Zakwestionowaną uchwałą Rada Miejska w Słubicach (woj. lubuskie) wprowadziła opłaty za korzystanie z cmentarza gminnego. M.in. odpłatność za usługę "pochowania w grobie", "dochowania do istniejącego grobu" oraz "przeprowadzenia ekshumacji". Zdaniem prokuratora, który zaskarżył uchwałę do sądu, gmina może określać opłaty związane z korzystaniem z cmentarza, jednak nie mogą one stanowić źródła zarobku gminy. Opłaty powinny zatem odnosić się wyłącznie do świadczeń wykonywanych w ramach ustawowych kompetencji organu gminy, w szczególności związanych z umożliwieniem pochówku.
Tymczasem zapisy uchwały sugerują, że gmina przypisała sobie prawo pobierania opłat związanych z organizacją pochówku. Jeżeli natomiast gminie chodziło o opłaty za usługi przygotowania i udostępnienia osobie sprawującej pochówek grobu na złożenie w nim ciała zmarłej osoby, powinna to precyzyjnie określić, tak by dokonujący płatności miał pewność, za jaką usługę płaci. Inaczej gmina pobierałaby te opłaty bez upoważnienia ustawowego, co rodziłoby to po stronie płatnika przekonanie, że opłata za pochowanie zwłok jest pobierana od niego dwukrotnie - przez zakład pogrzebowy i gminę. Również dokonanie ekshumacji, zdaniem prokuratora, nie mieści się w zakresie obowiązków gminy, jako zarządcy cmentarza, a zatem gmina nie mogła w sposób ważny ustanowić opłaty za tę jej przeprowadzenie.
Czytaj w LEX: Ponowne użycie grobu w kontekście opinii Głównego Inspektora Sanitarnego >>>
Gmina nie chciała wyręczać zakładu pogrzebowego
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim wyjaśnił, że określenie wysokości cen i opłat albo sposobów ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym również cmentarzy, należy do wyłącznej właściwości rady gminy. Uchwała w tej sprawie jest aktem prawa miejscowego.
Obowiązujące przepisy prawa, w tym ustawa o cmentarzach, nie ograniczają uprawnienia gminy do określenia opłaty za czynności cmentarne wyłącznie do opłaty za "pochowanie zwłok w grobie". Jest to opłata podstawowa, ale nie jedyna, którą gmina może uchwalić. Gmina musi jednak działać w ramach upoważnienia ustawowego i nie może uchwalać opłat niezwiązanych z utrzymaniem cmentarza.
Sąd nie podzielił stanowiska prokuratora odnośnie interpretacji pojęć użytych w uchwale przez gminę. Opłata za "pochowanie w grobie" czy "dochowanie do istniejącego grobu" to nie tylko usługa pogrzebowa, której, w czym prokurator miał rację, gmina faktycznie nie ma prawa realizować, ale również opłata za nabycie miejsca pod grób czy też za nabycie prawa do działki cmentarnej. O tym, że taki zamiar przyświecał autorom uchwały świadczy choćby użyty przy tych opłatach zwrot "na okres 20 lat". W celu pochowania zwłok niezbędne jest zawsze nabycie określonego miejsca pod grób, a czym innym są oczywiście opłaty związane z ceremoniałem pogrzebowym. Gmina posłużyła się w tym przypadku skrótem myślowym ("pochowanie w grobie" - "opłata za nabycie miejsca pod pochowanie zwłok"), ale nie oznacza to automatycznie, że brak precyzji w formułowaniu przepisów, skutkuje nieważnością takiego zapisu.
Przeczytaj także:
- WSA: Cmentarz może zakazać palenia papierosów
- WSA: Rada gminy nie decyduje o wszystkim w sprawie cmentarza komunalnego
Koszty ekshumacji ponosi ten, kto zleca
Inaczej sąd ocenił zarzut kierowany pod adresem uchwalonej przez gminę opłaty za ekshumację zwłok z grobu. Ekshumacja, poza sytuacjami wynikającymi z postępowania karnego, czy zmianą przeznaczenia gruntu dotychczas użytkowanego jako cmentarz, jest realizacją prawa do grobu. Może być dokonana na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego. Podmioty uprawnione do przeprowadzenia ekshumacji są zatem obowiązane ponieść koszty jej przeprowadzenia. Żądanie opłaty za przeprowadzenie ekshumacji (jako opłaty cmentarnej, a nie opłaty za usługę pogrzebową - wykopanie zwłok) wykraczało poza upoważnienie ustawowe gminy jako organu prowadzącego cmentarz. W tej zatem części sąd stwierdził nieważność uchwały.
Wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 17 stycznia 2024 r., sygn. akt II SA/Go 662/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
