Samorząd uczniowski jest obok dyrektora szkoły, rady pedagogicznej i rady rodziców jednym z organów szkoły - jego działanie reguluje art. 85 ust. 3 ustawy z 14.12.2016 r. - Prawo oświatowe. Według ust. 3 tego przepisu zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany przez ogół uczniów w głosowaniu równym, tajnym i powszechnym. Organy samorządu są jedynymi reprezentantami ogółu uczniów - samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.

Uczniowie ocenią, jak szkoła wdroży wskazówki kuratorium>>

 

Samorząd może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, takich jak:

  1. prawo do zapoznawania się z programem nauczania, z jego treścią, celem i stawianymi wymaganiami;
  2. prawo do jawnej i umotywowanej oceny postępów w nauce i zachowaniu;
  3. prawo do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań;
  4. prawo redagowania i wydawania gazety szkolnej;
  5. prawo organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi w porozumieniu z dyrektorem;
  6. prawo wyboru nauczyciela pełniącego rolę opiekuna samorządu.


Szczególne uprawnienia - skreślenie z listy uczniów i wolontariat

Do przypadków, kiedy stanowisko samorządu ma szczególne znaczenie, należy jednak zaliczyć opiniowanie w procedurze skreślenia ucznia z listy uczniów, przewidziane w art. 68 ust. 2 PO. Prof. Mateusz Pilich, autor komentarza do Prawa oświatowego zwraca też uwagę, że zadania samorządu są szersze wobec tych, które przyznawała im ustawa o systemie oświaty.

 
- Jest to ważne zadanie z punktu widzenia realizacji celów wychowawczych systemu oświaty; pojęcie wolontariatu w kontekście komentowanych przepisów należy interpretować spójnie z art. 42 ustawy o działalności pożytku publicznego zgodnie z którym wolontariusze mogą wykonywać, na zasadach określonych w niniejszym rozdziale, świadczenia na rzecz wymienionych tam szczegółowo podmiotów (m.in. organizacji pozarządowych, organów administracji publicznej, a także podmiotów leczniczych – z wyłączeniem jednak działalności gospodarczej, jaką ewentualnie prowadzą korzystający ze świadczeń wolontariuszy). Wolontariat jest ważnym kryterium ustawowym w postępowaniu rekrutacyjnym, m.in. do szkół ponadpodstawowych (zob. art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. b i art. 137 ust. 6 pkt 4 lit. b). Samorząd szkolny w ramach komentowanego przepisu może ułatwiać uczniom kontakt z korzystającymi (czyli podmiotami angażującymi wolontariuszy do realizacji swoich zadań statutowych), a także popularyzować ideę wolontariatu, np. przez organizowanie spotkań tematycznych - wyjaśnia.