Mijający rok był trudny dla biznesu. Tak uważa Marek Goliszewski, prezes Business Centre Club. - Porażająca skala zmian prawnych spowodowała, że – niezależnie od tego, czy oceniać je korzystnie, czy nie – przedsiębiorcy zamiast skupić się na własnych zadaniach, musieli wiele czasu poświęcić na dostosowanie do nowych regulacji – wskazuje prezes BCC. I nie jest odosobniony w tym poglądzie. Aż 69 proc. przedsiębiorców uznało częste zmiany w prawie za problem w prowadzeniu działalności w 2018 roku. Badanie na zlecenie BCC zostało przeprowadzone wśród 600 firm, z tego tylko 4 proc. stanowiły duże. Z monitoringu działalności legislacyjnej wynika jednak, że w ubiegłym roku zmian w prawie było mniej, niż w 2017. Wiele z nich ułatwi też prowadzenie biznesu. Mimo to przedsiębiorcy uważają, że zmiany w prawie, zwłaszcza podatkowym, są dla nich dużym obciążeniem.
Czytaj: NIK: Mimo kolejnych ułatwień firmy rodzinne nie mają łatwo>>
Czy prawo zmieniało się tak często?
W 2018 r. Sejm uchwalił 274 ustawy, licząc z uchwaloną w ekspresowym tempie, bez szerokich konsultacji, tzw. ustawą obniżającą rachunki za energię przyjętą na specjalnie zwołanym posiedzeniu Sejmu i Senatu. To więcej niż w 2017 r. - wtedy przyjął ich 212.
Zobacz więcej: W 2018 r. więcej ustaw, ale złej jakości i pisanych w pośpiechu >>
Z danych Grant Thornton, firmy która od lutego 2015 r. monitoruje na bieżąco stabilność polskiego systemu prawnego, wynika jednak, że w pierwszych trzech kwartałach 2018 r. w życie weszło 11 452 stron ustaw i rozporządzeń. - Oznacza to spadek o 48,7 proc. wobec analogicznego okresu ubiegłego roku – mówi Tomasz Wróblewski, partner zarządzający Grant Thornton. - Jeśli założyć, że taka dynamika utrzyma się w czwartym kwartale, to w całym 2018 roku przyjętych zostałoby 13 911 stron maszynopisu aktów prawnych – szacuje Wróblewski. Warto jednak pamiętać, że Dzienniki Ustaw z końca roku zwykle liczą znacznie więcej pozycji niż przeciętnie. Wróblewski dodaje, że choć liczba stron aktów prawnych w ostatnich kwartałach zmniejsza się, to skala zmienności prawa w Polsce nadal jest stanowczo za wysoka. - W pierwszych trzech kwartałach 2018 r. na przeczytanie wszystkich 11 452 stron nowych ustaw i rozporządzeń trzeba było poświęcić ok. 2 godziny i 5 minut każdego dnia roboczego – tłumaczy obrazowo Wróblewski.
Nieco inaczej na zmiany w prawie patrzy Mariusz Haładyj, wiceminister przedsiębiorczości i technologii. – Wreszcie wzrasta przewidywalność prawa gospodarczego. W roku 2018 przyjęto najmniej nowych przepisów od 10 lat – podkreśla minister. I dodaje, że dużo ułatwień wprowadziła od kwietnia Konstytucja biznesu, a kolejne - od stycznia 2019 r. - przewiduje tzw. pakiet. MŚP.
Zobacz więcej: Zmiany w prawie w 2019 roku >>
- Miniony rok był jednak czasem, w którym znacząco zmalała produkcja prawa ogółem, co oznacza, że śledzenie zmieniających się przepisów było – generalnie rzecz biorąc – łatwiejsze dla przedsiębiorców – uważa Łukasz Kozłowski, ekspert Konfederacji Przedsiębiorców.
Jakie przepisy stanowią wyzwanie dla firm
Zdaniem ankietowanych przedsiębiorców najbardziej obciążające dla firm, są, m.in.
- zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych związane m.in. z ograniczeniem kosztów uzyskania przychodu do kwoty 150 tys. zł (51,2 proc.),
- RODO (41,9 proc.), ograniczenie liczby i mocy ochronnej interpretacji podatkowych (34,9 proc.),
- zmiany prawne zwiększające ryzyko utraty własności jak np. konfiskata rozszerzona, zarząd komisaryczny, mechanizm przejmowania banku przez inny bank na podstawie decyzji administracyjnej KNF (34,9 proc),
- split payment (34,9 proc.),
- Pracownicze Plany Kapitałowe (30,2 proc.),
- danina solidarnościowa (27,9 proc.).
Łukasz Kozłowski przyznaje, że najliczniejsze zmiany dotknęły prawo podatkowe. - Właściwie nie było tygodnia, aby do konsultacji społecznych nie trafił projekt nowelizacji lub nowej ustawy albo rozporządzenia w tym obszarze – uważa Kozłowski. Podobnie będzie w 2019 r. Nowe regulacje w większości dotkną firmy i przedsiębiorców. Jedną z ważniejszych kwestii jest wprowadzenie 9-proc. stawki podatku dochodowego dla firm. Nie będzie ona miała jednak zastosowania do osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą.
Zobacz więcej: Obniżając podatek dla firm, ustawodawca zapomniał o podatnikach PIT >>
Ważną zmianą jest również wprowadzenie przepisów o tzw. podatku od wyjścia (exit tax). Podatnicy przenoszący swój majątek do innych krajów, będą musieli zapłacić podatek polskiemu fiskusowi.
Zobacz więcej: Exit tax będzie można zapłacić w ratach >>
Znacząco zmienią się także zasady rozliczenia wydatków związanych z firmowymi samochodami. Fiskusowi łatwiej też będzie kontrolować firmy.
Znowu RODO
Z kolei Macieja Kaweckiego, dyrektora Departamentu Zarządzania Danymi w Ministerstwie Cyfryzacji, nie dziwi fakt, że jednym z większych wyzwań było w 2018 r. i będzie w 2019 r. RODO - Staraliśmy się pomóc przedsiębiorcom, jak to tylko było możliwe - wydając poradniki, tworząc strefę wiedzy – mówi Kawecki. W 2019 r. Ministerstwie Cyfryzacji planuje wydawanie kolejnych broszur, choć chce się skupić na bardziej zaawansowanych zagadnieniach. - Wydaje się bowiem, że poziom świadomości co do podstaw nowej regulacji u większości przedsiębiorców został osiągnięty – uważa Kawecki. Tyle, że choć RODO jest stosowane od 25 maja 2018 r., to wciąż na uchwalenie czekają zmiany w 170 ustawach doprecyzowujące jego przepisy.
Zobacz więcej: 170 ustaw do zmiany >>
W 2019 r. PPK dla największych
Dr Marcin Wojewódka z Instytutu Emerytalnego zauważa z kolei, że ustawa o PPK, choć wejdzie w życie 1 stycznia 2019 roku, to pracodawcy pierwsze wpłaty wykonają dopiero w drugiej połowie 2019 roku, i to tylko ci najwięksi. - Pierwsze pół roku jej obowiązywania to okres rozruchu, czy też tworzenia przez usługodawców PPK (to jest przez zakłady ubezpieczeń, towarzystwa emerytalne i towarzystwa funduszy inwestycyjnych) - mówi mec. Wojewódka. Jego zdaniem jednak warto trzymać kciuki za PPK, ponieważ dodatkowe oszczędzanie na cele emerytalne, jest w naszych realiach demograficznych niezbędne.
Zobacz więcej: PPK czy PPE – który program oszczędnościowy wybrać?
Łukasz Kozłowski zauważa jednak, że rok 2018 z legislacyjnego punktu widzenia był lepszy od poprzednich. Dlaczego? - Mniej było zmian utrudniających życie przedsiębiorcom, a zarazem zakończono prace nad szeregiem długo oczekiwanych ustaw, mających służyć poprawie warunków funkcjonowania firm w Polsce – podkreśla Kozłowski.
Ustawy, które ułatwiają prowadzenie biznesu
Do przepisów ułatwiających prowadzenie działalności Kozłowski zalicza pakiet Konstytucji Biznesu, ale również ustawę o zarządzie sukcesyjnym, o wspieraniu nowych inwestycji, a także o małej działalności gospodarczej oraz o fakturowaniu elektronicznym w zamówieniach publicznych. - Mniej znanym, choć wartym wspomnienia przykładem wprowadzonych udogodnień są także zmiany w przepisach celnych oraz akcyzowych uchwalone w lipcu 2018 r. – tłumaczy Kozłowski.
Sprawdź w Profinfo: Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Pytania i odpowiedzi. Wzory pism. Przepisy >>
Mariusz Haładyj, współautor Konstytucji biznesu, jest przekonany, że wprowadziła ona sporo dobrego. – Zawarte w niej ogólne zasady przekładają się na konkretne sprawy przedsiębiorców, również na korzystne orzeczenia sądów. W przyszłości powinny przełożyć się one na praktykę urzędów, już bez konieczności egzekwowania tych zasad przed sądami – podkreśla minister Haładyj.
Marek Goliszewski przyznaje, że nikt z badanych nie widzi swojej sytuacji jako złej. - Dwa razy więcej jest zdeklarowanych optymistów niż pesymistów. Trudno zaprzeczyć, że jest to w dużej mierze rezultat polityki gospodarczej rządu, która choć mogłaby być bardzo przyjazna biznesowi, to jednak nie rzucała przedsiębiorców na kolana – przyznaje Goliszewski.
Mariusz Haładyj dodaje, że od 2019 r. ograniczonych zostanie wiele punktowych barier regulacyjnych, dzięki tzw. pakietowi MŚP. Chodzi o likwidację obowiązku okresowych szkoleń BHP dla blisko 6 mln pracowników, możliwość jednorazowego rozliczania straty podatkowej do 5 mln zł, co zwiększy szansę na przetrwanie firm, które popadły w czasowe kłopoty. Jego zdaniem, dla pracodawców ważne jest skończenie z absurdem w postaci konieczności przechowywania przez 50 lat, i to w wersji papierowej, akt pracowniczych, a dla firm rodzinnych prowadzących działalność na podstawie wpisu do CEIDG - ważna jest ustawa sukcesyjna.
Według pracodawców, pozytywem jest również niewprowadzenie w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego najbardziej niekorzystnej dla firm zmiany, czyli zniesienia limitu 30-krotności podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.
Sonia Buchholtz, ekspertka ekonomiczna Konfederacji Lewiatan, uważa jednak, że przedsiębiorcy oczekują w 2019 r. mniejszej biurokracji i sprawnej współpracy z administracją, by aktywność, kreatywność i innowacyjność skupiać na sprawach najważniejszych, a także stabilnego prawodawstwa wysokiej jakości.
Zaniechania, za które zapłacą firmy
Nie wszystkie ułatwienia jednak udało się uchwalić. Nie wprowadzono na przykład bardzo potrzebnych polskiej gospodarce zmian regulacji, dotyczących zatrudniania cudzoziemców. - Wydane zostało jedynie rozporządzenie rozszerzające listę zawodów, w przypadku których nie jest konieczne przeprowadzenie tzw. testu rynku pracy. Zakres tych zmian nie był wystarczający, co stawia Polskę w coraz trudniejszej pozycji w obliczu otwierania się niemieckiego rynku pracy dla pracowników z Ukrainy – uważa Kozłowski.
Tymczasem z badania BCC wynika, że największym problemem w prowadzeniu biznesu są trudności z pozyskaniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach (73,3 proc.).
O zmianach w prawie czytaj również w LEX:
Obowiązek raportowania schematów podatkowych >>
Pracownicze Plany Kapitałowe - nowe obowiązki pracodawców >>
Tworzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych krok po kroku >>
Czynności kontrolne wykonywane przez kontrolujących z Urzędu Ochrony Danych Osobowych >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.