Nauczyciel (ukończył technikum i uzyskał prawo używania tytułu technik technologii drewna o specjalności tartacznictwo i wyroby drzewne, uzyskał kwalifikacje pedagogiczne w rozumieniu art. 9 ust. 1 KN, posiada tytuł mgr administracji, ukończył studia podyplomowe w zakresie zarządzania w oświacie). W 1985 r. zawarł umowę o pracę w Zespole Szkół jako nauczyciel przedmiotów teoretycznych. Od 1990 r. zatrudniony jest na podstawie mianowania.
Do obecnej chwili pracuje jako nauczyciel teorii ucząc przedmiotów zawodowych o specjalności stolarz oraz PO i nie podnosi swoich kwalifikacji uprawniających go do nauczania ww. przedmiotów.
Czy mógł uzyskać stopień nauczyciela mianowanego w roku 2003 nie posiadając kwalifikacji do nauczanych przedmiotów teoretycznych zawodowych w zawodzie stolarz? Czy może otworzyć staż na nauczyciela dyplomowanego? Czy może obecnie uczyć przedmiotów teoretycznych na podstawie wyroku sądowego z 1996 r., który po rozwiązaniu stosunku pracy przywrócił go na stanowisko nauczyciela teorii mimo braku kwalifikacji do nauczanych przedmiotów? Czy wyrok sądu z roku 1996 daje mu uprawnienia do nauczania teorii ww. przedmiotów jeżeli mimo obowiązujących przepisów nie uzupełnił kwalifikacji?

Według mojej opinii, tylko szczegółowa analiza akt osobowych omawianego nauczyciela pozwoli jednoznacznie odpowiedzieć na stawiane pytania. Ponadto uważam, że w proces jednoznacznego wyjaśnienia sytuacji tego nauczyciela powinien zostać zaangażowanych organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad szkołą.


Jak wynika z treści pytania, sytuacja omawianego nauczyciela wydaje się dość skomplikowana, która jak przypuszczam nie może zostać ostatecznie wyjaśniona od wielu lat. Można tak sądzić na podstawie tego, że już w 1996 r. odbyła się z udziałem tego nauczyciela sprawa sądowa. Jednak bez znajomości treści uzasadnienia wyroku sądu trudno odpowiedzieć na pytanie, czy obecnie ten nauczyciel może uczyć przedmiotów teoretycznych na podstawie wyroku sądowego, który po rozwiązaniu stosunku pracy przywrócił go na stanowisko nauczyciela teorii mimo braku kwalifikacji do nauczanych przedmiotów. Przypuszczam jednak, że ten nauczyciel najprawdopodobniej został przywrócony do pracy raczej ze względu na uchybienia związane ze sposobem rozwiązania stosunku pracy. Jeżeli natomiast z nauczycielem został prawidłowo rozwiązany stosunek pracy, a podstawą rozwiązania umowy był brak kwalifikacji, to można wnioskować, że sąd dogłębnie zbadał kwalifikacje tego nauczyciela i uznał, że z chwilą rozwiązania stosunku pracy posiadał wymagane kwalifikacje. Jednak jak już wspomniałem, bez znajomości treści wyroku, to są tylko przypuszczenia.
Obecnie wymagania kwalifikacyjne od nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach zostały określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 września 2002 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2002 r. Nr 155, poz. 1288 z późn. zm.). Spełnianie przez nauczycieli kwalifikacji uzależnione jest od rodzaju prowadzonych zajęć oraz typu szkoły/placówki w jakiej są zatrudnieni. Niestety autor pytania nie określa typu szkoły. Obecnie zgodnie z § 2 ww. rozporządzenia kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w:
  • szkołach pomaturalnych,
  • szkołach policealnych,
  • szkołach średnich ogólnokształcących,
  • szkołach średnich zawodowych,
  • liceach ogólnokształcących, liceach profilowanych, technikach i szkołach policealnych, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 3 lit. b-g ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 117, poz. 759 i Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136, Nr 19, poz. 239, Nr 48, poz. 550, Nr 104, poz. 1104, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1320, z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 i Nr 144, poz. 1615 oraz z 2002 r. Nr 41, poz. 362, Nr 113, poz. 984 i Nr 141, poz. 1185),
posiada osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia:
1) studiów magisterskich na kierunku zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne, lub
2) studiów magisterskich w specjalności zgodnej lub zbliżonej z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne, albo
3) studiów magisterskich na kierunku innym niż nauczany przedmiot lub rodzaj prowadzonych zajęć, która ponadto posiada przygotowanie pedagogiczne i ukończyła studia podyplomowe z zakresu nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć.
Ponadto kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela teoretycznych przedmiotów zawodowych w szkołach, o których mowa wyżej, posiada również osoba, która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów wyższych zawodowych na kierunku (specjalności) zgodnym lub zbliżonym z nauczanym przedmiotem lub rodzajem prowadzonych zajęć i posiada przygotowanie pedagogiczne.
Należy jednak pamiętać o zapisie w § 20 ww. rozporządzenia, który określa, że nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie tego rozporządzenia (8 października 2002 r.) na podstawie mianowania, którzy spełniali wymagania kwalifikacyjne na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.
W przypadku tego nauczyciela powinniśmy się więc odnieść do przepisów obowiązujących w chwili zawarcia pierwszej umowy, a więc w 1985 r. Otóż zgodnie z wówczas obowiązującym rozporządzeniem Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 24 sierpnia 1982 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudniać nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz. U. z 1982 r. Nr 29, poz. 206) kwalifikacje do nauczania przedmiotów zawodowych w szkołach zawodowych posiadała osoba, która: (§ 7 ust. 2)
1) ukończyła studia wyższe odpowiedniego kierunku, albo
2) posiadała świadectwo uznane za równorzędne w celach kwalifikacyjnych,
oraz ukończyła kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Jeżeli studia te nie obejmowały przygotowania pedagogicznego, warunkiem uzyskania kwalifikacji było ukończenie studium pedagogicznego.
Ponadto kwalifikacje do nauczania przedmiotów zawodowych w zasadniczych szkołach zawodowych posiadała również osoba, która ukończyła pedagogiczne studium techniczne lub studium nauczycielskie odpowiedniej specjalności, a ponadto kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 7 ust. 4). Natomiast kwalifikacje do nauczania w szkołach zawodowych przedmiotów zawodowych nie objętych programem szkół wyższych lub szkół kształcących nauczycieli posiadała również osoba, która uzyskała świadectwo dojrzałości albo dyplom mistrzowski w danej specjalności (przygotowanie równorzędne), a ponadto ukończyła studium pedagogiczne oraz kurs z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (§ 7 ust. 5).
Jak wynika z wyżej przedstawionych przepisów, w przypadku tego nauczyciela może mieć zastosowanie przytoczony § 7 ust. 5 tego rozporządzenia, tym bardziej, że autor pytania podaje, że omawiany nauczyciel posiada przygotowanie pedagogiczne. Jednak, czy tak jest, będzie wynikało z akt osobowych tego nauczyciela.
Natomiast zgodnie z § 12 ww. wówczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 24 sierpnia 1982 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudniać nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia, kwalifikacje do nauczania przysposobienia obronnego w szkołach ponadpodstawowych, posiadała osoba, która:
1) ukończyła studia wyższe i miała tytuł zawodowy magistra w specjalności przygotowującej do nauczania tego przedmiotu albo
2) ukończyła studia wyższe z przygotowaniem pedagogicznym i miała tytuł podchorążego rezerwy, albo
3) ukończyła studia wyższe z przygotowaniem pedagogicznym i studium pedagogiczne z zakresu przygotowania obronnego, albo
4) uzyskała świadectwo dojrzałości i miała stopień wojskowy oficera rezerwy, a ponadto ukończyła studium pedagogiczne w zakresie przysposobienia obronnego.
Ponadto kwalifikacje do nauczania przysposobienia obronnego w zasadniczych szkołach zawodowych posiadała osoba, która:
1) miała wyżej określone kwalifikacje albo
2) ukończyła studia wyższe z przygotowaniem pedagogicznym i w ramach tych studiów odbyła szkolenie wojskowe lub obronne, albo
3) uzyskała świadectwo dojrzałości oraz stopień wojskowy chorążego rezerwy lub podoficera rezerwy i ukończyła studium pedagogiczne w zakresie przysposobienia obronnego, albo
4) uzyskała świadectwo dojrzałości i ukończyła studium pedagogiczne w zakresie przysposobienia obronnego.
Według mojej opinii, ocenę, czy w przypadku tego nauczyciela miał zastosowanie przepis art. 7 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 19, poz. 239 z późn. zm.) lub art. 27 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, ustawy - Przepisy wprowadzające reformę ustroju szkolnego, ustawy - Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 111, poz. 1194 z późn. zm.) należało rozpocząć od ustalenia, czy w dniu 6 kwietnia 2000 r. nauczyciel spełniał wymagania kwalifikacyjne w oparciu o obowiązujące wówczas przepisy, a mianowicie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcania (Dz. U. z 1991 r. Nr 98, poz. 433 z późn. zm.). W przypadku stwierdzenia, że w dniu 6 kwietnia 2000 r. nauczyciel był zatrudniony na stanowisku, do zajmowania którego nie posiadała kwalifikacji, należało ustalić, czy te kwalifikacje uzupełnił, bądź czy jest jeszcze możliwe, aby mógł je uzupełnić do dnia 31 sierpnia 2006 r. Istotne jest również, kiedy omawiany nauczyciel otrzymał mianowanie, gdyż do tego właśnie problemu odnoszą się zapisy art. 27 ustawy z dnia 23 sierpnia 2001 r., który brzmi: "Nauczyciele, którzy byli zatrudnieni na podstawie mianowania przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 18 lutego 2000 roku o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 19, poz. 239) zgodnie z kwalifikacjami, jednak w tym dniu byli zatrudnieni w szkole na stanowisku, do którego zajmowania nie posiadali wymaganych kwalifikacji, uzyskują z mocy prawa w dniu wejścia w życie ustawy stopień nauczyciela mianowanego. W przypadku nieuzupełnienia kwalifikacji stosunek pracy wygasał z dniem 31 sierpnia 2006 roku, a w przypadku nauczycieli, którzy do dnia 31 grudnia 2006 roku nabyli uprawnienia emerytalne, o których mowa w art. 88 ust. 1 i 2 ustawy Karta Nauczyciela, stosunek pracy wygasał z dniem 31 grudnia 2006 roku".
Ja więc z tego wynika tylko szczegółowa analiza akt osobowych omawianego nauczyciela pozwoli jednoznacznie odpowiedzieć na stawiane pytania. Ponadto uważam, że w proces jednoznacznego wyjaśnienia sytuacji tego nauczyciela powinien zostać zaangażowanych organ sprawujący nadzór pedagogiczny nad szkołą.