Powództwo wniósł Roman M. przeciwko Pauli S. i małoletniej Lenie. o ustalenie ojcostwa i roszczenia z tym związane.
Pozwana matka dziecka Paula S. wniosła skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego z 14 października 2019 r. Zaskarżyła go w części oddalającej jej apelację. Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo powoda Romana M. skierowane przeciwko skarżącej oraz jej córce, reprezentowanej przez kuratora.
Czytaj: Strasburg: Odmowa uznania ojcostwa biologicznego narusza prawo do poszanowania życia rodzinnego>>
Powód jest ojcem córki
Sąd ustalił, że powód jest ojcem małoletniej, urodzonej w 2010 r. nadał małoletniej nazwisko W. (nazwisko panieńskie matki), ograniczył władzę rodzicielską powoda do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka.
Wyniki badania polimorfizmu genetycznego pozwoliły na ustalenie ojcostwa powoda z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością i były spójne z pozostałymi ustaleniami faktycznymi, potwierdzającymi, że w okresie koncepcyjnym powód był jedynym partnerem pozwanej matki.
Mąż matki nie jest ojcem
Sąd ustalił też, że w początkowym okresie powód uczestniczył w opiece nad córką, jednak później, od 2013 r. już nie miał z nią kontaktów. W 2012 r. pozwana poznała swojego obecnego męża i w 2013 r. zamieszkali wspólnie. Małoletnia Lena nie jest zorientowana, że mąż matki nie jest jej ojcem i uważa go za ojca.
Z tego powodu pozwana sprzeciwiała się uwzględnieniu powództwa, wskazując, że może to spowodować wstrząs, jaki spowoduje to w życiu córki. Badania psychologiczne powoda nie wykazały u niego jakichkolwiek cech sprzeciwiających się pełnieniu przez niego roli ojca. Nie wykazano, by kiedykolwiek działał niezgodnie z dobrem dziecka ani też by skrzywdził córkę lub chciał to zrobić.
Podważenie dowodów
Sąd okręgowy, który rozpatrywał sprawę na skutek apelacji pozwanej, podzielił ustalenia faktyczne i ocenę prawną dokonaną przez sąd rejonowy. Nie stwierdził zarzucanych przez skarżącą wad w wartościowaniu dowodów, szczególnie podnoszonych w odniesieniu do opinii sporządzonej przez biegłych i dwóch przedłożonych przez pozwaną opinii wydanych na jej zlecenie przez Ogólnopolski Instytut Badań Psychologicznych i Wariograficznych, Szkoleń Coachingu, Profesjonalnej Mediacji i Psychoterapii „E.”, ale także formułowanych wobec wniosków wywiedzionych z zeznań świadków.
Sąd odwoławczy zwrócił uwagę na ograniczoną moc dowodu z dokumentów prywatnych, jakimi były złożone przez pozwaną opinie Instytutu „E.”, wynikającą z art. 245 k.p.c. Stwierdził, że charakter opinii biegłych miała jedynie opinia wykonana przez biegłe z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów. Zwrócił uwagę, że pozwana przedstawiła niezgodnie z rzeczywistym brzmieniem wnioski tej opinii - sformułowane i uzasadnione przez biegłe na piśmie, a następnie podtrzymane i wyjaśnione w trakcie ich przesłuchania. Biegłe zgodnie stwierdzały, że z punktu widzenia dobra małoletniej konieczne jest uświadomienie jej rzeczywistego pochodzenia w sposób dostosowany do jej rozwoju i należycie przygotowany. Zgadzały się, że zmieni to jej obraz rodziny i sytuację emocjonalną, może też spowodować pewnego rodzaju zakłócenia, jednak dalsze zwlekanie z przekazaniem tej informacji zagraża gwałtowniejszą reakcją w przyszłości, gdy dziecko wejdzie w okres dojrzewania. Sąd zwrócił też uwagę na zbieżność w tym zakresie wniosków biegłych.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie w sprawie z powództwa matki o zaprzeczenie ojcostwa >
Ujawnienie prawdy
Sąd drugiej instancji ocenił, że to na ile ujawnienie rzeczywistego pochodzenia dziewczynki będzie dla niej trudne i stresujące, zależy od przygotowania jej i sposobu przekazania jej tej informacji. Nie jest przy tym konieczna obecność psychologa, jakkolwiek matka małoletniej może skorzystać ze specjalistycznej pomocy w przygotowaniu się do ujawnienia córce prawdy. Jednak dobro dziecka wymaga uświadomienia jej rzeczywistego stanu rzeczy, natomiast dążenie do pozostawienia jej w nieświadomości temu dobru nie służy.
Sąd okręgowy uznał jedynie zasadność zarzutów dotyczących brzmienia nazwiska jakie powinna nosić małoletnia oraz częściowo co do zakresu, w jakim powód winien móc współdecydować o istotnych sprawach dziecka.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie w sprawie z powództwa dziecka o zaprzeczenie ojcostwa >
Zarzuty kasacji: naruszenie dobra dziecka
Pozwana w skardze kasacyjnej zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez niezastosowanie zasady dobra dziecka (art. 72 ust. 1 Konstytucji RP i art. 3 ust 1 Konwencji o Prawach Dziecka).
A także:
- nienależytą oceną dowodów,
- wadliwe ustalenie okoliczności faktycznych, a także
- nieprawidłowe zastosowaniem prawa, w sprzeczności sąd nie wziął pod uwagę, że ujawnienie prawdy spowoduje zaburzenie bardzo dobrej atmosfery rodzinnej, w której się wychowuje dziecko w celu uwzględnienia żądań powoda, który chce dokuczyć pozwanej.
Sąd Najwyższy uznał te argumenty za błędne. Skarżąca kasacyjnie nie może powoływać się na wadliwość ustaleń faktycznych, ani opierać na innych faktach niż stanowiące podstawę rozstrzygnięcia.
Zobacz procedurę w LEX: Postępowanie w sprawie z powództwa męża matki o zaprzeczenie ojcostwa >
SN - kasacja niezasadna
Izba Cywilna SN nie przyjęła kasacji do rozpoznania. Dlatego, że pozwana kwestionuje ocenę materiału dowodowego i ustalony przez obydwa sądy stan faktyczny, w tym - okoliczności związanych z dobrem małoletniej.
Jak stwierdziła sędzia sprawozdawca, zarzuty odnoszące się do oceny dowodów i poczynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych nie mogą być podnoszone ani zbadane przez sąd w postępowaniu kasacyjnym. Tym bardziej więc nie mogą stanowić uzasadnienia wniosku o rozpoznanie skargi kasacyjnej z powodu jej oczywistej zasadności. Poczynione ustalenia nie wspierają twierdzenia o oczywistej sprzeczności wydanego wyroku z dobrem dziecka ani o niewłaściwej i budzącej sprzeciw moralny motywacji skłaniającej powoda do wystąpienia o ustalenie ojcostwa.
Zobacz procedurę w LEX: Bieg terminu do wytoczenia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa przez męża matki >
Sąd uznał, że całkowicie chybione są argumenty o potrzebie zawieszenia postępowania na czas przygotowania dziecka do ujawnienia mu informacji o jego biologicznym ojcu, skoro dopiero wydanie wyroku ustalającego ojcostwo stwarza stan prawnego potwierdzenia tego faktu.
Zobacz procedurę w LEX: Wytoczenie przez prokuratora powództwa o zaprzeczenie ojcostwa >
Ważne jest, jak oceniły biegłe - by małoletnia zaznajomiła się z informacją o swoim biologicznym ojcu przed wejściem w okres dojrzewania. - W tych okolicznościach podniesione przez skarżącą argumenty nie przekonują o oczywistej trafności zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej, ani o tym, że zaskarżony wyrok jest jednoznacznie błędny. W konsekwencji powołania przez skarżącą podstawa przyjęcia jej skargi kasacyjnej do rozpoznania nie wystąpiła - podkreśliła sędzia Tyczka-Rote.
Sygn. akt II CSK 168/20, postanowienie z 12 czerwca 2020 r.
