O ile wśród mężczyzn praca w systemie wymagającym habilitacji nie ma istotnego wpływu na produktywność naukową, w przypadku badaczek widać, że system wymagający habilitacji znacznie spowalnia ich rozwój w porównaniu z koleżankami po fachu z krajów, gdzie habilitacji nie ma: w 15. roku kariery naukowej ich produktywność jest 2,6 razy większa niż w 2. roku, podczas dla kobiet w systemach bez habilitacji ten wskaźnik wynosi 4,6, a dla mężczyzn w systemach z habilitacją – 4,5.
Szklany sufit ma się dobrze i na uczelniach, i w zawodach prawniczych>>
Habilitacja spowalnia rozwój kobiet, zwłaszcza w naukach technicznych
- Kobiety w systemach z habilitacją po 15 latach kariery notują o 30 proc. słabszy wzrost produktywności naukowej niż kobiety w systemach bez habilitacji i o 87 proc. niższy niż mężczyźni w systemach z habilitacją – mówi dr hab. Natalia Letki. – Istniejące badania dokumentują wiele czynników, które nie sprzyjają rozwojowi naukowemu kobiet, poczynając od ich obowiązków rodzicielskich i opiekuńczych, poprzez przydzielanie im funkcji i zadań służebnych wobec mężczyzn-badaczy, do systematycznej dyskryminacji na etapie oceny ich osiągnięć. W rezultacie kobiety publikują mniej i w mniej prestiżowych wydawnictwach niż mężczyźni, ich prace są rzadziej cytowane i więcej kobiet niż mężczyzn odchodzi z nauki, która pozostaje silnie zmaskulinizowana. - W naszej pracy argumentujemy, że hierarchiczność i kontrola karier badawczych w systemach opartych na habilitacji wzmaga negatywny efekt tych czynników na rozwój naukowy kobiet, przez co luka płciowa jest w nich jeszcze większa – dodaje Natalia Letki.
- Nasze badanie pokazało również, że luka płciowa w dziedzinie nauk technicznych należy do największych i wynosi aż 58 proc. Budując w Polsce ośrodek badawczy zajmujący się sztuczną inteligencją i zatrudniając w nim czołowych naukowców na różnym etapie kariery naukowej, widzimy to gołym okiem. Mamy ogromną nadreprezentację mężczyzn-badaczy, dlatego warto zastanowić się, jak systemowo możemy ułatwić robienie karier naukowych kobietom – ocenia Piotr Sankowski, prezes IDEAS NCBR.
Metodologia badania
Polscy badacze wykorzystali narzędzia Microsoft Academic Graph i SCImago do pozyskania informacji o liczbie publikacji i ich wpływie, czyli cytowaniach w innych artykułach naukowych. Do badania wybrali naukowców z państw o HDI (Human Development Index - wskaźnik rozwoju społecznego) powyżej “0,8”, czyli o porównywalnym statusie społeczno-gospodarczym, którzy publikowali w latach 1960-2021. Dało to łączną liczbę 2 704 688 karier naukowych do prześledzenia. Dokładne wzory modeli, które posłużyły do opracowania otrzymanych danych, umieszczone zostały w artykule naukowym omawiającym wyniki badania.
- Chcielibyśmy, aby przeprowadzone przez nas badanie było początkiem dyskusji o potrzebie wprowadzenia pewnych zmian regulacyjnych w kontekście systemów naukowych. Tego rodzaju szeroko zakrojone analizy ilościowe ułatwiają ocenę planowanych i nieplanowanych konsekwencji zmian systemowych - zauważa Piotr Sankowski, prezes IDEAS NCBR i współautor badania.
- W systemach bez habilitacji różnica w produktywności kobiet i mężczyzn w naukach ścisłych i technicznych w 15. roku kariery to zaledwie 11 proc. W systemach z habilitacją – 58 proc. Zatem różnica wielkości gender gap w produktywności w naukach technicznych jest ponad pięciokrotna, a w naukach przyrodniczych tylko ponad dwukrotna – zauważa Natalia Letki.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.