można zaobserwować w licznych obszarach, takich jak zatrudnienie, wydajność, dochód, poziom edukacji i innowacyjność; podkreśla znaczenie wymiaru terytorialnego spójności w rozwiązywaniu tych problemów;
Polityka spójności służąca realizacji strategii lizbońskiej
6. docenia wysiłki władz krajowych podjęte w celu dopilnowania, aby średni odsetek wydatków przeznaczonych na realizację strategii lizbońskiej wynosił 65 % dostępnych funduszy w regionach objętych celem "Konwergencja" oraz 82 % w regionach objętych celem "Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie", co faktycznie pozostaje na poziomie wyższym niż pierwotnie zakładano;
7. wyraża przekonanie, że dziedziny te wymagają o wiele większych nakładów inwestycyjnych; uznaje, że w świetle średniookresowego przeglądu wdrażania funduszów strukturalnych konieczne jest dostarczenie bardziej zdecydowanych wytycznych UE i przeznaczenie zwiększonych zasobów finansowych na te cele oraz że przynajmniej 5 % finansowania z funduszy strukturalnych powinno być zarezerwowane na poprawę wydajności energetycznej istniejących domów; w związku z tym wzywa Komisję do pójścia za konkluzjami z posiedzenia Rady UE ds. Konkurencyjności w dniach 9-10 października 2008 r. na temat wydajności energetycznej; podkreśla kluczową rolę i potencjał rozwojowy, jakie stanowią dla regionów UE energie odnawialne, zarówno w dziedzinie tworzenia miejsc pracy, jak i przyspieszania zrównoważonego rozwoju lokalnego;
8. wspiera regiony w ich wysiłkach na rzecz osiągnięcia celów lizbońskich za pomocą dokładnej i skutecznej realizacji własnych programów operacyjnych; wzywa również Komisję do dokładnego monitorowania ich realizacji w celu zapewnienia przełożenia celów na praktykę oraz do informowania Parlamentu o napotykanych problemach;
9. uznaje zasoby finansowe przeznaczone na transeuropejskie sieci energetyczne za niewystarczające, ponieważ są one niezbędne do uzupełnienia wewnętrznego rynku energetycznego;
10. wskazuje na ważną rolę, jaką odgrywają małe firmy i mikroprzedsiębiorstwa, szczególnie przedsiębiorstwa rzemieślnicze, w spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez ich istotny wkład we wzrost i zatrudnienie; wzywa zatem do aktywnej polityki wspierającej wszystkie formy innowacji w tych przedsiębiorstwach i zachęca Komisję do stworzenia warunków dla wzajemnej współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami, sektorem publicznym, szkołami, w tym szkołami wyższymi, w celu powołania regionalnych klastrów innowacyjnych w duchu strategii lizbońskiej;
Stawianie czoła globalizacji i zmianom strukturalnym
11. z uznaniem odnotowuje fakt, że wszystkie państwa członkowskie przeznaczyły znaczną kwotę z całkowitych alokacji finansowych na inwestycje w badania i rozwój oraz innowacje, dążąc do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i na usługach, wsparcia przedsiębiorczości i usług wspierania biznesu, a także do pomocy przedsiębiorstwom i pracownikom w dostosowaniu się do nowych warunków; zwraca uwagę, że w przypadku większości regionów Unii objętych celem "Konwergencja" znaczącym problemem pozostaje zapewnienie dostępności, ponieważ brakuje w nich infrastruktury transportowej;
12. wyraża przekonanie, że polityka przemysłowa musi być wspierana z funduszów strukturalnych w celu zwiększenia konkurencyjności państw członkowskich i Unii; dlatego Komisja popiera odblokowanie potencjału biznesu, szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, uznając to za priorytet polityki spójności;
Zmiany demograficzne oraz bardziej sprzyjające integracji rynki pracy
13. gratuluje państwom członkowskim tego, że podjęły wysiłki, aby w programach finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego uznać za priorytetowe inwestycje mające na celu zwiększenie zatrudnienia, zapewnienie równych szans i popieranie w ten sposób działań wspieranych przez EFS i program PROGRESS na lata 2007-2013, które mają na celu pomoc w eliminacji dyskryminacji i poprawę sytuacji kobiet na rynku pracy; docenia podejmowane przez państwa członkowskie w programach finansowanych przez ESF środki mające na celu podnoszenie kwalifikacji, jak również zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznego; podkreśla wagę i konieczność kontynuacji działań w sferze wspierania zatrudnienia w perspektywie szerzącego się kryzysu gospodarczego ze szczególnym uwzględnieniem specyficznych potrzeb niepełnosprawnych i starszych obywateli na każdym etapie wdrażania i oceny polityki spójności;
14. wspiera "zasadę partnerstwa" wdrażaną przez Komisję w ramach polityki spójności i wzywa Komisję do włączenia lokalnych i krajowych organizacji kobiecych w proces negocjacji i wdrażania;
Odpowiadanie na wyzwania dotyczące trwałego rozwoju, zmian klimatycznych i energii
15. uważa, że środki mające na celu ochronę środowiska naturalnego, przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych i promowanie efektywności energetycznej powinny zostać włączone do wszystkich programów operacyjnych, oraz docenia zobowiązania, które państwa członkowskie podjęły w celu uwzględnienia tych kwestii, na co przydzieliły około jednej trzeciej ogólnego budżetu przeznaczonego na politykę spójności; uważa jednak, że konkretne środki finansowe przydzielone na przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych i promowanie efektywności energetycznej są niewystarczające do sprostania rzeczywistym potrzebom;
16. uważa za kluczowy rozwój biegunów konkurencyjności w ramach funduszy strukturalnych, ponieważ oferują one znaczny potencjał w dziedzinie tworzenia dobrze płatnych miejsc pracy i generowania wzrostu gospodarczego, a także w dziedzinie zmniejszania presji na duże aglomeracje; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje kontynuowanie programu URBAN, będąc zdania, że konieczne jest ożywienie obszarów miejskich i odnowa starzejących się miejskich infrastruktur;
17. podkreśla, że przepisy dotyczące funduszy strukturalnych stanowią, iż państwa członkowskie i Komisja zapewniają wspieranie równości płci i uwzględnienia perspektywy płci na wszystkich etapach wdrażania funduszy;
18. wzywa państwa członkowskie do pełnego informowania obywateli, władz lokalnych i pozarządowych organizacji kobiecych o możliwościach finansowania, w szczególności w odniesieniu do konkretnych programów, warunków niezbędnych do ubiegania się o współfinansowanie z funduszy strukturalnych, przepisów dotyczących zwrotu kosztów oraz o tym, gdzie można znaleźć zaproszenia do składania wniosków w ramach okresu programowania 2007-2013;
19. wzywa państwa członkowskie do zagwarantowania, że przeszkody administracyjne nie zniechęcą organizacji pozarządowych do ubiegania się o finansowanie projektów, w szczególności poświęconych wsparciu dla kobiet w ekonomicznie niekorzystnej sytuacji, imigrantek, członkiń mniejszości etnicznych, kobiet niepełnosprawnych, kobiet opiekujących się osobami zależnymi od nich, a także dla kobiet, które są ofiarami przemocy czy tortur;
20. zwraca uwagę na znaczną różnicę między sposobem alokowania środków w dziedzinie ochrony środowiska w państwach członkowskich UE-15 i UE-12 i uznaje, że nowe państwa członkowskie muszą przeznaczyć znacznie więcej środków na osiągnięcie unijnych celów w zakresie ochrony środowiska naturalnego, przeciwdziałania zmianom klimatycznym oraz bioróżnorodności, jak określono to w dorobku prawnym Wspólnoty;
21. podkreśla znaczenie konsolidowania zdolności do współpracy i rzeczywistej absorpcji dostępnych funduszy poprzez wykorzystanie wszystkich możliwych środków łącznie z wymianą najlepszych praktyk, kampaniami informacyjnymi, wspólnymi działaniami, wymianą nowych technologii i rozwijaniem partnerstwa, ponieważ doprowadzi to do skutecznej realizacji trwających programów współpracy, a zwłaszcza do zwiększenia zdolności absorbcyjnej nowych państw członkowskich;
22. jest zdania, że w dobie kryzysu gospodarczego państwa członkowskie powinny korzystać z osiągnięcia synergii pomiędzy ochroną środowiska a tworzeniem miejsc pracy, o czym mowa w strategicznych wytycznych dla spójności oraz przeznaczyć więcej środków na projekty promujące ekologiczną gospodarkę i innowacyjność oraz ekologiczne miejsca pracy;
Wzmacnianie wielopoziomowego systemu rządów i partnerstw
23. uważa, że wielopoziomowe sprawowanie rządów i zasada partnerstwa to kluczowe czynniki warunkujące legalność programów operacyjnych, ich przejrzystość i skuteczność w fazie programowania, a zwłaszcza w procesie realizacji; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje wysiłki wszystkich państw członkowskich podjęte zgodnie z ich konkretnymi ramami i tradycjami instytucjonalnymi w celu wzmocnienia zasady partnerstwa we własnych programach na bieżący okres, zgodnie z art. 11 rozporządzenia ogólnego w sprawie EFRR, EFS i Funduszu Spójności; zaleca w szczególności nowym państwom członkowskim, które mają niewielkie doświadczenie w tworzeniu skutecznych partnerstw, konsekwentne stosowanie zasady partnerstwa i przejrzystości podczas realizacji programów operacyjnych;
24. wzywa państwa członkowskie do unikania nadmiernych opóźnień przy zwrotach kosztów zakończonych projektów, zauważając, że niewypłacalność spowodowana takimi praktykami często uniemożliwia beneficjentom - głównie władzom lokalnym i organizacjom non-profit - prowadzenie dalszej działalności na polu ich zainteresowań;
25. wskazuje, że opóźnienia w realizacji polityki strukturalnej częściowo wynikają z nadmiernie restrykcyjnych procedur oraz że procedury te powinny być w związku z tym uproszczone poprzez wprowadzenie wyraźnego podziału obowiązków i kompetencji pomiędzy UE, państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne;
26. wzywa państwa członkowskie do ścisłej współpracy z władzami regionalnymi i lokalnymi już na etapie planowania krajowych strategicznych ram odniesienia w celu zagwarantowania optymalnej realizacji strategii krajowych oraz jak największego zbliżenia się do ideałów stojących za wielopoziomowym zarządzaniem;
27. zwraca uwagę na konieczność promocji współpracy między sektorem prywatnym i publicznym w formie partnerstw publiczno-prywatnych w celu możliwości realizacji wielu kluczowych projektów wzmacniając efekty inwestycji;
28. wskazuje, że wymagana jest ocena koordynacji i zgodności programów funduszy strukturalnych z programami rozwoju obszarów wiejskich; zwraca uwagę, że doświadczenie w tym zakresie pokazuje, iż synergia pomiędzy tymi dwoma programami nie jest wystarczająco wykorzystywana;
Budowanie zdolności instytucjonalnych
29. docenia większą świadomość znaczenia zwiększania zdolności instytucjonalnych i administracyjnych dla skutecznej realizacji polityk publicznych oraz dla zarządzania funduszami UE; wzywa do podjęcia we wszystkich regionach objętych celem "Konwergencja" znacznych wysiłków na rzecz wzmocnienia zdolności instytucjonalnych oraz zwiększenia profesjonalizmu władz publicznych;
30. podkreśla konieczność skierowania polityki spójności także na obszary wiejskie, ponieważ spójność terytorialna może zostać osiągnięta jedynie przez rozwijanie równowagi miasto/wieś;
Upowszechnianie skutecznych strategii, zwiększanie wiedzy oraz promowanie dobrych praktyk
31. w szczególności docenia włączenie przez nowe państwa członkowskie do programów operacyjnych na lata 2007-2013 wyników inicjatyw wspólnotowych URBAN i EQUAL; pochwala wysiłki państw członkowskich na rzecz realizacji zintegrowanych planów dotyczących zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, ponieważ w miastach zlokalizowane są przedsiębiorstwa, które przyczyniają się do wzrostu gospodarczego i tworzą miejsca pracy; ponadto uważa, że należy wykorzystać pełny potencjał programów europejskiej współpracy terytorialnej, a także instrumentów Jessica, Jaspers, Jeremie oraz Jasmine, w celu przyspieszenia rozwoju i osiągnięcia większej stopy wzrostu;
32. wzywa państwa członkowskie do uwzględnienia przy wszystkich projektach finansowanych z funduszy strukturalnych kwestii płci i wpływu tych projektów na kobiety;
Wnioski
33. uważa, że nie można w sposób zasadny oceniać sposobu, w jaki państwa członkowskie postanowiły wprowadzić w życie ramowe założenia określone w strategicznych wytycznych dla spójności przy przygotowywaniu swoich narodowych strategicznych ram odniesienia i programów operacyjnych; docenia fakt, że wszystkie państwa członkowskie na wszystkich etapach podjęły znaczne wysiłki w celu realizacji priorytetów polityki spójności w kontekście własnych konkretnych potrzeb i ograniczeń;
34. jest zdania, że przejrzystość w przyznawaniu środków oraz uproszczenia administracyjne ułatwiające dostęp potencjalnych beneficjentów funduszy strukturalnych do informacji stanowią główne warunki wstępne do realizacji wszystkich celów polityki spójności;
35. wzywa państwa członkowskie do wzmocnienia procedur wprowadzonych przez nie w celu zapewnienia stosowania całkowicie zintegrowanego podejścia operacyjnego przy realizacji polityki spójności, a tym samym zapewnienia należytego uwzględnienia wszystkich aspektów danego programu operacyjnego;
36. wspiera Komisję w jej wysiłkach mających na celu zapewnienie korzystania przez państwa członkowskie z efektywnych systemów kontroli, aby mieć możliwość stosowania zasad należytego zarządzania finansami w przypadku wydatków wspólnotowych;
37. zwraca uwagę, że obecny światowy kryzys gospodarczy stworzył we wszystkich państwach członkowskich nową sytuację, która wymaga ponownej oceny i ewentualnego dostosowania priorytetów w zakresie inwestycji; z zadowoleniem przyjmuje wyżej wymienione wnioski Komisji dotyczące zmiany rozporządzeń w celu sprostania potrzebom Unii w tych wyjątkowych okolicznościach oraz ponownie wyraża pogląd, że polityka spójności ma zasadnicze znaczenie dla poprawy sytuacji gospodarczej na całym terytorium Unii; w związku z tym odrzuca wszelkie próby ponownego unarodowienia tej polityki;
*
* *
38. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.
______
(1) Dz.U. L 210 z 31.7.2006, s. 25.
(2) Dz.U. L 291 z 21.10.06, s. 11.
(3) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0492.
