Czy za pracowników ośrodka szkolno-wychowawczego dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo oraz dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim należy odprowadzać składkę na Fundusz Emerytur Pomostowych?
Obydwa ośrodki nie działają w oparciu o ustawę z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178) - dalej u.p.s.n. Dzieci nie są kierowane do ww. ośrodków wyrokiem sądu.
W obecnym stanie prawnym nie każda praca nauczycielska uznawana jest za pracę o szczególnym charakterze. Za taką może być uznana tylko taka, która została wskazana w treści ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) - dalej u.e.p.
Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 1 i 2 u.e.p. ustawa określa warunki nabywania i utraty prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych dalej "emeryturami pomostowymi", o których mowa w art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.), a także rodzaje prac w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze, których wykonywanie uprawnia do emerytury pomostowej.
Zgodnie z treścią art. 4 u.e.p. prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie wskazane w treści przepisu warunki, wśród których znajduje się przesłanka wykonywania pracy po dniu 31 grudnia 2008 r. w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Za prace o szczególnym charakterze uznano prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się (art. 3 ust. 3 u.e.p.). Wykaz określony w załączniku nr 2 do u.e.p. pod pozycją 21 stwierdza, że pracą w szczególnym charakterze jest (w przypadku nauczycieli) włącznie praca nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami u.p.s.n.
Jeżeli więc wskazana placówka nie funkcjonuje w oparciu o u.p.s.n., to zatrudnieni w niej nauczyciele nie wykonują pracy o szczególnym charakterze. W związku z tym płatnik składek nie jest także obowiązany prowadzić wykazu stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Krzysztof Lisowski