W myśl art. 37 ust. 1 prawa o aktach stanu cywilnego (Dz. U. R. P. z 1945 r. Nr 48, poz. 272, z 1948 r. Nr 24, poz. 161 i Nr 36, poz. 252 oraz z 1950 r. Nr 34, poz. 309, Nr 49, poz. 453 i Nr 51, poz. 468) każdy obywatel może żądać od urzędu stanu cywilnego lub władzy przechowującej księgi wtóropisów wydania mu wyciągu lub odpisu skróconego aktu stanu cywilnego albo zaświadczenia, że pewnego wpisu nie ma w księgach stanu cywilnego. Żądanie takie (wniosek) może być złożone ustnie lub na piśmie i forma wniosku jest pozostawiona uznaniu osoby zainteresowanej, gdyż w prawie o aktach stanu cywilnego nie ma przepisu uzależniającego wydanie wyciągu lub odpisu aktu od uprzedniego złożenia podania.Złożenie podania lub sporządzenie protokołu zastępującego podanie powoduje jednak powstanie obowiązku uiszczenia od niego opłaty skarbowej niezależnie od opłaty należnej od wydawanego świadectwa, bowiem urząd stanu cywilnego jest urzędem państwowym działającym przy prezydiach rad narodowych (§ 9 uchwały Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1950 r. Instrukcja Nr 3 w sprawie tworzenia wydziałów i referatów prezydiów rad narodowych - Monitor Polski Nr A-57, poz. 655 z późniejszymi zmianami), a ponieważ do podań wnoszonych do władz i urzędów państwowych mają zastosowanie przepisy dekretu z dnia 3 lutego 1947 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. R. P. z 1951 r. Nr 9, poz. 73) - w razie złożenia takiego podania lub sporządzenia protokołu zastępującego podanie powstaje, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 powołanego dekretu, obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej w wysokości 6 zł na podstawie poz. 1 lit. a) części I Tabeli opłat skarbowych.
Posiadanie przez osoby zainteresowane wyciągu lub odpisu skróconego aktu stanu cywilnego nie jest bowiem, poza nielicznymi wyjątkami podanymi niżej, nakazane przez obowiązujące przepisy, wobec czego do podań o wydanie takich wyciągów lub odpisów nie może mieć zastosowania przepis dodatkowy Nr 4 części II Tabeli opłat skarbowych, gdyż nie są to wnioski o wydanie świadectw, których posiadanie jest przez obowiązujące przepisy nakazane ze względów publicznych.
W przypadkach natomiast, gdy w złożonym podaniu żądający wyciągu lub odpisu skróconego aktu stanu cywilnego stwierdza, iż taki wyciąg lub odpis jest konieczny dla celów ewidencji ludności, powszechnego obowiązku wojskowego, szkolnictwa, opieki społecznej i ubezpieczeń społecznych - podanie nie podlega opłacie skarbowej na podstawie przepisu dodatkowego Nr 4 części II Tabeli opłat skarbowych jako wniosek o wydanie świadectw, których posiadanie jest przez obowiązujące przepisy nakazane, od wydawanych zaś świadectw (wyciągów, odpisów) nie należy pobierać opłaty skarbowej zgodnie z przepisem dodatkowym Nr 15 lit. b) części II Tabeli opłat skarbowych. Na złożonym podaniu i wydawanym świadectwie należy jednak uzasadnić niepobranie opłaty zgodnie z przepisami § 21 ust. 6 i § 22 ust. 3 rozporządzenia Ministra Skarbu z dnia 8 listopada 1948 r. (Dz. U. R. P. Nr 59, poz. 469) stwierdzając nadto na świadectwie, dla jakich celów zostało ono wydane. Jeżeli świadectwo zostałoby użyte dla innych celów, powstaje obowiązek uiszczenia od niego opłaty skarbowej.
