Streszczenie opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych nr 4/2015 pt. "W kierunku nowej etyki cyfrowej: dane, godność i technologia".

Streszczenie opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych nr 4/2015 pt. "W kierunku nowej etyki cyfrowej: dane, godność i technologia"

(Pełny tekst niniejszej opinii jest dostępny w wersji angielskiej, francuskiej i niemieckiej na stronie internetowej EIOD: www.edps.europa.eu)

(2015/C 392/08)

(Dz.U.UE C z dnia 25 listopada 2015 r.)

Europejski Inspektor Ochrony Danych (EIOD) to niezależna instytucja UE, która zgodnie z art. 41 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady 1 jest odpowiedzialna "za zapewnienie, że podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w szczególności prawo do prywatności są respektowane przez instytucje i organy wspólnotowe w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych" oraz "za doradzanie instytucjom i organom wspólnotowym i podmiotom danych we wszystkich kwestiach związanych z przetwarzaniem danych osobowych". Inspektora wraz z zastępcą inspektora powołano w grudniu 2014 r., a zakres ich szczególnych kompetencji obejmował przyjęcie bardziej konstruktywnego i proaktywnego podejścia. W marcu 2015 r. EIOD opublikował pięcioletnią strategię, w której określono sposoby, w jakie zamierza on zrealizować ten cel i przyjąć odpowiedzialność za te działania.

Niniejsza opinia nawiązuje do poprzedniej opinii EIOD w sprawie ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, która miała na celu pomoc najważniejszym instytucjom UE w dążeniu do wypracowania właściwego konsensusu odnośnie do praktycznego, wybiegającego w przyszłość zestawu przepisów zapewniających ochronę praw i wolności przysługujących jednostce. Podobnie jak w opinii dotyczącej mobilnego zdrowia przedstawionej na początku 2015 r., także tym razem uwagę poświęcono wyzwaniu, jakie w kontekście digitalizacji ("go digital") wiąże się z ochroną danych - trzecim z celów określonych w Strategii EIOD - polegającemu na "dostosowaniu istniejących zasad ochrony danych, aby jak najlepiej odpowiadały na potrzeby ogólnoświatowej sfery usług cyfrowych", także w świetle planów UE związanych ze stworzeniem jednolitego rynku cyfrowego. Idea ta jest spójna z podejściem grupy roboczej powołanej na mocy art. 29 odnośnie do aspektów związanych z ochroną danych w związku ze stosowaniem nowych technologii, takich jak "internet przedmiotów", do którego opracowania EIOD przyczynił się jako pełnoprawny członek grupy.

"Godność człowieka jest nienaruszalna. Musi być szanowana i chroniona".

Artykuł 1, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej

Nigdy wcześniej podstawowe prawa do prywatności i ochrony danych osobowych nie były tak istotne dla ochrony godności człowieka. Zapisano je w traktatach UE oraz w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Dają one człowiekowi możliwość rozwijania własnej osobowości, prowadzenia niezależnego życia, wykazywania się innowacyjnością oraz korzystania z innych praw i wolności. Zasady ochrony danych zdefiniowane w karcie praw UE - konieczność, proporcjonalność, rzetelność, minimalizacja danych, ograniczenie celowości, zgoda i przejrzystość - mają zastosowanie do całego procesu przetwarzania danych, tak do gromadzenia, jak i do wykorzystywania.

Technologia nie powinna narzucać wartości i praw, jednak relacji tej nie należy również sprowadzać do błędnej dychotomii. Z rewolucją cyfrową wiążą się obietnice korzyści w takich obszarach jak zdrowie, środowisko, międzynarodowy rozwój i efektywność ekonomiczna. Zgodnie z planami UE dotyczącymi stworzenia jednolitego rynku cyfrowego przetwarzanie w chmurze, "internet przedmiotów", duże zbiory danych oraz inne technologie uznaje się za klucz do konkurencyjności i wzrostu. Modele biznesowe wykorzystują nowe możliwości w zakresie masowego gromadzenia, natychmiastowego przesyłania, łączenia i ponownego wykorzystywania danych osobowych w celach, które są niemożliwe do przewidzenia i uzasadniane długotrwałymi i mało przejrzystymi politykami prywatności. Wszystko to sprawia, że zasady ochrony danych należy rozpatrywać w obliczu nowych wyzwań wymagających świeżego spojrzenia na sposób, w jaki są one stosowane.

W dzisiejszym środowisku cyfrowym przestrzeganie prawa nie wystarcza - musimy wziąć pod uwagę wymiar etyczny przetwarzania danych. Ramy regulacyjne UE już teraz pozostawiają możliwość podejmowania elastycznych, zindywidualizowanych decyzji i określania takowych gwarancji, jeżeli chodzi o przetwarzanie danych osobowych. Dobrym krokiem naprzód będzie reforma ram regulacyjnych. Jednakże wpływ tendencji obserwowanych w opartym na danych społeczeństwie na godność, wolność jednostki i funkcjonowanie demokracji niesie ze sobą poważniejsze kwestie.

Problemy te mają implikacje natury inżynierskiej, filozoficznej, prawnej i moralnej. W niniejszej opinii wskazano niektóre istotne tendencje technologiczne, które mogą wiązać się z niedopuszczalnym przetwarzaniem danych osobowych lub naruszać prawo do prywatności. Opisano tu czteropoziomowy "ekosystem ochrony dużych zbiorów danych" stanowiący odpowiedź na wyzwanie związane z cyfryzacją - wspólny wysiłek motywowany względami etycznymi.

1)
Przyszłościowe regulacje dotyczące przetwarzania danych i poszanowania prawa do prywatności i ochrony danych.
2)
Odpowiedzialni administratorzy danych ustalający zasady przetwarzania danych osobowych.
3)
Inżynieria i projektowanie produktów i usług w zakresie przetwarzania danych uwzględniające kwestie prywatności.
4)
Uprawnienia osób fizycznych.

Europejski Inspektor Ochrony Danych zmierza do wywołania otwartej i świadomej dyskusji w ramach UE i poza jej granicami, z udziałem społeczeństwa obywatelskiego, projektantów, przedsiębiorstw, przedstawicieli środowisk naukowych, władz publicznych i organów nadzoru. Zadaniem nowej unijnej rady ds. etyki ochrony danych, którą utworzymy w ramach EIOD będzie pomoc w zdefiniowaniu założeń nowej etyki cyfrowej, umożliwiając zyskanie większej świadomości w zakresie korzyści, jakie technologia przynosi społeczeństwu i gospodarce z dbałością o prawa i wolności osób fizycznych.

4. Wnioski: Czas rozpocząć pogłębioną dyskusję

Prywatność i ochrona danych stanowią część rozwiązania, a nie problemu. Jak na razie technologia kontrolowana jest przez człowieka. Niełatwo jest dokonać precyzyjnej klasyfikacji potencjalnych zmian w podziale na dobre i złe, pożądane lub szkodliwe, korzystne lub niekorzystne, tym bardziej w sytuacji, gdy potencjalne tendencje należy rozpatrywać w kontekście. Decydenci, podmioty tworzące technologie, specjaliści ds. rozwoju biznesu oraz my wszyscy musimy poważnie zastanowić się, czy i w jaki sposób chcemy wpływać na rozwój technologii i jej stosowanie. Jednak równie istotne jest, aby UE rozważyła w trybie pilnym kwestie etyczne i miejsce dla godności ludzkiej w kontekście nowych technologii przyszłości.

Potwierdziła się skuteczność zastosowania zasad ochrony danych dla celów ochrony osób fizycznych i ich prywatności przed ryzykiem związanym z nieodpowiedzialnym przetwarzaniem danych. Jednak tendencje, które dziś obserwujemy, mogą wymagać zupełnie nowego podejścia. Otwieramy zatem nową debatę odnośnie do tego, w jakim zakresie zastosowanie takich zasad jak uczciwość i legalność jest wystarczające. Kręgi zaangażowane w ochronę danych mogą odegrać nową rolę, wykorzystując istniejące narzędzia, takie jak kontrole wstępne i zezwolenia - ponieważ żadne inne organy nie dysponują narzędziami w zakresie badania takich procesów przetwarzania danych. Obserwując odbywający się z zawrotną prędkością rozwój technologii, globalnej innowacyjności i sposobów tworzenia powiązań międzyludzkich, mamy możliwość zwrócenia uwagi, wywołania zainteresowania tematem i wypracowania konsensusu.

Mamy nadzieję, że niniejsza opinia będzie stanowić podstawę do szerszej i pogłębionej dyskusji na temat sposobów zapewnienia integralności wartości UE przy jednoczesnym czerpaniu korzyści z zastosowania nowych technologii.

Sporządzono w Brukseli dnia 11 września 2015 r.

Giovanni BUTTARELLI
Europejski Inspektor Ochrony Danych
1 Dz.U. L 8 z 12.1.2001, s. 1.

Zmiany w prawie

Darowizny dla ofiar powodzi z zerową stawką VAT

Można już stosować zerową stawkę VAT na darowizny dla ofiar powodzi - rozporządzenie w tej sprawie obowiązuje od 18 września, ale z możliwością stosowania go do darowizn towarów i nieodpłatnych usług przekazanych począwszy od 12 września do 31 grudnia 2024 r. Stawka 0 proc. będzie stosowana do darowizn wszelkiego rodzaju towarów lub usług niezbędnych do wsparcia poszkodowanych.

Monika Sewastianowicz 18.09.2024
Lewiatan: Za reformę płacy minimalnej będą musieli zapłacić pracodawcy

Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu jest słaby legislacyjnie. Nie tylko nie realizuje celów zawartych w unijnej dyrektywie, ale może przyczynić się do pogłębienia problemów firm i spadku zatrudnienia. Nie poprawi też jakości pracy w naszym kraju. Utrwala zwiększanie presji płacowej – uważa Konfederacja Lewiatan.

Grażyna J. Leśniak 10.09.2024
Od dziś ważna zmiana dla niektórych kierowców

Nowe przepisy, które zaczną obowiązywać od wtorku, 10 września, zakładają automatyczny zwrot prawa jazdy, bez konieczności składania wniosku. Zmiana ma zapobiegać sytuacji, w której kierowcy, nieświadomi obowiązku, byli karani za prowadzenie pojazdu, mimo formalnego odzyskania uprawnień.

Robert Horbaczewski 09.09.2024
Będą zmiany w ustawie o działaniach antyterrorystycznych oraz w ustawie o ABW oraz AW

Rząd przyjął we wtorek projekt przepisów, który dostosowuje polskie prawo do przepisów Unii Europejskiej, które dotyczą przeciwdziałania rozpowszechnianiu w Internecie treści o charakterze terrorystycznym. Wprowadzony zostanie mechanizm wydawania i weryfikowania nakazów usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do takich treści. Za egzekwowanie nowych przepisów odpowiedzialny będzie szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Od jego decyzji będzie się można odwołać do sądu.

Grażyna J. Leśniak 03.09.2024
Ustawa o rencie wdowiej niekonstytucyjna?

O zawetowanie ustawy o tzw. wdowich emeryturach jako aktu dyskryminującego część obywateli zwróciła się do prezydenta Andrzeja Dudy jedna z emerytek. W jej przekonaniu uchwalona 26 lipca 2024 r. ustawa narusza art. 32 Konstytucji, ponieważ wprowadza zasady dyskryminujące dużą część seniorów. Czy prezydent zdążył się z nią zapoznać – nie wiadomo. Bo petycja wpłynęła do Kancelarii Prezydenta 6 sierpnia, a już 9 sierpnia ustawa została podpisana.

Grażyna J. Leśniak 31.08.2024
Nalewki już bez barwników, soków i dodatkowych aromatów

We wtorek, 20 sierpnia, zaczęły obowiązywać przepisy rozporządzenia ministra rolnictwa dotyczące znakowania napojów alkoholowych. Z uwagi na tradycyjne praktyki produkcyjne stosowane przy wyrobie "nalewek", nowe zasady wykluczają możliwość ich barwienia, aromatyzowania czy też dodawania do nich soków owocowych.

Krzysztof Koślicki 20.08.2024
Metryka aktu
Identyfikator:

Dz.U.UE.C.2015.392.9

Rodzaj: Informacja
Tytuł: Streszczenie opinii Europejskiego Inspektora Ochrony Danych nr 4/2015 pt. "W kierunku nowej etyki cyfrowej: dane, godność i technologia".
Data aktu: 11/09/2015
Data ogłoszenia: 25/11/2015