W kolejce do operacji zaćmy czeka ponad milion chorych. Teraz przy braku kryteriów medycznych, dochodzi do tego, że pacjenci zapisywani są na takie operacje „na zapas”. Lekarz wie, że kolejka oczekiwania wynosi w niektórych województwach półtora roku, dlatego zapisuje pacjenta dużo wcześniej, gdy on jeszcze dobrze widzi. To powoduje, że te kolejki są takie długie. Przez to tracą ci chorzy, którzy naprawdę szybko potrzebują takiej operacji, a muszą na nią czekać miesiącami. To dlatego ministerstwo zdrowia chce wprowadzić twarde kryteria kwalifikacji do takiej operacji. Takie standardy opracowało Polskie Towarzystwo Okulistyczne. Nowe zasady kwalifikowania do zabiegów zaćmy obowiązują od 26 czerwca 2018 r.
- W zespole, który przygotował rekomendacje dotyczące kryteriów kwalifikacji do operacji zaćmy pracowało dziewięciu profesorów okulistyki, specjalizujących się w leczeniu tego schorzenia. Szukaliśmy takiego rozwiązania, by zadbać o interes pacjenta – podkreślał w rozmowie ze zdrowie.abc.com.pl prof. Jerzy Szaflik, członek zespołu powołanego przez ministra zdrowia, który tworzył rekomendacje dotyczące kryteriów kwalifikacyjnych do operacji zaćmy. - Doszliśmy do jednego wniosku, że zaćmę, czyli zmętniałą soczewkę, trzeba usunąć operacyjnie, jeśli nastąpiło istotne obniżenie zdolności widzenia, które pacjentowi przeszkadza w pracy zawodowej lub codziennym życiu.
PTO podkreśla, że zabieg usunięcia zaćmy jest wskazany, gdy upośledzenie wzroku istotnie wpływa na możliwości wykonywania czynności życia codziennego lub zawodowego, a satysfakcjonująca poprawa widzenia nie może być osiągnięta za pomocą okularów lub soczewek kontaktowych.
Kwalifikacja w ośrodku prowadzącym listę
Zgodnie z wytycznymi PTO na listę oczekujących na zabieg zaćmy pacjent zostaje wpisany po wizycie kwalifikacyjnej przeprowadzonej przez lekarza specjalistę okulistę z ośrodka prowadzącego listę, w którym pacjent ma być operowany. Wizyta kwalifikacyjna odbywa się w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia się pacjenta do tego ośrodka.
Jest kilka wyjątków
Podstawowym kryterium kwalifikacyjnym jest stwierdzenie zmętnienia soczewki w badaniu przy użyciu biomikroskopu po rozszerzeniu źrenicy.
„Nie można kwalifikować do zabiegu pacjentów z ostrością wzroku lepszą niż 0.6 do dali (z najlepszą korekcją)” – czytamy w wytycznych. Są jednak wyjątki, które zdaniem specjalistów należy traktować jako pilne (jeżeli istnieje konieczność udzielenia świadczenia ze względu na dynamikę procesu chorobowego możliwość szybkiego pogorszenia stanu zdrowia lub znaczącego zmniejszenia szans na powrót do zdrowia):
a) zaćma stanowi przeszkodę w diagnostyce i leczeniu innych schorzeń oka,
b) w jaskrze zamkniętego kąta lub w wąskim kątem przesączania zagrażającym wystąpieniem jaskry,
c) w przypadku powstania różnowzroczności w wyniku operacji pierwszego oka przekraczające 3,0 D,
d) osoby wykonujące zawód kierowcy, osoby z udokumentowanym upośledzeniem umysłowym oraz chorobami psychicznymi.
Wpis na listę oczekujących
W celu umożliwienia świadczeniodawcy mającemu wykonać zabieg weryfikację spełniania kryteriów, Narodowy Fundusz Zdrowia wprowadził nowy produkt kontraktowy – wizytę kwalifikacyjną przeprowadzaną przez lekarza okulistę z ośrodka prowadzącego listę, w którym pacjent ma być operowany. W związku z tym, podstawą wpisu na listę oczekujących powinno być potwierdzenie spełniania kryteriów.
Zgodnie ze standardami, wizyta kwalifikacyjna powinna odbyć się w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia się pacjenta do świadczeniodawcy.
Wykonanie zabiegu
Do wykonania zabiegu powinni zostać zakwalifikowani wyłącznie pacjenci spełniający kryteria wskazane w standardach.
Narodowy Fundusz Zdrowia zmienił zasady rozliczania zabiegów usunięcia zaćmy. Wprowadzona zmiana polega na odrębnym rozliczaniu części zabiegowej świadczenia oraz porady specjalistycznej (konsultacyjnej) po zabiegu. Rozliczenie porady w tym trybie będzie możliwe w przypadku wykonania jej pomiędzy 14. a 28. dniem po zabiegu.
Od 1 lipca br. wszystkie te zasady będą miały zastosowanie zarówno w stosunku do zabiegów i porad wykonywanych w Polsce, jak i za granicą w ramach tzw. transgranicznej opieki zdrowotnej.
Zabiegi usunięcia zaćmy w latach 2013–2017
Narodowy Fundusz Zdrowia w ostatnich latach systematycznie zwiększa wartość świadczeń przeznaczanych na wykonywanie zabiegów usunięcia zaćmy, a dzięki temu rośnie ich liczba.
Miniserstwo Zdrowia podało, że porównując dane dotyczące czasu oczekiwania na świadczenia w maju 2018 oraz maju 2017 r. widać, że nastąpiło skrócenie czasu oczekiwania.
W przypadku pilnych pacjentów rzeczywisty czas oczekiwania w przypadku zaćmy skrócił się o 28 dni, z 162 w maju 2017 r. do 134 w maju 2018 r. W przypadkach stabilnych o 117 dni od końca 2016 r.
3 proc. zabiegów wykonywana w Czechach
Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzialanie świadczeń opieki zdrowotej, lekarz kierujący do leczenia szpitalmego jest zobowiązany do dołączenia do skierowania kopii wyników badań diagnostycznych i przeprowadzonych konsultacji, które znajdują się w jego posiadaniu i umożliwiają postawienie wstępnego rozpoznania stanowiącego przyczynę skierownaia.
MZ podało, że zabiegi usunięcia zaćmy finansowane poza granicami kraju w ramach dyrektywy transgranicznej stanowią tylko 3 proc. operacji zaćmy wykonywanych w kraju. Większość przypadków operacji usunięcia zaćmy wykonywana w czeskich klinikach dotyczyła pacjentów, którzy nie byli zarejestrowani w kolejkach do polskich ośrodków.
W 2017 r. Fundusz zapłacił za 15 729 zabiegów usunięcia zaćmy w ramach dyrektywy, tylko w 1798 przypadkach byli to pacjenci wpisani na listę na leczenie na terenie naszego kraju.