Świadomość celu

Twoim celem podczas większości egzaminów na studiach prawniczych będzie zademonstrowanie całego przekroju umiejętności, z których tylko jednym aspektem będzie znajomość obowiązujących przepisów.

Analiza (z angielskiego nazywana często issue-spotting). Podczas wielu egzaminów to właśnie ona stanowi najistotniejszą część testu. Musisz być w stanie efektywnie i dokładnie zidentyfikować jak najwięcej problemów, kwestii zagadnień, tyle na ile czas Ci pozwoli. Jak posiąść tę umiejętność? Najlepszą drogą w tym kierunku jest czynny udział, w zajęciach, na których rozwiązywane są kazusy lub samodzielne referowanie grupie zadanych przez prowadzącego zagadnień. Wielu studentów kiepsko radzi sobie podczas egzaminów, ponieważ traktują zadane im pytanie zbyt powierzchownie, ignorując kwestie, które mogą z niego wyniknąć, skupiają się na „najważniejszym” w ich mniemaniu zagadnieniu. Częstym błędem w zagadnieniach ocennych jest argumentacja jedynie na rzecz przeważającego stanowiska. Nie bez przyczyny w literaturze tak często spotykasz pojęcie sporu w doktrynie. Nawet doświadczony adwokat często stwierdza „z ostrożności procesowej dodam, iż”, asekurując się w razie nie poparcia przez Sąd jego kluczowych tez.

Wiedza i zrozumienie. Musisz być w stanie zademonstrować, że znasz nie tylko określoną regułę bądź przepis, ale też wykazać, jakie ma on zastosowanie do konkretnego stanu faktycznego. To oznacza, że konieczne dla Ciebie jest dostrzeganie zależności między normami prawnymi, umiejętność dokładnego podciągnięcia faktów pod hipotezę danej normy np. zdecydowanie o kwalifikacji konkretnego zdarzenia jako obrony koniecznej czy też stanu wyższej konieczności na gruncie k.c. w celu wyłączenia odpowiedzialności odszkodowawczej.

Tok rozumowania. Należy rozważyć tak wiele faktów jak wiele z nich posiada znaczenie prawne. Najczęstsze błędy, które studenci popełniają przedstawiając tok swojego rozumowania to: przytoczenie tylko „suchej” treści przepisów, powtórzenie samych faktów podanych w pytaniu (bez przytoczenia wniosków wynikających z podciągnięcia ich pod normę prawną), jednak szczególnie bolesną i zarazem bardzo popularną omyłką jest przedstawienie tylko konkluzji. Powinieneś wskazać nawet, w twoim mniemaniu oczywiste, etapy analizy, jaką przeprowadziłeś. Równie ważne jest jasne zdefiniowanie użytych w odpowiedzi pojęć. Nie zakładaj, że egzaminator wie, czym jest A lub B ani jak przeszedłeś z A do B. Udzielaj odpowiedzi jednoznacznych, spójnych i zarazem kompletnych.

Refleksja jako narzędzie poznania swojego celu.

W celu poprawy swoich przyszłych wyników warto przeanalizować egzaminy, które miały już miejsce, choć studenci robią to niechętnie. Kilka pytań do krytycznego rozważenia:

 

  • jak wykorzystałeś mocne strony swojego stylu nauki? (Inaczej powinien przygotowywać się wzrokowiec, inaczej kinestetyk, czy słuchowiec. Oto strona z bardzo pomocnym w procesesie nauki dla tych ostatnich syntezatorem mowy http://www.ivona.com.)
  • Jak wcześnie zacząłeś powtarzać materiał?
  • Jak wypadłeś?
  • Ile w sumie czasu spędziłeś przygotowując się do egzaminu?
  • Gdzie straciłeś najwięcej punktów?
  • Jeżeli popełniłeś błędy merytoryczne to wynikały one z braku materiałów, przeoczenia w notatkach czy niewystarczającej powtórki?
  • Jeżeli popełniłeś błędy dokonując wykładni to wynikały one z braku czasu, tego że nie widziałeś potrzeby jej dokonania czy tego że nie rozumiałeś materiału w stopniu wystarczającym do podjęcia analizy?
  • Czy uczyłeś się z razem z inną osobą?
  • Co chciałeś osiągnąć przystępując do egzaminu, czy jesteś zadowolony z rezultatu?
  • Co chcesz osiągnąć na następnym teście?
  • I wreszcie, czy dokonasz zmian w swoim sposobie nauki do kolejnego egzaminu? Jeśli tak, jakie to będą zmiany?

Znajomość przedmiotu

Nie mniej ważne niż zademonstrowanie w/w umiejętności jest zaprezentowanie swojej wiedzy na dany temat. Jak można ją zdobyć? Oczywiście poprzez systematyczne przygotowywanie się do zajęć dydaktycznych i obecność na nich. Często prowadzą je praktycy, istotnych konsekwencji wielu istotnych informacji przedstawianych przez nich po prostu nie da rady „przeczytać w podręczniku”.

W miarę możliwości dobieraj prowadzących ćwiczenia, na które będziesz uczęszczał spośród tych pracowników naukowych, którzy widzą prawo jako dynamiczny proces, a nie jako zbiór jednostek redakcyjnych tekstu, który trzeba przyswoić. Bierz czynny udział, w rozwiązywaniu kazusów na zajęciach i nie tylko.

Prócz znajomości samej litery prawa, wiadomości z zakresu praktyki, i ich weryfikacji poprzez rozwiązywanie stanów faktycznych, kolejnym czynnikiem, który zdecyduje o wyniku twojego egzaminu jest obeznanie z orzecznictwem. Często mając do czynienia z bardziej wymagającymi egzaminatorami znajomość orzecznictwa może okazać się ostatnią deska ratunku.

Rozstrzygnięcia sądów najczęściej tylko w niewielkiej części uwzględniane są w podręcznikach, warto więc sięgnąć do komentarzy czy zbiorów orzecznictwa. Zdecydowanie najefektywniejsze będzie rozwiązanie łączące zalety obu w/w opcji to jest skorzystanie z jednego z nowoczesnych systemów informacji prawnej, dobrym przykładem może być tu system LEX, którego niekwestionowaną zaletą jest bezpłatne udostępnienie jego zasobów studentom poprzez program „Lex dla studenta” (http://student.lex.pl/logowanie-lex-dla-studenta#).

W końcu musisz dokonać syntezy informacji z w/w obszarów. Pomocne jest w tym szeroko rozumiane „szkicowanie” czy to jako sporządzanie drzewek i wykresów tzw. map myśli, piktogramów czy wyciągów w formie notatek zawierających „esencję” wiedzy, którą chcesz opanować. Nie ma znaczenia czy będą to estetyczne, wykonane w tradycyjny sposób zapiski czy będzie to wielki krzykliwy plakat. Ważne jest to, że sporządzając (własnoręcznie!) je wtłaczasz materiał w pewną strukturę. Dzięki temu utrwala się twoje rozumienie nie tylko poszczególnych instytucji prawnych, ale i zależności miedzy nimi, to właśnie te powiązania najbardziej przydadzą ci się w konstruowaniu odpowiedzi na pytanie egzaminacyjne.

(Oto adres strony twórców programu MindManager niezwykle pomocnego przy tworzeniu map myśli: http://mindjet.com/products/overview)

Jeden z współcześnie żyjących najwybitniejszych profesorów prawa, stwierdził, iż jako student, naukę zaczynał od opanowania na pamięć spisu treści wymaganych zagadnień, Ty z kolei powinieneś kończąc swoje przygotowania do egzaminu sporządzić tzw. check-list, mieszczący się na jednej stronie spis najważniejszych zagadnień z danego przedmiotu, tak, aby mieć pewność, że niczego istotnego nie pominąłeś w procesie powtórki, jak również po to, aby po prostu być świadomym swoim mocnych i słabych stron.

Znajomość publiczności (odbiorcy)

Egzaminatorzy jak wszyscy ludzie, różnią się między sobą, każdy z nich może inaczej rozkładać nacisk na poszczególne aspekty prawnych zagadnień, prezentować inne poglądy, co do wykładni czy interpretacji przepisów prawnych bądź po prostu popierać odmienną od swoich kolegów po fachu linię orzeczniczą. Podchodząc do egzaminu musisz mieć świadomość, iż ze względu na wspomniane różnice, to od egzaminującego profesora zależy, która z opisanych przeze mnie wcześniej umiejętności przesądzi o twojej ocenie, dla przykładu jeden z wykładowców może najbardziej doceniać twoje umiejętności analityczne, drugi suchą wiedzę, trzeci natomiast świadomość tego, jakie jest, ratio legis danej regulacji, (czyli jej względy celowościowe). Drogą do poznania, z kim masz do czynienia, jest oczywiście uczęszczanie na zajęcia dydaktyczne danego prowadzącego, dzięki czemu możesz poznać nie tylko preferencje merytoryczne profesora, ale i jego charakter, co może okazać się nie mniej cenne dla Ciebie.
Jeżeli egzamin jest pisemny, zapoznaj się dokładnie z poleceniem zwłaszcza, jeśli chodzi o część poświęconą rozwiązywaniu kazusów.
Last but no least, od nikogo nie zdobędziesz bardziej przydatnych informacji w tej kwestii niż od kolegów z wyższych lat.
 

Paweł Żukowski
Ambabsador portalu student.lex.pl na Uniwersytecie Gdańskim

 

]]>