Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego
Rozpoczął się nowy rok akademicki. Wprowadzono również istotne zmiany w polskim prawie karnym. W związku z tymi dwoma wydarzeniami profesorowie kultywują jeden ze swoich ulubionych zwyczajów – sprawdzają, czy studenci monitorują na bieżąco zmiany w przepisach. Żeby wspomóc adeptów prawa w tej kwestii przedstawię najświeższe zmiany dotyczące zmian w Kodeksie Karnym. Ponieważ uchwalona przez Sejm, w dniu 25 września 2009 roku, nowelizacja dotyczy też Kodeksów: Postępowania Karnego, Karnego Wykonawczego oraz Karnego Skarbowego pozostałymi ustawami zajmę się w kolejnych tekstach.
Zmiany w wprowadzone w Kodeksie Karnym, w większości przypadków, zaostrzają obecnie obowiązujące przepisy. W niektórych sprawach nowe regulacje wprowadzają większą przejrzystość poszczególnych przepisów. Przede wszystkim jednak wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym odnośnie drażliwych kwestii, takich jak obrona konieczna czy problem pedofilii. Przeważająca liczba zmian dotyczy części ogólnej KK, a więc ma charakter zasadniczy i wpływa na większość uregulowań w nim zawartych.
Za najważniejsze albo najgłośniejsze modyfikacje można uznać zmiany w przepisach odnoszących się do przestępstw na tle seksualnym. Do przesłanek determinujących zastosowanie środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie zamkniętym lub skierowania na leczenie ambulatoryjne dodane zostały w art. 93 zaburzenia preferencji seksualnych. Decyzję taką sąd podejmuje po konsultacji z lekarzem seksuologiem. W art. 95a została dopuszczona możliwość stosowania terapii farmakologicznej w celu obniżenia zaburzonego popędu seksualnego. W przypadku skazania za przestępstwa skodyfikowane w art. 197 § 3 pkt. 2 i 3 (wprowadzane także tą nowelizacją) orzeczenie powyższego środka staje się obligatoryjne. W części szczegółowej dodany został art. 191a penalizujący nagrywanie lub fotografowanie osoby nagiej lub osoby podczas wykonywania czynności seksualnej przy użyciu groźby, podstępu lub przemocy.
Wprowadzone zostają modyfikacje w art. 197 § 3 gdzie dodane zostały dwa punkty kodyfikujące tzw. gwałty pedofilski - wobec osoby poniżej 15. roku życia, i kazirodczy - w obrębie rodziny. Za przestępstwa te nowelizacja przewiduje karę co najmniej 3 lat pozbawienie wolności, co kwalifikuje je jako zbrodnie, które mogą być popełnione tylko umyślnie. Dodanie art. 200a pkarze nawiązywanie kontaktu w celu popełnienia przestępstw określonych w art. 197 § 3 oraz składanie propozycji poddania się czynności seksualnej małoletniemu poniżej 15. roku życia.
Następna zmiana dotyczy art. 25 odnoszącego się do zagadnienia obrony koniecznej. Modyfikacje daje większe możliwości obrony ofierze działającej pod wpływem strachu lub wzburzenia. Nowe brzmienie przepisu stanowi jasno, że osoba taka nie podlega karze. Upraszcza to postępowanie w tego typu sprawach, gdyż można je zakończyć już na etapie postępowania przygotowawczego.
Kolejna zmiana odnosi się do wymiaru kary wymierzanej w postaci grzywny. Zwiększona została górna granica liczby stawek z 360 zł do 540 zł, a odnośnie kary obostrzonej do 810 zł (art. 38). Podwyższona została również górna granica liczby stawek w przypadku zawieszenia wykonania kary przez sąd(art. 71) oraz wydawania wyroku łącznego (art. 86), a także przy wyrokach orzekanych za przestępstwa gospodarcze (art. 309). Zmiany dotyczące wysokości kary grzywny mają zachęcić sądy do częstszego jej wymierzania. Do tej pory w niektórych przypadkach uznawały ją za zbyt mało dotkliwą, a jak wiemy kary wolnościowe powinny mieć pierwszeństwo przed karami izolacyjnymi. Wydaję się więc, że cała ta grupa zmian to krok w dobrym kierunku.
Dosyć istotna zmiana zachodzi również odnośnie kary ograniczenia wolności. W wyniku nowelizacji skazany nie będzie zobowiązany do wykonywania pracy wyznaczonej przez sąd, a jedynie do„nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne”.
Zmianom ulegają przepisy dotyczące nadzwyczajnego złagodzenia kary, przede wszystkim te dotyczące najcięższych kar. Sąd w przypadku przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności co najmniej 25 lat nie będzie mógł wymierzyć kary niższej niż 8 lat.
Uproszczone zostały regulacje odnoszące się do warunkowego przedterminowego zwolnienia. Uchylony zostaje obowiązek odbycia co najmniej 6 miesięcy kary, a także roku w przypadku recydywistów. Mało przejrzyste przepisy definiujące mienie znacznej oraz wielkiej wartości (art. 115 § 5 i 6) otrzymują nowe brzmienie. Pojęcia te do tej pory liczone w postaci wielokrotności najniższego miesięcznego wynagrodzenia zastąpione zostają kwotowo – odpowiednio 200 tys. zł oraz 1 mln zł. Zmiana ta znacznie ułatwia oceną z jakim mieniem mamy do czynienia.
Dalsze zmiany łagodzą kary za pomówienie. W przypadku typu podstawowego zniesiona zostaje sankcja pozbawienia wolności a przypadku pomówienia za pomocą środków masowego przekazu górna granica zostaje obniżona z 2 lat pozbawienia wolności do roku.
Do przepisów dotyczących rozpowszechniania treści faszystowskich i totalitarnych dodane zostają także treści komunistyczne.
Tak przedstawiają się najważniejsze według mnie zmiany w ustawie Kodeks Karny. Sejm wprowadził również więcej drobnych i mniej istotnych. Jak pisałem na początku zmiany w pozostałych kodeksach będę opisywał w kolejnych artykułach.
Układ sił oraz wola polityczna wskazują na to, iż powyższe zmiany wejdą w życie w niezmienionym brzmieniu lub tylko z drobnymi zmianami, więc pozostaje tylko obserwować, kiedy to nastąpi.
]]>