Anna L. odbywała studia na stacjonarnych pięcioletnich studiach magisterskich na kierunku chemia w latach 2006-2011 na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej Lublinie. W listopadzie 2011 r. została skreślona z listy studentów, w związku z nieprzygotowaniem pracy magisterskiej i brakiem jej obrony.
Zgoda i skreślenie z listy
Jednak we wrześniu 2016 r. skarżąca wystąpiła z wnioskiem o wznowienie studiów. Dziekan Wydziału Chemii UMCS wyraził zgodę na wznowienie studiów na piątym roku, na stacjonarnych pięcioletnich studiach magisterskich w celu dokończenia pracy magisterskiej i złożenia egzaminu magisterskiego w roku akademickim 2016/2017.
Jednak studentka nie mogła kontynuować nauki. Senat UMCS, potwierdził wygaśnięcie kształcenia na jednolitych studiach magisterskich Anny L. W marcu 2017 r. dziekan Wydziału Chemii UMCS skreślił skarżącą z listy studentów.
Przywrócenie w prawach studenta
Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 3 października 2017 r., uchylone zostały wyżej wymienione decyzje, zaś skarżącą przywrócono w prawach studenta.
Jednak po wszczęciu z urzędu postępowania, w lipcu 2018 r. rektor Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej stwierdził nieważność decyzji o wyrażeniu zgody na wznowienie studiów.
Unieważnienie z braku podstawy prawnej
Za przyczynę stwierdzenia nieważności organ przyjął brak podstawy prawnej do wydania decyzji takiej treści (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.). Brak podstawy prawnej występuje m.in., gdy decyzję oparto na przepisach aktu normatywnego, w którym organ przekroczył upoważnienie lub go nie posiadał.
Kontrolowana decyzja organu I instancji nie powinna zostać wydana w takim kształcie, ze względu na naruszenie szeregu przepisów prawnych, które w konsekwencji mogłyby narazić uczelnię na odpowiedzialność prawną przed Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
System boloński
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej spowodowało obowiązek dostosowania polskiego prawa w wielu dziedzinach, w tym również w systemie szkolnictwa wyższego. Nastąpiło to ustawą z 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym, w której wprowadzono tzw. system boloński, nakazujący prowadzenie studiów wyższych jako studia pierwszego stopnia - 3 letnie licencjackie, oraz drugiego stopnia - 2 letnie magisterskie ( art. 2 pkt 5) lub jednolite studia magisterskie.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 13 czerwca 2006 r. w sprawie nazw kierunków studiów w § 2 określono wyjątki od zasady dwustopniowości studiów wyższych poprzez wskazanie kierunków, które mogą być prowadzone jako jednolite magisterskie. Wśród tych kierunków nie wymieniono chemii.
Chemia dwustopniowa
Skarżąca rozpoczęła studia w roku akademickim 2006/2007, a więc była w ostatnim roczniku jednolitych studiów magisterskich na kierunku chemia, którego planowe zakończenie wypadało w roku akademickim 2010/2011 (czyli do 30 września 2011 r.).
Ustawa nie zawierała przepisów przejściowych, regulujących kwestię studentów, którzy zakończyli kształcenie bez obrony pracy magisterskiej, a zostali skreśleni z listy studentów. W związku z tym należało nowe przepisy stosować wprost, co oznacza, że uczelnia straciła prawo do prowadzenia jednolitych studiów magisterskich z chemii oraz do dalszej rekrutacji na ten kierunek w formie jednolitych studiów magisterskich od roku akademickiego 2007/2008, z możliwością jedynie dokończenia zgodnie z planem studiów już rozpoczętego kształcenia w ostatnim roku takiej formy z 2006/2007 (planowe zakończenie do 30 września 2011 r.).
Zdaniem organu trzeba przyjąć, że takie osoby - w celu uzyskania tytułu zawodowego magistra - muszą ukończyć pierwszy stopień studiów (przez wznowienie na 3 roku), aby następnie realizować drugi stopień studiów wyższych i tam przystąpić do obrony pracy magisterskiej.
Jako podstawę prawną decyzji o wznowieniu studiów przez skarżącą prodziekan Wydziału Chemii UMCS przywołał § 34 Regulaminu studiów. Przepis ten stanowi wprost, że wznowienie studiów jest możliwe, o ile uczelnia posiada uprawnienia do prowadzenia takiego kierunku studiów, na wskazanym poziomie i profilu kształcenia. Ponowne rozpoznanie sprawy
Skarżąca złożyła wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy. Po rozpatrzeniu tego wniosku, rektor UMCS utrzymał w mocy swoją decyzję.
Z obowiązujących przepisów wynika jednoznacznie, że aby wznowić studia, konieczne jest posiadanie przez uczelnię uprawnień do prowadzenia kształcenia na danym kierunku studiów, we wskazanej formie. Po reformie szkolnictwa wyższego, wprowadzonej ustawą PSW, wszystkie uczelnie wyższe utraciły prawo do prowadzenia kierunku chemia na studiach jednolitych 5-letnich magisterskich (za wyjątkiem dokończenia takich studiów rozpoczętych jeszcze w roku akademickim 2006/2007).
Skarga do WSA
Skarżąca zaskarżyła decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, zarzucając naruszenie przepisów postępowania. Wskazując na powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uznał, że skarga jest zasadna.
Rektor UMCS w marcu 2018 r. wszczął z urzędu postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji z października 2016 r. W uzasadnieniu tego postanowienia organ wskazał, że zachodzi prawdopodobieństwo wydania decyzji bez podstawy prawnej (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.).
W tej sprawie natomiast istniała podstawa prawna do wydania decyzji wyrażającej zgodę na wznowienie studiów, określona w § 34 ust. 1 Regulaminu studiów na UMCS, stanowiącego załącznik do Uchwały Senatu - orzekł sąd. W przypadku osób skreślonych z listy studentów, zastosowanie miały postanowienia § 39 ust. 3 Regulaminu, w myśl którego – osoba skreślona z listy studentów może wznowić studia na warunkach określonych przez dziekana. Pod warunkiem, że w roku akademickim, w którym student będzie składał egzamin dyplomowy, obwiązuje inny program studiów niż w roku, w którym uzyskał zaliczenie ostatniego semestru. I wtedy dziekan może skierować go na powtarzanie ostatniego semestru tych studiów z obowiązkiem uzupełnienia różnic programowych.
Regulamin obowiązywał w dniu wydania decyzji dotyczącej wznowienia studiów przez skarżącą. Nie można zatem twierdzić, że nie istniała podstawa prawna do wydania tego rodzaju decyzji - stwierdził WSA. Sąd uznał, że błędna jest zatem argumentacja rektora, który powołuje się na przepisy w zakresie rekrutacji na studia. Rekrutacja na studia oraz wznowienie studiów są różnymi instytucjami, zupełnie inaczej uregulowanymi przez obowiązujące przepisy.
Sąd zdecydował o umorzeniu postępowania administracyjnego.
Wyrok sądu administracyjnego w takiej sytuacji definitywnie załatwiał sprawę administracyjną bez potrzeby ponownego angażowania organu administracji publicznej tylko po to, żeby wydał decyzję o umorzeniu postępowania.
Sygnatura akt III SA/Lu 655/18, prawomocny wyrok z 16 maja 2019 r.
