Czy zgodne z obowiązującymi przepisami prawa będzie przydzielanie stypendiów wszystkim uczniom szkoły ponadgimnazjalnej przez gminę (gmina nie jest organem prowadzącym szkołę)?
W jaki sposób powinno zostać uregulowane przydzielanie stypendiów uczniom szkoły ponadgimnazjalnej przez gminę w następującej sytuacji:
1) stypendium ma być przydzielane wszystkim uczniom szkoły ponadgimnazjalnej,
2) gmina, która planuje przydzielanie stypendiów, nie jest organem prowadzącym szkołę ponadgimnazjalną, o której mowa w pkt 1.
Czy gmina może zawrzeć porozumienie z organem prowadzącym szkołę ponadgimnazjalną (powiat) dotyczące przekazania dotacji na wypłatę ww. stypendiów?
Czy rada powiatu powinna podjąć stosowną uchwałę w sprawie przyznawania stypendiów (na wniosek gminy) przy czym stypendia dotyczyłyby uczniów tylko jednej szkoły?
Czy podjęcie takiej uchwały przez radę powiatu byłoby zgodne z obowiązującym prawem zwłaszcza w aspekcie równego traktowania (stypendia (z dotacji gminy) otrzymywaliby uczniowie tylko jednej szkoły ponadgimnazjalnej, a powiat jest organem prowadzącym dla większej liczby szkół ponadgimnazjalnych)?
 
Gmina może zawrzeć z powiatem porozumienie w sprawie wspólnego prowadzenia programu wspierania uzdolnionej młodzieży. Gmina może wypłacać stypendia uczniom szkoły ponadgimnazjalnej, będącym mieszkańcami tej gminy. Nie będzie zgodne z prawem przyznanie stypendiów wszystkim uczniom szkoły – w tym również niebędących mieszkańcami gminy.
 
Źródłem tworzenia lokalnych i regionalnych programów wyrównywania szans edukacyjnych uczniów jest zapis art. 90t ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) - dalej u.s.o. Stosownie do powołanego zapisu, jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć regionalne lub lokalne programy:
1) wyrównywania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży;
2) wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży.
Wątpliwości wyrażone przez Autora w treści pytania, znajdują rozwiązane w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 stycznia 2010 r. (wyrok NSA z dnia 27 stycznia 2010 r. I OSK 1465/09, Lex nr 595153). W świetle powołanego wyroku, zgodnie z art. 90t ust. 1 pkt 2 u.s.o., jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć regionalne lub lokalne programy wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży. Niniejszy przepis stworzył podstawę prawną do uruchamiania przez jednostki samorządu terytorialnego z własnej inicjatywy programów pomocy materialnej o charakterze motywacyjnym dla uczniów. Przepis ten wyraźnie rozróżnia skalę przedsięwzięcia wskazując na możliwość tworzenia programów regionalnych i lokalnych. Zatem programami lokalnymi będą przedsięwzięcia podejmowane na szczeblu gminy lub powiatu, zaś programami regionalnymi przedsięwzięcia podejmowane na szczeblu województwa. Przepis art. 90t u.s.o. nie upoważnił powiatu do tworzenia samodzielnie programu o innym charakterze niż lokalny.
Powołany przepis nie stoi jednak na przeszkodzie w kwestii zawierania porozumień pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego w sprawie wspólnego prowadzenia takich programów (M. Pilich, Ustawa o systemie oświaty, Komentarz, ABC, 2012). Tak więc, gmina może zawrzeć z powiatem porozumienie w kwestii wspólnego prowadzenia programu wspierania uzdolnionej młodzieży.
W celu przyjęcia lokalnego programu wspierania uczniów zdolnych, wymagane jest podjęcie uchwały (tzw. uchwały programowej) przez organ stanowiący właściwej j.s.t. w przedmiocie przyjęcia programu. W przypadku zawierania porozumienia – podjęcie uchwał wymagane jest zarówno w gminie, jak i w powiecie. Właściwe j.s.t. powinny również podjąć uchwałę w sprawie zawarcia porozumienia w przedmiotowej sprawie.
Następnie, zgodnie z zapisem art. 90t ust. 4 u.s.o., organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego powinien określić szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i młodzieży, formy i zakres tej pomocy, w tym stypendia dla uzdolnionych uczniów oraz tryb postępowania w tych sprawach, uwzględniając w szczególności przedsięwzięcia sprzyjające eliminowaniu barier edukacyjnych, a także osoby lub grupy osób uprawnione do pomocy oraz potrzeby edukacyjne na danym obszarze.
W oparciu o uzasadnienie przywołanego powyżej wyroku NSA, nie ma podstaw do objęcia danym programem lokalnym mieszańców innych powiatów (innych jednostek samorządu terytorialnego). Nieuwzględnienie mieszkańców innych powiatów (gmin) – w ocenie NSA - nie świadczy o naruszeniu zasady równości wyrażonej w art. 32 Konstytucji. Każdy powiat może bowiem uruchomić program wspierania edukacji dzieci i młodzieży. Uruchomienie tego typu programu zależy wyłącznie od własnej inicjatywy danej jednostki samorządu terytorialnego. Tak więc lokalnym programem wspierania dzieci uzdolnionych powinni być objęci mieszkańcy danej j.s.t.
Celem pomocy materialnej jest wspieranie szans edukacyjnych uczniów. Z tego względu wprowadzenie ograniczenia polegającego na wprowadzeniu zapisów regulaminu, umożliwiającego skorzystanie z pomocy materialnej tylko przez uczniów jednej szkoły ponadgimnazjalnej jest zaprzeczeniem tego celu. Pomoc ta ma służyć zmniejszeniu różnic w dostępie do edukacji i wspierać ucznia zdolnego – niezależnie od typu szkoły do jakiej uczęszcza. Z treści uzasadnienia ww. wyroku NSA wynika, że "przedsięwzięcie o skali lokalnej mające na celu wsparcie edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży musi zapewnić równe traktowanie mieszkańców lokalnej wspólnoty samorządowej." W mojej ocenie założeń programu nie należy ograniczać tylko do uczniów kształcących się tylko w jednym typie szkoły.
 
Odpowiedź na pytanie pochodzi z serwisu Prawo Oświatowe/ABC>>