„Chodzi o uczciwość systemu” - mówił Profesor Michał Kulesza

Zmarł profesor Michał Kulesza, naukowiec i nauczyciel akademicki, prawnik, wybitny ekspert samorządowy, zaangażowany w przemiany demokratyczne, współtwórca reform samorządowych III RP z lat 90 tych, w tym ustawy o samorządzie gminnym, która otworzyła możliwości prowadzenia szkół przez JST oraz zapoczątkowała - obowiązujące do dzisiaj - zmiany w organizacji i sposobie zarządzania oświatą.

Od lat związany z wydawnictwem Wolters Kluwer Polska, był twórcą oraz redaktorem naczelnym miesięcznika "Samorząd Terytorialny".
W 2009 roku przyjął zaproszenie do Rady Programowej czasopisma „Dyrektor Szkoły” i uczestniczył w kształtowaniu misji i kierunków rozwoju miesięcznika. Profesor Michał Kulesza był nie tylko piewcą wolności i demokracji, ale przede wszystkim twórcą konkretnych rozwiązań prawnych i instytucjonalnych umożliwiających realizację tych wartości.
Zawsze podkreślał, jak ważną rolę w  kształtowaniu mądrych postaw demokratycznych i obywatelskich pełni szkoła. Na XII Krajowej konferencji Dyrektorów Szkół, organizowanej przez miesięcznik „Dyrektor Szkoły” w 2010 roku, Profesor mówił m.in.: „Człowiek wolny musi być dzielny. Niewolnik nie musi. Szkoła powinna wychowywać do dzielności. Bo kraj na dorobku niczego bardziej nie potrzebuje jak dzielnych obywateli”. 
Stawiał również ważne pytania: „Czy szkoła uczy współdziałania, współodpowiedzialności, czy kształtuje postawy twórcze? Czy uczy samorządności polegającej na świadomym uczestnictwie w życiu społecznym, również w życiu szkoły?”. Próbując na nie odpowiedzieć, zauważał:  „Odpowiedzi nie są już tak oczywiste i brzmią: czasami, różnie bywa, zdarza się. I to nie może być dla nas powodem do zadowolenia. Może być za to jednym z powodów, by szkołę zmieniać, ulepszać. By nasi uczniowie umieli sprostać wyzwaniom współczesnego świata, by byli w tym świecie wolnymi i świadomymi obywatelami."

Musi zmienić się podejście do ucznia, by był traktowany podmiotowo, jak przyszły obywatel wolnego państwa. "Musi zmienić się podejście do oceniania, by było ono narzędziem kształtującym, a nie rozliczającym z wiedzy.” [Dyrektor Szkoły nr 10/ 2010]
Swoje wnioski dotyczące roli współczesnej szkoły w procesie uczenia i wykorzystania potencjału młodego pokolenia oraz „grzechach” polskiej szkoły rozwinął w wywiadzie, jakiego udzielił „Dyrektorowi Szkoły” we wrześniu 2010 roku. 
Zacytuję tylko fragment dotyczący potrzeby tworzenia standardów oświatowych. „Standardy oświatowe są dla szkoły czymś zupełnie podstawowym. Po reformie edukacji standardy oświatowe były wpisane do ustawy, tylko ta delegacja nie została wykonana. W pewnym momencie zamiast wypełnić delegację ustawodawczą i stworzyć standardy, cichcem usunięto delegację. To katastrofa. …. System musi być oparty na uczciwych założeniach, bo jeśli nie, to będzie nieuczciwy również w realizacji. …. Podstawą dobrego funkcjonowania czegokolwiek, również szkoły, jest przejrzystość systemu i uczciwość w relacjach pomiędzy władzą rządową i parlamentem a wykonawcami, czyli w naszym przypadku samorządem i dyrekcją szkoły.” 
Zdaniem Profesora obecny system prawny nie gwarantuje racjonalnego zarządzania siecią szkół przez samorządy, stąd też problemy z dotowaniem placówek niepublicznych i marnotrawstwem środków na cele oświatowe. W wywiadzie mówił: „Uważam, że przyczyną dużego marnotrawstwa, również inwestycyjnego, jest to, że system wciąż nie w pełni zaadaptował szkoły niepubliczne do publicznego systemu edukacji. Szkoła może być niepubliczna, ale system jest publiczny, bo takie prawo przysługuje nam na mocy Konstytucji.”
Zachęcam Państwa do przeczytania tej rozmowy, w której pokrótce opisana jest wielka historia zmiany, ale przede wszystkim wartości, cele i pasje wybitnego Reformatora, jakim był profesor Michał Kulesza.
Cześć Jego Pamięci. 

Elżbieta Piotrowska-Albin
Dyrektor segmentu Edukacja