Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie stanu stosunków politycznych między UE a Rosją (2018/2158(INI)).

Stan stosunków politycznych między UE a Rosją

P8_TA(2019)0157

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie stanu stosunków politycznych między UE a Rosją (2018/2158(INI))

(2021/C 23/02)

(Dz.U.UE C z dnia 21 stycznia 2021 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie stosunków UE-Rosja ¹ ,

– uwzględniając porozumienia osiągnięte w Mińsku w dniach 5 i 19 września 2014 r. i w dniu 12 lutego 2015 r. ² ,

– uwzględniając swoje wcześniejsze rezolucje, w szczególności rezolucję z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie okupowanych terytoriów Gruzji 10 lat po rosyjskiej inwazji ³ , a także rezolucję z dnia 4 lutego 2016 r. w sprawie stanu poszanowania praw człowieka na Krymie, w szczególności sytuacji Tatarów krymskich ⁴ ,

– uwzględniając swoje zalecenie dla Rady z dnia 2 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia wspólnych ograniczeń wizowych dla urzędników rządu rosyjskiego zamieszanych w sprawę Siergieja Magnickiego ⁵ ,

– uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 14 marca 2016 r. dotyczące Rosji,

– uwzględniając Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli przyznaną w 2018 r. ukraińskiemu twórcy filmowemu Ołehowi Sencowowi,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 czerwca 2018 r. w sprawie Rosji, w szczególności sytuacji ukraińskiego więźnia politycznego Ołeha Sencowa ⁶ ,

– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 października 2018 r. w sprawie sytuacji na Morzu Azowskim ⁷ ,

– uwzględniając sprawozdanie końcowe OBWE/Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) w sprawie wyborów prezydenckich, które odbyły się w dniu 18 marca 2018 r. w Federacji Rosyjskiej,

– uwzględniając art. 52 Regulaminu,

– uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0073/2019),

A. mając na uwadze, że UE jest wspólnotą opartą na kluczowym zestawie wspólnych wartości, które obejmują pokój, wolność, demokrację, praworządność oraz poszanowanie praw podstawowych i praw człowieka;

B. mając na uwadze, że uznaje, iż zasady zapisane w Karcie Narodów Zjednoczonych, w akcie końcowym z Helsinek z 1975 r. i w przyjętej przez OBWE w 1990 r. karcie paryskiej stanowią podstawę pokoju na kontynencie europejskim;

C. mając na uwadze, że wartości te stanowią podstawę stosunków UE ze stronami trzecimi;

D. mając na uwadze, że podstawą stosunków UE z Rosją muszą być zasady prawa międzynarodowego, poszanowanie praw człowieka, demokracja i pokojowe rozwiązywanie konfliktów i że ze względu na brak poszanowania tych zasad przez Rosję stosunki UE z tym krajem opierają się obecnie na współpracy w wybranych obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, zgodnie z konkluzjami Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 14 marca 2016 r., oraz na wiarygodnych środkach odstraszających;

E. mając na uwadze, że UE pozostaje otwarta na zacieśnione relacje i na prowadzący do nich dialog oraz pragnie powrócić na drogę współpracy z Rosją, jak tylko władze Rosji spełnią swoje międzynarodowe i prawne zobowiązania i dowiodą prawdziwego zaangażowania Rosji na rzecz przywrócenia utraconego zaufania; mając na uwadze, że konstruktywne i przewidywalne stosunki byłyby obopólnie korzystne i najlepiej służyłyby interesom obu stron;

F. mając na uwadze, że Federacja Rosyjska, jako pełnoprawny członek Rady Europy i OBWE, zobowiązała się do przestrzegania zasad demokracji i praworządności oraz do poszanowania praw człowieka; mając na uwadze, że występujące nadal poważne przypadki naruszania zasad praworządności oraz przyjęcie w ciągu ostatnich kilku lat restrykcyjnych przepisów w coraz większym stopniu podają w wątpliwość wypełnianie przez Rosję jej międzynarodowych i krajowych zobowiązań; mając na uwadze, że Rosja nie wykonała ponad tysiąca wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka;

G. mając na uwadze liczne doniesienia rządowe o nasileniu się w ostatnich latach wrogiej rosyjskiej działalności szpiegowskiej, osiągającej poziomy nienotowane od czasów zimnej wojny;

H. mając na uwadze, że wdrożenie porozumień mińskich i szerzej rozumiane poszanowanie prawa międzynarodowego pozostają warunkiem wstępnym ściślejszej współpracy z Rosją; mając na uwadze, że w reakcji na nielegalną aneksję Krymu przez Rosję i wojnę hybrydową, którą Rosja prowadzi przeciwko Ukrainie, UE przyjęła szereg środków ograniczających, które powinny pozostać w mocy do czasu wdrożenia porozumień mińskich;

I. mając na uwadze, że od 2015 r. między UE i Rosją odnotowano nowe obszary napięć, między innymi: rosyjską interwencję w Syrii oraz ingerencje w innych krajach, takich jak Libia i Republika Środkowoafrykańska; zakrojone na szeroką skalę ćwiczenia wojskowe (Zapad 2017); rosyjskie ingerencje mające na celu wywieranie wpływu na wybory i referenda oraz podsycanie napięcia w społeczeństwach europejskich; poparcie Kremla dla antyunijnych partii i ruchów skrajnie prawicowych; ograniczanie podstawowych wolności i poważne naruszenia praw człowieka w Rosji, rozprzestrzenianie nastrojów wrogich osobom LGBTI; ataki na opozycję polityczną; systematyczne obieranie za cel obrońców praw człowieka, dziennikarzy i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego w Rosji, w tym arbitralne zatrzymanie dyrektora czeczeńskiego biura Centrum Praw Człowieka "Memoriał" Ojuba Titijewa czy przypadek Jurija Dmitriewa z karelskiego oddziału "Memoriału"; stygmatyzację społeczeństwa obywatelskiego przez określanie jego działaczy mianem "zagranicznych agentów"; rażące naruszenia praw człowieka na Północnym Kaukazie, w szczególności w Republice Czeczeńskiej (uprowadzenia, tortury, egzekucje pozasądowe, sfingowane sprawy karne itp.); dyskryminację mniejszości tatarskiej na okupowanym Krymie oraz prześladowanie ze względów politycznych Aleksieja Nawalnego i wielu innych, a także zabójstwa, z których najważniejsze to sprawy Borysa Niemcowa i Siergieja Magnickiego; cyberataki, ataki hybrydowe i zabójstwa na terytorium Europy przeprowadzane przez rosyjskich agentów wywiadu wykorzystujących broń chemiczną; zastraszanie, aresztowanie i uwięzienie cudzoziemców w Rosji, w tym laureata Nagrody im. Sacharowa za 2018 r. Ołeha Sencowa i wielu innych, co stanowi naruszenie prawa międzynarodowego; organizację nielegalnych wyborów w Donbasie; przeprowadzenie niedemokratycznych wyborów prezydenckich, które nie oferowały rzeczywistego wyboru i podczas których ograniczono podstawowe wolności; kampanie dezinformacji, nielegalną budowę mostu nad Cieśniną Kerczeńską; prowadzoną na dużą skalę militaryzację nielegalnie okupowanego i anektowanego Krymu, a także części Morza Czarnego i Morza Azowskiego; ograniczenia w żegludze międzynarodowej na Morzu Azowskim i w Cieśninie Kerczeńskiej, w tym dotyczące statków pływających pod banderami państw członkowskich UE; nielegalny atak na ukraińskie okręty wojennej i zajęcie ich oraz aresztowanie marynarzy ukraińskiej marynarki wojennej w Cieśninie Kerczeńskiej; naruszanie porozumień o kontroli zbrojeń; represyjną atmosferę, w jakiej pracują dziennikarze i niezależne media, związaną z nieustannymi zatrzymaniami dziennikarzy i blogerów; 148 miejsce Rosji (na 180 krajów) w światowym rankingu wolności prasy w 2018 r.;

J. mając na uwadze, że według stanu na dzień 1 marca 2018 r. Centrum Praw Człowieka "Memoriał" odnotowało 143 przypadki pozbawienia wolności ze względów politycznych, w tym 97 przypadków prześladowań z przyczyn religijnych; mając na uwadze, że, jak wynika z analizy listy więźniów politycznych sporządzonej przez Centrum Praw Człowieka "Memoriał", w 2017 r. 23 osoby ścigano za przestępstwa związane z wydarzeniami publicznymi (zamieszki, gwałtowne wystąpienia przeciwko organowi władzy publicznej) a w 21 przypadkach, głównie związanych z publikowaniem komentarzy w internecie, postępowania karne wszczęto na podstawie artykułów kodeksu karnego dotyczących walki z ekstremistami;

K. mając na uwadze, że Rosja jest bezpośrednio lub pośrednio zaangażowana w wiele długotrwałych konfliktów we wspólnym sąsiedztwie - w Naddniestrzu, Osetii Południowej, Abchazji, Donbasie i Górskim Karabachu - co stanowi poważną przeszkodę w rozwoju i zapewnieniu stabilności odnośnych państw sąsiedzkich, podważa ich niepodległość oraz ogranicza możliwość swobodnego podejmowania przez nie suwerennych decyzji;

L. mając na uwadze, że konflikt we wschodniej Ukrainie trwa ponad cztery lata i odebrał życie ponad 10 tys. osób, przy czym jedną trzecią tej liczby stanowią cywile, a ponadto tysiące cywilów odniosły obrażenia w związku z konfliktem;

M. mając na uwadze, że utrzymująca się obecnie sytuacja napięć i konfrontacji między UE a Rosją nie leży w interesie żadnej ze stron; mając na uwadze, że pomimo rozczarowujących wyników kanały komunikacji powinny pozostać otwarte; mając na uwadze, że nowy podział kontynentu zagraża bezpieczeństwu zarówno UE, jak i Rosji;

N. mając na uwadze, że Rosja jest obecnie największym zewnętrznym dostawcą gazu ziemnego dla UE; mając na uwadze, że energia nadal odgrywa główną i strategiczną rolę w stosunkach UE-Rosja; mając na uwadze, że Rosja wykorzystuje energię jako środek ochrony i promowania swoich interesów w polityce zagranicznej; mając na uwadze, że od 2015 r. wzrosła zależność UE od rosyjskich dostaw gazu; mając na uwadze, że odporność UE na zewnętrzne naciski można rozwinąć poprzez dywersyfikację dostaw energii i zmniejszenie uzależnienia od Rosji; mając na uwadze, że UE musi mówić jednym głosem i wykazywać silną solidarność wewnętrzną, jeśli chodzi o jej bezpieczeństwo energetyczne; mając na uwadze, że silna zależność UE od paliw kopalnych utrudnia przyjęcie wyważonego, spójnego i opartego na wartościach europejskiego podejścia wobec Rosji; mając na uwadze, że potrzebna jest bardziej niezawodna i strategiczna infrastruktura energetyczna w UE, państwach członkowskich i krajach Partnerstwa Wschodniego w celu zwiększenia odporności na rosyjskie działania hybrydowe;

O. mając na uwadze, że nieodpowiedzialne działania rosyjskich myśliwców w pobliżu przestrzeni powietrznej państw członkowskich UE i NATO zagrażają bezpieczeństwu lotów cywilnych i mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa europejskiej przestrzeni powietrznej; mając na uwadze, że w bezpośrednim sąsiedztwie UE Rosja przeprowadza zakrojone na wielką skalę prowokacyjne ćwiczenia wojskowe;

P. mając na uwadze, że Rosja nadal ignoruje wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także wiążące orzeczenia Stałego Trybunału Arbitrażowego, np. w sprawie Naftogazu, osłabiając w ten sposób międzynarodowe mechanizmy rozstrzygania sporów handlowych;

Q. mając na uwadze, że rosyjska policentryczna wizja koncertu mocarstw stoi w sprzeczności z wiarą UE w multilateralizm i międzynarodowy ład oparty na zasadach; mając na uwadze, że zaakceptowanie i wspieranie przez Rosję wielostronnego ładu opartego na zasadach stworzyłoby warunki do zacieśnienia stosunków z UE;

R. mając na uwadze, że władze rosyjskie nadal traktują nielegalnie okupowane regiony jako integralną część terytorium rosyjskiego, umożliwiając przedstawicielom tych terytoriów zasiadanie w organach ustawodawczych i wykonawczych Federacji Rosyjskiej, co stanowi naruszenie prawa międzynarodowego;

S. mając na uwadze, że w dniu 21 grudnia 2018 r. Rada, oceniwszy wdrożenie porozumień mińskich, przedłużyła sankcje gospodarcze dotyczące poszczególnych sektorów gospodarki rosyjskiej do dnia 31 lipca 2019 r.;

T. mając na uwadze, że działania Rosji naruszają prawo międzynarodowe, zobowiązania międzynarodowe i stosunki dobrosąsiedzkie;

U. mając na uwadze, że w dokumentach strategicznych Federacji Rosyjskiej UE i NATO są przedstawiane jako główni przeciwnicy Rosji;

Wyzwania i wspólne interesy

1. podkreśla, że nielegalna okupacja i aneksja przez Rosję Krymu, który jest regionem Ukrainy, a także bezpośrednie i pośrednie zaangażowanie Rosji w konflikty zbrojne we wschodniej części Ukrainy oraz ciągłe naruszanie przez Rosję integralności terytorialnej Gruzji i Mołdawii stanowią umyślne naruszenie prawa międzynarodowego, zasad demokratycznych i podstawowych wartości; zdecydowanie potępia naruszenia praw człowieka, których dopuszczają się przedstawiciele Rosji na okupowanych terytoriach;

2. podkreśla, że UE nie może rozważać stopniowego powrotu do normalnych relacji, dopóki Rosja nie wdroży w pełni porozumienia mińskiego i nie przywróci integralności terytorialnej Ukrainy; apeluje w tym kontekście o przeprowadzenie przez UE krytycznej i kompleksowej ponownej oceny jej stosunków z Federacją Rosyjską;

3. podkreśla, że w obecnych okolicznościach nie można dalej uważać Rosji za "strategicznego partnera"; jest zdania, że zasady określone w art. 2 umowy o partnerstwie i współpracy (UPiW) nie są już przestrzegane oraz że należy zatem ponownie rozważyć UPiW; uważa, że wszelkie ramy stosunków UE-Rosja powinny opierać się na pełnym poszanowaniu prawa międzynarodowego, zasad OBWE z Helsinek, zasad demokratycznych, praw człowieka i praworządności, a także umożliwiać dialog na temat zarządzania globalnymi wyzwaniami, wzmocnienia globalnego zarządzania i zapewnienia egzekwowania przepisów międzynarodowych, w szczególności w celu zagwarantowania europejskiego ładu pokojowego, a także bezpieczeństwa w sąsiedztwie UE i na Bałkanach Zachodnich;

4. uważa, że wdrożenie porozumień mińskich świadczyłoby o zaangażowaniu Rosji na rzecz wniesienia wkładu w rozwiązanie konfliktu we wschodniej Ukrainie oraz o jej zdolności do gwarantowania bezpieczeństwa europejskiego; podkreśla konieczność prowadzenia konsultacji w ramach czwórki normandzkiej, przy czym rola UE powinna zostać umocniona; ponownie wyraża poparcie dla suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy;

5. jest zdania, że ważne jest złagodzenie obecnych napięć i podjęcie konsultacji z Rosją w celu zmniejszenia ryzyka nieporozumień, błędnych interpretacji i nietrafionego osądu; uważa jednak, że UE musi być stanowcza w swoich oczekiwaniach wobec Rosji; podkreśla znaczenie współpracy między UE a Rosją w ramach międzynarodowego ładu opartego na zasadach, a także znaczenie pozytywnego zaangażowania w działalność organizacji międzynarodowych i wielostronnych, których członkiem jest Rosja, zwłaszcza w ramach Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) w odniesieniu do kwestii spornych i kryzysów;

6. zdecydowanie potępia udział Rosji w sprawie S. Skripala oraz kampanie dezinformacyjne i ataki cybernetyczne przeprowadzane przez rosyjskie służby wywiadowcze, których celem jest destabilizowanie publicznej i prywatnej infrastruktury łączności oraz eskalacja napięć w UE i w jej państwach członkowskich;

7. wyraża głębokie zaniepokojenie powiązaniami między rządem rosyjskim a skrajnie prawicowymi i populistyczno-nacjonalistycznymi partiami i rządami w UE, które to powiązania stanowią zagrożenie dla podstawowych wartości Unii zapisanych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej oraz znajdujących odzwierciedlenie w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym dla poszanowania demokracji, równości, praworządności i praw człowieka;

8. ubolewa ponadto nad wysiłkami Rosji zmierzającymi do destabilizacji krajów kandydujących do członkostwa w UE, w szczególności np. nad wsparciem udzielanym przez Moskwę organizacjom i siłom politycznym sprzeciwiającym się porozumieniu znad Prespy, które powinno zakończyć długotrwały spór o nazwę, jaki toczy się między byłą jugosłowiańską republiką Macedonii a Grecją;

9. jest zdania, że podmioty związane z państwem rosyjskim ingerowały w kampanię referendalną dotyczącą brexitu, używając środków jawnych i niejawnych, w tym mediów społecznościowych i potencjalnie nielegalnego wsparcia finansowego, co jest obecnie przedmiotem śledztwa prowadzonego przez władze Zjednoczonego Królestwa;

10. podkreśla, że większa wzajemna przejrzystość w działalności wojskowej i działalności straży granicznej jest ważna, aby uniknąć dalszych napięć; zdecydowanie potępia naruszanie przez Rosję przestrzeni powietrznej państw członkowskich UE; wzywa do opracowania jasnego kodeksu postępowania dotyczącego przestrzeni powietrznej wykorzystywanej przez wojskowe i cywilne statki powietrzne; zdecydowanie potępia w tym kontekście powtarzające się naruszenia przez Rosję wód terytorialnych i przestrzeni powietrznej krajów regionu Morza Bałtyckiego; potępia Federację Rosyjską ze względu na jej odpowiedzialność za zestrzelenie samolotu podczas lotu MH17 nad wschodnią Ukrainą w 2014 r., której to odpowiedzialności dowiódł międzynarodowy zespół dochodzeniowy, i apeluje o pociągnięcie winnych do odpowiedzialności;

11. ubolewa nad znacznym pogorszeniem się sytuacji w zakresie praw człowieka, powszechnym i bezzasadnym ograniczaniem swobody wypowiedzi, zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń w Rosji oraz wyraża głębokie zaniepokojenie nieustającym prześladowaniem obrońców praw człowieka, uczestników protestów i innych krytycznie nastawionych osób, a także nękaniem i ściganiem tych osób;

12. wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że Rosja tak otwarcie demonstruje swoją siłę wojskową, formułuje groźby wobec innych krajów oraz przejawia skłonność i gotowość do użycia wobec innych krajów sił zbrojnych w realnych działaniach, w tym zaawansowanej broni jądrowej, o czym prezydent Władimir Putin mówił wielokrotnie w 2018 r.;

13. potępia ciągłe działania rządu skierowane przeciwko swobodzie wyrażania krytycznych opinii i swobodzie mediów, a także represje stosowane wobec aktywistów, przeciwników politycznych i osób otwarcie wyrażających sprzeciw wobec rządu;

14. wyraża zaniepokojenie w związku z doniesieniami o arbitralnych zatrzymaniach w Czeczenii mężczyzn uważanych za homoseksualistów i o poddawaniu ich torturom oraz potępia oświadczenia rządu czeczeńskiego, w których zaprzecza on istnieniu homoseksualistów w tym kraju i podżega do przemocy wobec osób LGBTI;

15. podkreśla, że globalne wyzwania związane ze zmianą klimatu, środowiskiem, bezpieczeństwem energetycznym, cyfryzacją wraz z algorytmicznymi procesami podejmowania decyzji i sztuczną inteligencją, kwestiami polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, nierozprzestrzenianiem broni masowego rażenia oraz walką z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną, a także zmiany we wrażliwym środowisku arktycznym wymagają selektywnego zaangażowania w kontaktach z Rosją;

16. wyraża zaniepokojenie, że corocznie być może setki miliardów euro są prane w UE przez rosyjskie przedsiębiorstwa i pochodzące z Rosji osoby fizyczne starające się zalegalizować dochody z korupcji, i apeluje o podjęcie śledztw w sprawie tych przestępstw;

17. podkreśla, że działania Rosji w dziedzinie prania pieniędzy i zorganizowanej przestępczości finansowej są wykorzystywane do celów destabilizacji politycznej i stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa i stabilności Europy; uważa, że skala prania pieniędzy jest tak wielka, że stanowi ono element wrogich działań mających na celu osłabianie, dezinformację i destabilizację, przy jednoczesnym wspieraniu działalności przestępczej i korupcji; zauważa, że rosyjskie operacje prania pieniędzy w UE stanowią zagrożenie dla suwerenności i praworządności we wszystkich państwach członkowskich, w których Rosja prowadzi taką działalność; stwierdza, że jest to zagrożenie dla bezpieczeństwa i stabilności Europy oraz poważne wyzwanie dla unijnej wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa;

18. potępia pranie pieniędzy, nielegalne działania finansowe i inne środki prowadzenia wojny gospodarczej stosowane przez Rosję; apeluje do właściwych organów finansowych w UE o pogłębienie wzajemnej współpracy oraz współpracy z właściwymi służbami wywiadu i bezpieczeństwa w celu zwalczania rosyjskich operacji prania pieniędzy;

19. przypomina, że choć UE zajęła zdecydowane, spójne i uzgodnione stanowisko w sprawie sankcji wobec Rosji, które będą przedłużane tak długo, jak długo Rosja będzie naruszać prawo międzynarodowe, konieczna jest dalsza koordynacja i spójność w podejściu UE do Rosji w zakresie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa; w tym kontekście wzywa państwa członkowskie do zakończenia programów złotych wiz/paszportów, z których korzystają oligarchowie rosyjscy często popierający Kreml i które mogą osłabiać skuteczność sankcji międzynarodowych; ponownie wyraża poparcie dla europejskiej ustawy Magnickiego (globalnego systemu sankcji UE wymierzonego w podmioty naruszające prawa człowieka) i wzywa Radę do niezwłocznego kontynuowania prac w tym zakresie; apeluje do państw członkowskich o pełną współpracę na szczeblu europejskim w odniesieniu do polityki w stosunku do Rosji;

20. podkreśla, że ukierunkowane środki ograniczające dotyczące wschodniej Ukrainy i okupowanego Krymu nie są skierowane przeciwko narodowi rosyjskiemu, lecz przeciwko konkretnym osobom i przedsiębiorstwom powiązanym z przywództwem Rosji;

21. w tym względzie podkreśla, że spójność między wewnętrznymi i zewnętrznymi strategiami politycznymi UE oraz lepsza koordynacja strategii zewnętrznych mają kluczowe znaczenie dla bardziej spójnej, skutecznej i udanej polityki zewnętrznej i polityki bezpieczeństwa UE, również względem Rosji; podkreśla, że dotyczy to w szczególności obszarów polityki takich jak Europejska Unia Obrony, europejska unia energetyczna, cyberobrona i strategiczne narzędzia komunikacji;

22. potępia naruszenie przez Rosję integralności terytorialnej krajów sąsiadujących, w tym nielegalne porwanie obywateli tych krajów w celu oskarżenia ich przed sądem rosyjskim; ponadto potępia nadużywanie przez Rosję Interpolu poprzez wydawanie powiadomień o osobach poszukiwanych (tzw. czerwonych not), aby ścigać przeciwników politycznych;

23. potępia działania Rosji na Morzu Azowskim w zakresie, w jakim naruszają one międzynarodowe prawo morskie i zobowiązania międzynarodowe Rosji, a także budowę mostu nad Cieśniną Kerczeńską i układanie przewodów podwodnych łączących Rosję z nielegalnie zaanektowanym Półwyspem Krymskim bez zgody Ukrainy; jest nadal głęboko zaniepokojony rosyjską militaryzacją Morza Azowskiego, regionu Morza Czarnego i obwodu kaliningradzkiego, a także powtarzającym się naruszaniem wód terytorialnych państw europejskich na Morzu Bałtyckim;

24. potwierdza swoje jednoznaczne poparcie dla suwerenności i integralności terytorialnej Gruzji; domaga się, aby Federacja Rosyjska zaprzestała okupacji należących do Gruzji terytoriów Abchazji i Regionu Cchinwali / Osetii Południowej oraz w pełni respektowała suwerenność i integralność terytorialną Gruzji; podkreśla konieczność bezwarunkowego wypełnienia przez Federację Rosyjską wszystkich postanowień porozumienia o zawieszeniu broni z dnia 12 sierpnia 2008 r., w szczególności zobowiązania do wycofania wszystkich sił zbrojnych z terytorium Gruzji;

25. podkreśla, że nieprzestrzeganie przez Rosję zasad międzynarodowych, w tym przypadku wolności morza pełnego i umów dwustronnych, a także nielegalna aneksja Krymu stanowią zagrożenie dla sąsiadów Rosji we wszystkich częściach Europy, nie tylko w regionie Morza Czarnego, lecz także w regionie Morza Bałtyckiego i regionie Morza Śródziemnego; podkreśla znaczenie opracowania stanowczej polityki wobec Rosji w odniesieniu do wszystkich tych kwestii;

26. odnotowuje, że wybory prezydenckie, które odbyły się w dniu 18 marca 2018 r., były obserwowane przez międzynarodową misję obserwacji wyborów ODIHR oraz Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE; odnotowuje, że, jak stwierdza się w sprawozdaniu końcowym misji obserwacji wyborów ODIHR, wybory odbyły się w nadmiernie kontrolowanym środowisku prawnym i politycznym, odznaczającym się ciągłymi naciskami na osoby wyrażające opinie krytyczne, ograniczeniami podstawowych wolności zrzeszania się, zgromadzeń i wypowiedzi, także ograniczeniami pod względem zgłaszania kandydatów, wobec czego brakowało w nich elementu prawdziwej konkurencji;

27. wyraża zaniepokojenie stałym popieraniem przez Rosję reżimów i państw autorytarnych, takich jak m.in. Korea Północna, Iran, Wenezuela, Syria, Kuba i Nikaragua, oraz stałą praktyką Rosji polegającą na blokowaniu wszelkich działań międzynarodowych przez wykorzystanie przysługującego jej prawa weta w Radzie Bezpieczeństwa ONZ;

Obszary będące przedmiotem wspólnego zainteresowania

28. ponownie wyraża poparcie dla pięciu zasad leżących u podstaw polityki UE wobec Rosji i wzywa do dalszego zdefiniowania zasady selektywnego zaangażowania; zaleca położenie nacisku na kwestie dotyczące regionu MENA i regionu północnego i arktycznego, terroryzmu, brutalnego ekstremizmu, nieproliferacji, kontroli zbrojeń, stabilności strategicznej w cyberprzestrzeni, przestępczości zorganizowanej, migracji i zmiany klimatu, w tym na wspólne wysiłki na rzecz podtrzymania zaaprobowanego przez Radę Bezpieczeństwa ONZ porozumienia jądrowego z Iranem oraz zakończenia wojny w Syrii; powtarza, że choć należy kontynuować konsultacje między UE i Rosją w sprawie cyberterroryzmu i przestępczości zorganizowanej, systematyczne zagrożenia hybrydowe ze strony Rosji wymagają zdecydowanego działania odstraszającego; w tym kontekście wzywa do dialogu na temat sieci połączeń między UE a Rosją, Chinami i Azją Środkową;

29. podkreśla, że UE jest obecnie największym partnerem handlowym Rosji i pozostanie jej kluczowym partnerem gospodarczym w najbliższej przyszłości, ale że gazociąg Nord Stream 2 zwiększa zależność UE od dostaw gazu z Rosji, zagraża rynkowi wewnętrznemu UE i nie jest zgodny z polityką energetyczną UE ani z jej interesami strategicznymi, w związku z czym należy ten projekt wstrzymać; podkreśla, że UE nadal dąży do dokończenia europejskiej unii energetycznej oraz zróżnicowania dostaw energii; podkreśla, że żadne nowe projekty nie powinny być wdrażane bez uprzedniej oceny zgodności z prawem UE i z uzgodnionymi priorytetami politycznymi; ubolewa nad stosowaną przez Rosję polityką wykorzystywania kontrolowanych przez nią źródeł energii jako narzędzia politycznego służącego do wywierania, utrzymywania i zwiększania wpływu politycznego i nacisków politycznych na obszarze, który Rosja uznaje za swoją strefę wpływów, i na konsumentów końcowych;

30. podkreśla, że programy współpracy transgranicznej UE-Rosja oraz konstruktywna współpraca w partnerstwach w ramach wymiaru północnego i w Euro-arktycznej Radzie Morza Barentsa przynoszą wymierne korzyści obywatelom obszarów transgranicznych i wspierają zrównoważony rozwój tych obszarów; zaleca w tym kontekście dalsze wspieranie tych wszystkich pozytywnych dziedzin konstruktywnej współpracy;

31. odnotowuje znaczenie kontaktów międzyludzkich, np. w dziedzinie edukacji i kultury;

32. apeluje do wiceprzewodniczącej / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa oraz do państw członkowskich o wzmożenie wysiłków na rzecz rozwiązania tzw. zamrożonych konfliktów w sąsiedztwie wschodnim, aby zapewnić zwiększenie bezpieczeństwa i stabilności dla wschodnich partnerów UE;

Zalecenia

33. podkreśla znaczenie zapewniania stałego wsparcia politycznego i finansowego dla kontaktów międzyludzkich w ogóle, a w szczególności działaczom społeczeństwa obywatelskiego, obrońcom praw człowieka, blogerom, niezależnym mediom, dziennikarzom śledczym, znanym naukowcom i osobistościom publicznym oraz organizacjom pozarządowym; wzywa Komisję, aby zaplanowała ambitniejsze i długoterminowe wsparcie finansowe, instytucjonalne i w zakresie budowania zdolności dla rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego w ramach istniejących instrumentów finansowania zewnętrznego, oraz apeluje do państw członkowskich o dalsze wnoszenie wkładu w tę pomoc; zachęca państwa członkowskie do aktywnego wdrażania Wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka przez zapewnianie obrońcom praw człowieka, dziennikarzom i innym działaczom skutecznego wsparcia i skutecznej ochrony w odpowiednim czasie; szczególnie zachęca państwa członkowskie do wystawiania długoterminowych wiz znajdującym się w niebezpieczeństwie obrońcom praw człowieka i członkom ich rodzin; wspiera zwiększone finansowanie na rzecz szkolenia dziennikarzy i wymiany z dziennikarzami europejskimi, a także na rzecz instrumentów promujących prawa człowieka i demokrację, takich jak Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka oraz Europejski Fundusz na rzecz Demokracji;

34. wzywa do zacieśnienia kontaktów międzyludzkich, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży, do pogłębienia dialogu i współpracy między unijnymi i rosyjskimi ekspertami, badaczami, społeczeństwem obywatelskim i władzami lokalnymi oraz do szerszej wymiany studentów, stażystów i młodzieży, w szczególności w ramach programu Erasmus+; popiera w tym kontekście zwiększone finansowanie na rzecz nowych programów Erasmus+ w latach 2021-2027; zauważa, że UE zapewnia Rosji najwięcej możliwości w zakresie mobilności akademickiej w porównaniu z innymi krajami partnerskimi;

35. apeluje o bezwarunkowe uwolnienie wszystkich obrońców praw człowieka i innych osób zatrzymanych za pokojowe korzystanie z przysługującego im prawa do wolności wypowiedzi, zrzeszania się i zgromadzeń, w tym dyrektora Centrum Praw Człowieka "Memoriał" w Republice Czeczeńskiej Ojuba Titijewa, który jest sądzony w oparciu o sfabrykowane zarzuty posiadania narkotyków; wzywa władze rosyjskie do zagwarantowania pełnego poszanowania praw człowieka tych osób i innych przysługujących im praw, w tym dostępu do adwokata i opieki medycznej, do poszanowania ich integralności cielesnej i godności, a także do zapewnienia im ochrony przed nękaniem ze strony wymiaru sprawiedliwości, kryminalizacją i arbitralnym aresztowaniem;

36. odnotowuje, że organizacje społeczeństwa obywatelskiego są często zbyt słabe, aby mieć istotny wpływ na walkę z korupcją w Rosji, natomiast organizacje pozarządowe systematycznie zniechęca się do czynnego angażowania się w wysiłki na rzecz walki z korupcją bądź w propagowanie integralności publicznej; podkreśla, że konieczne jest zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego w niezależne monitorowanie skuteczności polityki walki z korupcją; wzywa Rosję do prawidłowego wdrożenia międzynarodowych standardów antykorupcyjnych, określonych na przykład w Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji i Konwencji OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych (konwencja o zwalczaniu przekupstwa);

37. podkreśla, że propagowanie praw człowieka i praworządności musi stanowić podstawę współpracy UE z Rosją; apeluje zatem do UE i państw członkowskich o dalsze poruszanie kwestii praw człowieka we wszystkich kontaktach z rosyjskimi urzędnikami; zachęca UE do stałego apelowania do Rosji o uchylenie albo zmianę wszystkich przepisów ustawowych i wykonawczych sprzecznych z międzynarodowymi standardami praw człowieka, w tym przepisów ograniczających wolność wypowiedzi, zrzeszania się i zgromadzeń;

38. Wyraża przekonanie, że członkostwo Rosji w Radzie Europy jest istotnym elementem obecnego porządku stosunków instytucjonalnych w Europie; wyraża nadzieję, że możliwe jest przekonanie Rosji do nierezygnowania z członkostwa w Radzie Europy;

39. potępia wszelkie podejmowane przez rząd rosyjski próby blokowania komunikatorów i stron internetowych; wzywa rząd rosyjski do zagwarantowania podstawowych praw do wolności wypowiedzi oraz do prywatności zarówno w internecie, jak i poza nim;

40. wzywa instytucje UE i państwa członkowskie do zwiększenia wysiłków na rzecz budowania odporności, zwłaszcza w dziedzinie cyberprzestrzeni i w sektorze mediów, w tym mechanizmów wykrywania i zwalczania ingerencji w wybory; apeluje o zwiększenie odporności na cyberataki; wyraża głębokie zaniepokojenie tym, że reakcja i odpowiedź UE na kampanię propagandową Rosji i prowadzone przez ten kraj masowe bezpośrednie ataki dezinformacyjne są niewystarczające i należy je wzmocnić, w szczególności przed nadchodzącymi wyborami europejskimi w maju 2019 r.; w tym kontekście podkreśla konieczność znacznego zwiększenia unijnego finansowania oraz zasobów ludzkich grupy zadaniowej East Stratcom; apeluje o ogólnounijne wsparcie dla europejskiego sektora cyberbezpieczeństwa i dla funkcjonującego wewnętrznego rynku cyfrowego oraz o większe zaangażowanie w badania naukowe; w tym kontekście zachęca do promowania europejskich wartości w Rosji za pośrednictwem grupy zadaniowej East Stratcom; przyjmuje z zadowoleniem przyjęcie unijnego Planu działania na rzecz zwalczania dezinformacji oraz apeluje do państw członkowskich i wszystkich odpowiednich podmiotów UE o wdrażanie przewidzianych w nim działań i środków, w szczególności w okresie poprzedzającym nadchodzące wybory europejskie w maju 2019 r.; apeluje o zwiększenie odporności na cyberataki;

41. apeluje do UE o rozważenie opracowania wiążących ram prawnych, zarówno na szczeblu unijnym, jak i międzynarodowym, w celu przeciwdziałania wojnie hybrydowej, które umożliwiłyby zdecydowaną reakcję Unii na kampanie zagrażające demokracji lub praworządności, w tym pozwoliłyby nakładać ukierunkowane sankcje na osoby odpowiedzialne za organizowanie i prowadzenie tych kampanii;

42. uważa, że konstruktywny dialog wymaga większej jedności państw członkowskich oraz jaśniejszego komunikowania ze strony UE na temat tego, gdzie przebiegają nieprzekraczalne granice; podkreśla zatem, że UE powinna być gotowa do przyjęcia dalszych sankcji, w tym ukierunkowanych sankcji osobistych, i ograniczyć dostęp do finansów i technologii, jeśli Rosja nadal będzie naruszała prawo międzynarodowe; podkreśla jednak, że takie sankcje nie są wymierzone w naród rosyjski, lecz w konkretne osoby; apeluje do Rady o dogłębne przeanalizowanie efektywności i rygorystyczności obecnego systemu sankcji; przyjmuje z zadowoleniem decyzję Rady o nałożeniu środków ograniczających na przedsiębiorstwa europejskie uczestniczące w nielegalnej budowie mostu nad Cieśniną Kerczeńską; ponownie wyraża zaniepokojenie postępowaniem tych przedsiębiorstw, które świadomie albo nieświadomie naruszyły sankcje UE, angażując się w tę budowę; w tym kontekście wzywa Komisję do oceny i weryfikacji zastosowania obowiązujących środków ograniczających UE, a państwa członkowskie do przekazania informacji dotyczących wszelkich krajowych dochodzeń celnych lub w sprawach karnych dotyczących potencjalnych naruszeń;

43. apeluje o ogólnounijny mechanizm umożliwiający kontrolę finansowania partii politycznych oraz o podejmowanie konsekwentnych środków w celu unikania sytuacji, w której niektóre partie i ruchy są używane do destabilizowania projektu europejskiego od wewnątrz;

44. potępia zwiększanie zasięgu i liczby rosyjskich ćwiczeń wojskowych, podczas których siły rosyjskie ćwiczą scenariusze ofensywne z wykorzystaniem broni jądrowej;

45. wzywa Komisję i Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) do niezwłocznego opracowania wniosku ustawodawczego w sprawie ogólnounijnej ustawy Magnickiego, która umożliwiłaby wprowadzanie zakazów wydawania wiz i nakładanie ukierunkowanych sankcji, takich jak blokowanie własności i udziałów we własności w jurysdykcji UE, w stosunku do poszczególnych funkcjonariuszy publicznych lub osób występujących w charakterze urzędowym, które są odpowiedzialne za czyny korupcyjne lub poważne naruszenia praw człowieka; podkreśla znaczenie listy sankcji natychmiastowych dla zapewnienia skutecznego wdrożenia europejskiej wersji ustawy Magnickiego;

46. apeluje do UE o weryfikację stosowania obowiązujących środków ograniczających wprowadzonych przez UE, a także wymiany informacji między państwami członkowskimi, w celu zapewnienia, aby unijny system sankcji wobec działań Rosji nie był podważany, lecz stosowany proporcjonalnie do zagrożenia, jakie stwarza Rosja; podkreśla niebezpieczeństwo osłabienia sankcji, mimo że Rosja nie wykaże jednoznacznym działaniem, a nie tylko zadeklaruje, że respektuje granice obowiązujące w Europie, suwerenność jej sąsiadów i innych narodów, a także zasady i porozumienia międzynarodowe; powtarza, że normalne relacje mogą być możliwe tylko wówczas, gdy Rosja będzie w pełni przestrzegać zasad i ograniczy się do działań pokojowych;

47. powtarza, że Rosja nie ma prawa weta w stosunku do euroatlantyckich aspiracji narodów europejskich;

48. apeluje do Komisji o ścisłe monitorowanie wpływu rosyjskich sankcji odwetowych na podmioty gospodarcze i o rozważenie w razie potrzeby środków kompensacyjnych;

49. podkreśla, że konflikt we wschodniej Ukrainie można rozwiązać jedynie dzięki środkom politycznym; zachęca do stosowania środków budowy zaufania w regionie Donbasu; popiera mandat przewidujący rozmieszczenie sił pokojowych ONZ w tym regionie wschodniej Ukrainy; powtarza apel o wyznaczenie specjalnego wysłannika UE na Krym i do regionu Donbasu;

50. potępia arbitralne zakazanie unijnym politykom, w tym obecnym i byłym posłom do Parlamentu Europejskiego, oraz urzędnikom UE wjazdu na terytorium Rosji; apeluje o natychmiastowe i bezwarunkowe zniesienie zakazu wjazdu;

51. wzywa Rosję do bezzwłocznego uwolnienia więźniów politycznych, w tym cudzoziemców i dziennikarzy;

52. zwraca się do Rosji, by w pełni współpracowała w ramach międzynarodowego dochodzenia dotyczącego zestrzelenia samolotu MH17, który to incydent mógłby stanowić zbrodnię wojenną; potępia wszelkie próby oraz decyzje dotyczące udzielenia amnestii lub odroczenia postawienia zarzutów osobom uznanym za odpowiedzialne, ponieważ sprawcy powinni zostać pociągnięci do odpowiedzialności;

53. apeluje do rządu rosyjskiego, aby wstrzymał się od blokowania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ dotyczących sytuacji w Syrii, które mają na celu rozwiązanie kwestii ciągłego stosowania w Syrii przemocy wobec cywilów, w tym użycia broni chemicznej, rażących naruszeń konwencji genewskich oraz naruszeń powszechnych praw człowieka;

54. popiera szybkie ukończenie zintegrowanej europejskiej unii energetycznej, która w przyszłości obejmowałaby partnerów wschodnich; podkreśla rolę, jaką w tym względzie może odegrać ambitna polityka na rzecz efektywności energetycznej oraz odnawialnych źródeł energii; z całą mocą potępia rosyjskie naciski na Białoruś zmierzające do nakłonienia tego państwa do faktycznego zrzeczenia się niepodległości; podkreśla, że, niezależnie od rozwijania strategii w zakresie stosunków UE-Rosja, Unia musi wzmacniać zaangażowanie i poparcie na rzecz partnerów wschodnich oraz wspierać reformy mające na celu umocnienie bezpieczeństwa i stabilności, demokratycznych rządów i praworządności;

55. popiera zwiększenie środków finansowych na Europejski Fundusz na rzecz Demokracji, giełdę wiadomości rosyjskojęzycznych (Russian Language News Exchange, RLNE) oraz inne instrumenty sprzyjające demokracji i prawom człowieka w Rosji i w innych krajach;

56. wzywa władze Rosji do potępienia komunizmu i reżimu sowieckiego oraz do karania sprawców jego zbrodni i przestępstw;

o

o o

57. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.

1 Dz.U. C 407 z 4.11.2016, s. 35.

2 "Protokół w sprawie wyniku konsultacji trójstronnej grupy kontaktowej" podpisany dnia 5 września 2014 r. oraz "Pakiet działań na rzecz wdrożenia porozumień mińskich" przyjęty dnia 12 lutego 2015 r.

3 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0266.

4 Dz.U. C 35 z 31.1.2018, s. 38.

5 Dz.U. C 408 z 30.11.2017, s. 43.

6 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0259.

7 Teksty przyjęte, P8_TA(2018)0435.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2021.23.7
• Rodzaj: Rezolucja
• Tytuł: Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie stanu stosunków politycznych między UE a Rosją (2018/2158(INI)).
• Data aktu: 12/03/2019
• Data ogłoszenia: 21/01/2021