Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił Annie T. wypłaty renty rodzinnej, gdyż brak było podstaw do kontynuowania wypłaty świadczenia dla osoby, która wieku 25 lat nie osiągnęła na ostatnim roku studiów.
Sąd zmienia decyzję ZUS
Studentka wniosła odwołanie od tej decyzji. Domagała się jej zmiany przez przyznanie ubezpieczonej prawa do renty rodzinnej od dnia 1 października 2021 r. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że 23 września 2021 r. uzyskała warunkowy wpis na wyższy rok studiów, czyli drugi rok stacjonarnych studiów drugiego stopnia, który jest ostatnim rokiem studiów. Wpisu dokonano pod warunkiem zdania egzaminu z przedmiotu prawo i postępowanie karne skarbowe, który został złożony pomyślnie 3 listopada 2021 r.
Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał Annie T. dalsze prawo do renty rodzinnej do czasu zakończenia ostatniego roku studiów, nie później niż do 20 września 2022 r.
Zdaniem sądu uzyskanie przez ubezpieczoną warunkowego wpisu na ostatni rok studiów w dniu 23 września 2021 r. (czyli już po ukończeniu 25 lat życia), w trakcie przerwy międzysemestralnej, w żaden sposób nie może pozbawić jej prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu od 1 października 2021 r. Uzyskanie wpisu na ostatni rok studiów w trakcie wakacji studenckich czy też uzyskanie go pod warunkiem, nie stanowi okoliczności uzasadniającej wstrzymanie dotychczas wypłacanego świadczenia.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że na uczelni wyższej okresem rozliczeniowym jest semestr lub rok akademicki, który trwa od dnia 1 października do dnia 30 września następnego roku. Skoro zatem wnioskodawczyni ukończyła wiek 25 lat w okresie rozliczeniowym i w dniu 1 października 2021 r. posiadała warunkowe zezwolenie do studiowania w następnym okresie rozliczeniowym, które to prawo, po zdaniu egzaminu warunkowego w dniu 3 listopada 2021 r., zrealizowała, to w chwili rozpoczynania roku akademickiego 2021/2022 była studentką ostatniego roku studiów.
Poznaj linię orzeczniczą w LEX: Walczyński Ignacy, Renta rodzinna dla dziecka>
Prawo do renty w czasie wakacji
Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko zaprezentowane przez Sąd Najwyższy w wyroku, zgodnie z którym nie traci prawa do renty rodzinnej osoba, która ukończyła 25 lat życia w okresie wakacji studenckich po ukończeniu zajęć na przedostatnim roku studiów, a przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku studiów, na który uzyskała wpis, nawet jeśli był to wpis warunkowy. Również warunkowe zezwolenie dziekana wydziału na studiowanie na następnym roku akademickim jest podstawą wpisu uprawniającego studenta do uczestnictwa w zajęciach tego roku. Osoba wpisana na ostatni rok studiów ma status studenta tego roku, nawet gdy studiując na tym roku jednocześnie zobowiązana jest zaliczyć dodatkowe egzaminy z poprzedniego okresu rozliczeniowego.
Konkludując, Sądu Okręgowy stwierdził, że odwołująca się spełniła wszelkie przesłanki określone w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż ukończyła 25 lat na ostatnim roku studiów, a zatem przysługujące jej prawo do renty rodzinnej powinno zostać wydłużone do zakończenia tego roku studiów, nie dłużej niż do dnia 20 września 2022 r.
Czytaj też w LEX: Sadlik Ryszard, Renta rodzinna dla studenta na ostatnim roku studiów podyplomowych. Glosa do wyroku SN z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 207/07>
ZUS przegrywa w II instancji
Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z 3 listopada 2022 r. oddalił apelację organu rentowego od powyższego orzeczenia.
Sąd drugiej instancji zaznaczył, że na obecnym etapie rozpoznania sprawy kwestią sporną było to, czy odwołująca się w dniu ukończenia 25 roku życia (czyli 7 września 2021 r.) była studentką ostatniego roku studiów.
Z woli ustawodawcy, z dniem ukończenia granicy wiekowej 25 lat, prawo do renty rodzinnej ustaje bez względu na okres, jaki pozostał do zakończenia nauki w szkole, jeżeli jest ona odbywana w szkole niebędącej szkołą wyższą. Jedyny wyjątek w tym zakresie ustanowiony został w art. 68 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W myśl tego przepisu, jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów.
Tymczasem Zakład Ubezpieczeń Społecznych konsekwentnie stał na stanowisku, że warunkiem kontynuowania wypłaty renty rodzinnej po ukończeniu przez studenta 25 roku życia jest zaliczenie przed ukończeniem 25 roku życia wszystkich przedmiotów i zdanie wszystkich egzaminów - czego odwołująca się bezspornie nie dopełniła. Dlatego ZUS złożył skargę kasacyjną.
Sąd Najwyższy skargę ZUS oddalił.
Zachowana ciągłość nauki
Sędzia sprawozdawca Halina Kiryło przypomniała, że prawo do renty rodzinnej przysługuje tym dzieciom zmarłego żywiciela, które ze względu na wiek lub pobieranie nauki nie mają możliwości wykonywania pracy zarobkowej lub innej działalności stanowiącej tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym. Intencją ustawodawcy było powiązanie wymienionej w art. 68 ust. 1 ustawy granicy wieku zachowania uprawnień do renty rodzinnej (16 lat) z najniższym wiekiem, od jakiego wolno młodzieży podejmować zatrudnienie w charakterze pracownika młodocianego (czyli 15 lat).
W świetle postanowień regulaminu studiów uczelni, zdanie wszystkich egzaminów oraz uzyskanie odpowiedniej liczby punków ECTS stanowi podstawę zaliczenia roku. Student ma prawo do zaliczenie przedmiotów do 20 września danego roku akademickiego. Przy czym, nieuzyskanie zaliczenia roku w wyniku negatywnego wyniku poszczególnych egzaminów, otwiera przed studentem możliwość uzyskania wpisu warunkowego. Uwzględniając całość regulacji wewnętrznej uczelni, należy przyjąć, że w wyniku decyzji o warunkowym wpisaniu na wyższy rok studiów zachowana zostaje ciągłość nauki (po następczym spełnieniu warunku).
Poznaj linię orzeczniczą w LEX: Krudysz Marcin, „Nauka w szkole” jako przesłanka uzyskania prawa do renty rodzinnej>
Zaliczenie wszystkich przedmiotów nie jest konieczne
Tak ujęta sytuacja nie różni się od opisywanej w cytowanej uchwale Sądu Najwyższego III UZP 3/89, dotyczącej studenta, który na przedostatnim roku studiów zdał wszystkie wymagane egzaminy i który ukończył 25 lat życia przed rozpoczęciem zajęć w nowym roku akademickim. Skoro prawo do renty rodzinnej nie jest uzależnione od rzeczywistego zdania egzaminów czy od osiąganych wyników w nauce, lecz od kontynuowania nauki, to należy uznać za okoliczność prawnie indyferentną moment zaliczenia przedmiotów warunkujących wpis na ostatni rok studiów.
Z tych względów Sąd Najwyższy podtrzymał stanowisko wyrażone w wyroku z 26 marca 2015 r., II UK 138/14 , że nie traci prawa do renty rodzinnej osoba, która ukończyła 25 lat życia w okresie wakacji studenckich po ukończeniu zajęć na przedostatnim roku studiów a przed rozpoczęciem zajęć na ostatnim roku studiów, na który uzyskała wpis, nawet jeśli był to wpis warunkowy. Warunkowe zezwolenie dziekana wydziału na studiowanie na następnym roku akademickim jest również podstawą wpisu uprawniającego studenta do uczestnictwa w zajęciach tego roku. Osoba wpisana na ostatni rok studiów ma status studenta tego roku, nawet gdy studiując na tym roku jednocześnie zobowiązana jest zaliczyć dodatkowe egzaminy z poprzedniego okresu rozliczeniowego.
Zatem sąd drugiej instancji dokonał prawidłowej wykładni ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Bohdan Bieniek (przewodniczący), SSN Halina Kiryło (sprawozdawca) oraz SSN Zbigniew Korzeniowski.
Wyrok Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 21 maja 2025 r., sygnatura akt I USKP 131/23
Cena promocyjna: 179.1 zł
Cena regularna: 199 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 149.25 zł
