Weekendy składają się z dwóch dni - soboty i niedzieli - z których w szczególny sposób prawo pracy traktuje tylko niedziele, ograniczając możliwość pracy w ten dzień (a dokładnie w przedziale godzinowym uznawanym za pracę w niedziele). Sobota zaś jest zwykłym dniem tygodnia. Oczywiście jest to częściej dzień wolny dla pracowników niż np. wtorek, ale z punktu widzenia planowania czy rozliczania pracy traktowany jest dokładnie tak samo.
Czytaj również: Ustalenie dni wolnych od pracy w regulaminie pracy a planowanie pracy na te dni>>
Wewnętrzne regulacje z planowanie pracy w weekendy
Rozkłady czasu pracy określane są w:
- układzie zbiorowym pracy,
- w regulaminie pracy,
- w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy (art. 150 par. 1 k.p.).
Może być rozkład stały, w którym z samej treści regulaminu pracy lub obwieszczenia o czasie pracy wynika to, kiedy pracownik ma pracować (w jakich dniach czy godzinach). Przy ustaleniu stałego rozkładu nie tworzy się zasadniczo harmonogramów. Jest to zarówno niepotrzebne (pracownicy wiedzą, kiedy obowiązani są świadczyć pracę), jak i nie dawałoby i tak możliwości zaplanowania innych dni czy godzin pracy.
Jeżeli więc pracodawca ustalił stały rozkład dzienny (np. „Pracownicy pracują w dniach od poniedziałku do piątku z wyjątkiem świąt będących dniami wolnymi od pracy.”) i rozkład ten nie obejmuje sobót (tak jak w tym przykładzie), to wszystkie soboty są dniami wolnymi od pracy wynikającymi z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Praca w te dni może być zlecona w oparciu o szczególe potrzeby pracodawcy (art. 151[3] k.p.), ale nie może być siłą rzeczy planowana – pracodawca już w sposób stały zaplanował rozkład. Dla możliwości pracy regularnej, zwykłej w soboty konieczna była byłaby zmiana regulaminu (obwieszczenia) alb uzyskanie od pracownika wniosku o ustalenie indywidualnego rozkładu czasu pracy (art. 142 k.p.) obejmującego soboty.
Stały rozkład może obejmować oczywiście soboty (po. Praca wtorek – sobota) i wówczas będzie to cotygodniowy dzień pracy. Stały rozkład dzienny (taki sam w każdym tygodniu) nie może już jednak obejmować niedziel (np. środa – niedziela), gdyż byłoby to sprzeczne z obowiązkiem zapewnienia co najmniej jednej niedzieli wolnej w każdym okresie kolejnych czterech tygodni (art 151[12] k.p.). Dopuszczalne byłoby to tylko w instytucji kultury, gdyż ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej wyłącza stosownie art. 151[12] k.p.
Zapisy wewnętrznych regulacji dotyczących czasu pracy mogą wyznaczać pewną przestrzeń, po której można poruszać się tworząc harmonogramy. Jeżeli obejmuje to weekendy, to tym samym praca może być planowana również na soboty i niedziele.
Przykład: „Praca wykonywana jest według harmonogramów czasu pracy, w których praca poszczególnych pracowników może być planowana na każdy dzień tygodnia, w tym także niedziele i święta z zachowaniem w szczególności minimalnych odpoczynków tygodniowych, minimalnej liczby dni pracy w okresie rozliczeniowym.”
Jeżeli jednak regulamin (obwieszczenie) wskazują np., że praca wykonywana jest według harmonogramów w dniach pon. -pt., to weekendy są wyłączone spod planowania na nie pracy. Praca w sobotę nie może być w takich przypadkach przewidziana w grafiku, może być zlecona w oparciu o szczególne potrzeby pracodawcy.
Dopuszczalność pracy w niedziele
Niedziele i święta są co do zasady dnami wolnymi od pracy (art. 151[9] par. 1 k.p.), ale w oczywisty sposób ustawodawca tworząc taką zasadę musiał jednocześnie stworzyć od niej wyjątki. Wyjątki te wymienione są w katalogu zawartym w art. 151(10) k.p. i obejmują np.:
- pracę zmianową,
- prace w transporcie i w komunikacji;
- prace przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności.
Katalog zawarty w art. 151(10) k.p. odnosi się do konkretnych prac, a nie do działalności zakładów pracy. Przeważająca działalność np. transportowa w żadnym razie nie pozwala na zatrudnianie w niedziele i święta każdego pracownika firmy. Możliwość pracy w niedziele i święta obejmuje nie wszystkich pracowników ale tylko tych, którzy faktycznie wykonują np. prace transportowe (kierowcy) oraz tych prac, bez których te pierwsze nie mogą być wykonywane (np. osoby na bieżąco koordynujące pracę kierowców) ale już nie w każdym przypadku np. osobę zatrudnioną w kadrach czy księgowości.
Mówiąc zatem o możliwości planowania pracy w niedziele trzeba:
- po pierwsze sprawdzić czy regulamin lub obwieszczenie o czasie pracy dopuszcza pracę w niedzielę,
- po drugie sprawdzić czy praca wchodzi w katalog prac dopuszczonych do wykonywania pracy w tych dniach.
Sprawdź również książkę: Prawo zatrudnienia. Komentarz do rozporządzeń [PRZEDSPRZEDAŻ] >>
Rekompensata za planowaną pracę w sobotę lub niedzielę
Odnośnie pracy wykonywanej w sobotę w wyniku realizacji rozkładu czasu pracy przepisy nie zawierają żadnych szczególnych regulacji dotyczących rekompensaty. To zwykły dzień pracy, w zwykły też sposób traktowany.
Ważne! Skoro sobota byłaby dniem planowanej pracy to nie znajduje do niej w tej sytuacji zastosowanie regulacja art 151(3) k.p.
Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele lub święto (za pracę taką uważa się pracę wykonywaną pomiędzy godz. 6:00 tego dnia a 6:00 dnia następnego, chyba że u pracodawcy obowiązują inne godziny) pracodawca jest obowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:
- w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po danej niedzieli, a jeżeli jest to niemożliwe,
- do końca okresu rozliczeniowego; w takim też terminie rekompensuje się prace w święto, jeżeli to także jest niemożliwe
- za każdą godzinę przepracowaną w niedzielę lub święto wypłacany jest dodatek 100 proc. do wynagrodzenia.
I znowu, w przypadku planowanej pracy w niedzielę wyznaczenie dna wolnego oczywiście musi nastąpić ale nie tyle jest to jakieś szczególne rekompensowanie tej pracy, co wskazanie dnia wolnego w taki sposób, by zachować odpowiednią ilość dni wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym. Powinno to mieć miejsce wprost w harmonogramie, przy zachowaniu pierwszego ze wskazanych terminów (6 dni przed lub po tej niedzieli) z oznaczeniem, że jest to dzień wolny za niedzielę z podaniem daty te niedzieli.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
