Przed 1 stycznia 2010 r., a więc zanim zaczęła obowiązywać nowa ustawa o finansach publicznych, gminy otrzymywały środki z Narodowego Programu Stypendialnego i przekazywały je na stypendia – motywacyjne i socjalne – dla uczniów wszystkich szkół, także prowadzonych przez powiat i województwo. Mechanizm był taki: im biedniejsza gmina, tym większa była dotacja. Od ponad roku, na mocy art. 128 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, kwota dotacji celowej dla jednostek samorządu terytorialnego na dofinansowanie zadań własnych nie może stanowić więcej niż 80% kosztów realizacji tego zadania (chyba, że odrębne ustawy stanowią inaczej). Dla samorządów oznacza to konieczność znalezienia w budżecie pozostałych 20%. Niektóre gminy już zostały wezwane do zwrotu dotacji za 2010 rok. Ministerstwo Finansów i Ministerstwo Edukacji Narodowej odmiennie interpretują przepisy. Zdaniem resortu finansów, samorządy gminne powinny zagwarantować na ten cel środki własne. W opinii MEN – ustawą odrębną jest w tym przypadku ustawa o systemie oświaty, a poza tym bezpośrednie stosowanie ustawy o finansach publicznych oznaczałoby złamanie konstytucyjnej zasady nie przekazywania samorządom zadań bez odpowiednich środków.
Eksperci ostrzegają, że interpretacja odmienna od interpretacji MEN doprowadzi do tego, że gminy będą rezygnowały z części dotacji celowej, ponieważ nie będą w stanie zabezpieczyć 20 % udziału środków własnych. Ponadto brak środków nie może powodować odmowy przyznania stypendium.
Podmiot spełniający określone w ustawie o systemie oświaty przesłanki do otrzymania pomocy posiada roszczenie o przyznanie świadczenia materialnego. Temu roszczeniu odpowiada obowiązek wypłaty tego świadczenia przez gminę.
Dotacje celowe na stypendia i zasiłki uczniowskie przyznawane są zgodnie z przepisami rozdziału 8a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Algorytm podziału środków między gminy został określony w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie terminów przekazywania dotacji celowej gminom na dofinansowanie świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym oraz sposób ustalania wysokości tej dotacji. Przez cały 2010 rok resorty nie wypracowały w tej kwestii jednolitego stanowiska.
Źródło: Serwis Samorządowy PAP, 3 marca 2011-03-03