W niedzielę, 12 maja, spłonęło centrum handlowe Marywilska 44. Pożar objął sześć hal handlowych, wchodzących w skład centrum handlowego, w których znajdowało się ponad 1400 sklepów i punktów usługowych.
Czytaj również: Sprzedawcy z Marywilskiej 44 stracili najwięcej, ale podstaw do roszczeń brak >>
Straty i VAT do odliczenia
Jak wskazuje Daniel Więckowski, doradca podatkowy, partner zarządzający LTCA, przedsiębiorcy poszkodowani w wyniku pożaru będą mogli odliczyć straty, w tym m.in. wydatki na towary handlowe, które spłonęły.
- Wydatki te będzie można uznać na koszt uzyskania przychodu, ponieważ przedsiębiorcy ponieśli straty bez ich winy. Kwestią otwartą pozostaje na razie, kto ponosi winę. Jednak największy problem dotyczy bieżącego rozliczenia VAT, czy to w deklaracji za kwiecień czy za maj. W tej sytuacji warto wystąpić z wnioskiem o rozłożenie zaległości na raty czy też umorzenie. Jeśli chodzi o towary, które spłonęły, moim zdaniem przedsiębiorcy nie będą musieli płacić VAT należnego, natomiast zachowają prawo do odliczenia VAT naliczonego. Obawiam się, że prawo do odliczenia VAT może być kwestią sporów z organami podatkowymi. Jednak w tej sytuacji można powołać się na orzecznictwo TSUE, zgodnie z którym, jeśli podatnik nie sprzeda towaru nie z własnej winy (bo np. towar spłonął w pożarze), to nadal zachowuje prawo do odliczenia – mówi Daniel Więckowski.
Fiskus wyjaśnia w interpretacjach, że stratę można odliczyć pod warunkiem, że jest zdarzeniem losowym, niezależnym od podatnika. - Na ogół strata wynika ze zniszczenia, uszkodzenia, utracenia składników majątku np. w wyniku pożaru, powodzi lub kradzieży, czyli jest ona następstwem zdarzeń losowych i nie wynika z celowego działania podatnika - tłumaczy skarbówka.
W kwestii odliczenia VAT podatnicy mogą powołać się np. na wyrok w polskiej sprawie (sygn. C‑114/22). Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że pozbawienie prawa do odliczenia VAT jest możliwe w wyjątkowych przypadkach, np. oszustw podatkowych i nadużycia prawa.
Zobacz LEX News: Matarewicz Jacek, Pozorność i nieważność czynności, a odliczenie VAT - wyrok TSUE z 25 maja 2023 r., sygn. C-114/22 >
Poniesienie straty trzeba właściwie udokumentować
Jak wskazuje Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy, przedsiębiorcy poszkodowania w wyniku pożaru, mogą zaliczyć w ciężar kosztów uzyskania przychodów stratę w towarach handlowych, o ile nie ponoszą winy (także w formie niedbalstwa) oraz zostanie ona właściwie udokumentowana (m.in. protokół poniesienia straty, protokoły i informacje od stosownych służb, np. w przypadku pożaru straży pożarnej, policji). Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Wśród kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT, nie wyszczególniono strat w środkach obrotowych.
- Oznacza to, że co do zasady straty te, jako związane z prowadzoną działalnością, mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów. Mogą to być przykładowo, straty powstałe na skutek zdarzeń nadzwyczajnych, czyli takich, których nie można przewidzieć i występują bez względu na działania podjęte przez przedsiębiorcę i zachowanie przez niego należytej staranności (np. pożaru) - są one od niego niezależne i nie można ich uniknąć. Należy mieć na uwadze, że w przypadku strat w towarach handlowych powstałych wskutek pożaru trudno twierdzić, że zmierzają one do osiągnięcia przychodów. Jednak wiążą się one z całokształtem prowadzonej działalności. Z tego względu, co do zasady, mogą stanowić koszt podatkowy. Jednak zawsze należy ocenić, czy pożar w firmie nie powstał z winy podatnika, tj. w wyniku niedbalstwa lub naruszenia przepisów (np. przeciwpożarowych). Strata z tytułu pożaru powinna być następstwem zdarzenia losowego rozumianego jako zdarzenie nieprzewidywalne i nie do uniknięcia. Nie można bowiem uznać za koszty uzyskania przychodów strat w środkach obrotowych w sytuacji, gdy zostanie udowodnione, że środki nie były zabezpieczone lub były zabezpieczone w sposób nienależyty - mówi Marcin Szymankiewicz.
Jakie ulgi w spłacie podatków
Z kolei ulgi w spłacie podatków reguluje art. 67a ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
- odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
- odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
- umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Z wnioskiem mogą wystąpić zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy. Kluczowe jest wykazanie we wniosku „ważnego interesu podatnika" lub „interesu publicznego". Nie ma jednak gwarancji, że fiskus przychyli się do wniosku.
Zobacz procedurę: Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych >
Jak wynika z danych Ministerstwa Finansów, urzędy skarbowe bardzo rzadko zgadzają się umorzyć podatek osobom, które występują o to ze względu na trudną sytuację finansową lub życiową. W 2023 r. fiskus wydał tylko 957 takich decyzji. Znacznie częściej urzędy rozkładają podatek na raty – takich decyzji zapada ponad 400 tysięcy rocznie. Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że decyzje w sprawie ulg mają charakter uznaniowy. Nie ma katalogu zdarzeń, które warunkują ich przyznawanie (zobacz linię orzeczniczą: Przesłanki ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przedsiębiorcy >).
Czytaj też w LEX: Rozłożenie płatności podatku na raty i odroczenie terminu płatności podatku >
Czytaj również: Jak uzyskać ulgi w spłacie podatków - Podatki >>
Odszkodowanie to co do zasad przychody
Marcin Szymankiewicz wyjaśnia, że przedsiębiorcy poszkodowani w wyniku pożaru muszą także pamiętać, że jeżeli zniszczone w wyniku pożaru były objęte ubezpieczeniem, to otrzymane od firmy ubezpieczeniowej odszkodowanie za zniszczony w wyniku pożaru towar handlowy stanowi dla przedsiębiorcy przychód z działalności gospodarczej. - Przychodem z działalności gospodarczej są bowiem również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące m.in. składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przypadku odszkodowań za straty w środkach obrotowych (np. towarach handlowych) przychód powstaje w dacie otrzymania tego odszkodowania. Wprawdzie wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, ale niestety z wyjątkiem m.in. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, z których dochody są opodatkowane wg zasad ogólnych (skala podatkowa) albo tzw. podatkiem liniowym - mówi Marcin Szymankiewicz.
Jak podkreśla Daniel Więckowski, zwolnienie z podatku, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT, dotyczy odszkodowań za straty w środkach trwałych, czyli np. maszyn. Nie dotyczy towarów handlowych.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29b ustawy o PIT wolne od podatku dochodowego są odszkodowania za szkody w środku trwałym, z wyłączeniem samochodu osobowego, w części wydatkowanej w roku podatkowym lub w roku bezpośrednio po nim następującym na remont tego środka trwałego albo na zakup lub na wytworzenie we własnym zakresie środka trwałego zaliczonego zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) wydaną na podstawie odrębnych przepisów, zwaną dalej „Klasyfikacją”, do tego samego rodzaju co środek trwały, z którym związana była ta szkoda.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wyjaśnił w interpretacji z 20 lutego 2024 r. (nr 0114-KDIP3-2.4011.940.2023.2.MR), że zwolnienie dotyczy tylko niektórych odszkodowań. Sprawa dotyczyła mężczyzny, który prowadził jednoosobową działalność gospodarczą – lokal gastronomiczny, który w kwietniu 2023 r. spłonął i uległ całkowitemu zniszczeniu. Mężczyzna otrzymał odszkodowanie i zapytał skarbówkę, czy jest ono w całości zwolnione z PIT. Chce kupić komputery, drukarki, terminal komputerowy (KŚT 491), chłodziarki, sprzęt chłodniczy, frytkownice (KŚT 486), kuchnie gazowe, płyty gazowe (KŚT 578), telewizory, pralka, suszarka (KŚT 808) oraz wyposażenie (szafy, stoły, krzesła, sofy, lóżka, kanapy, lampy nocne).
Dyrektor KIS wyjaśnił, że odszkodowanie będzie zwolnione z podatku w tej części, w jakiej dotyczy wydatków na nabycie maszyn i urządzeń stanowiących środki trwałe (wyposażenie będzie środkiem trwałym, jeżeli jego jednostkowa wartość przekracza 10 tys. zł). Preferencja nie dotyczy natomiast wyposażenia o wartości poniżej 10 tys. zł, jak np. szafy, stoły, krzesła, sofy, łóżka, kanapy, lampy nocne.
Zobacz też procedurę: Zwolnienie od podatku odszkodowań za szkody w środkach trwałych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
