Zagadnienie prawne powstało na kanwie sprawy o zapłatę. Powód domagał się zasądzenia 3200 zł wraz z odsetkami za opóźnienia w transakcjach handlowych. W marcu 2023 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości uwzględniający żądania pozwu.
W kwietniu syndyk masy upadłości wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, wnioskując o jego uchylenie i umorzenie postępowania oraz zasądzenie kosztów. Syndyk stwierdził, że niedopuszczalne jest prowadzenie postępowania sądowego przeciwko pozwanemu z powodu ogłoszenia jego upadłości. Nakaz zapłaty został wydany 10 miesięcy po ogłoszeniu upadłości pozwanego.
Sąd Gospodarczy postanowił potraktować pozew jako zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym i przekazać go syndykowi pozwanego w postępowaniu prowadzonym przez Sąd Rejonowy w Katowicach.
Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej postanowił odrzucić wniosek syndyka masy upadłościowej pozwanego o doręczenie odpisu postanowienia z kwietnia 2023 r. – sprzeciw od nakazu zapłaty. Jednocześnie wskazał, że wniesienie powództwa przez wierzyciela przeciwko upadłemu po ogłoszeniu upadłości powinno być potraktowane jako zgłoszenie wierzytelności. Nie było też podstaw do zawieszenia postępowania.
Syndyk zaskarżył to postanowienie, powołując się na Prawo upadłościowe (sprzeczność z uchwałą SN III CZP 22/92), a także naruszenie art. 144 par. 1 przez niezastosowanie oraz art. 174 par. 1 pkt 4 k.p.c. – niezawieszenie postępowania.
Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej powziął wątpliwość, czy postanowienie w przedmiocie potraktowania pozwu jako zgłoszenia wierzytelności i przekazania pozwu syndykowi jako zgłoszenia wierzytelności, stanowi orzeczenie, od którego przysługuje środek zaskarżenia.
Sąd Rejonowy opowiedział się za zaskarżalnym charakterem postanowienia w sprawie pozwu jako zgłoszenia wierzytelności i jego przekazania syndykowi, czyli zgłoszenia wierzytelności. Mając na uwadze jego szczególny charakter i zapewnienie stronom procesu ochrony w postaci kontroli instancyjnej tego rozstrzygnięcia.
Zdaniem sądu przedstawiającego zagadnienie prawne, pomimo zmian art. 236 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, które weszły w życie 24 marca 2020 r. oraz 1 grudnia 2021 r. poglądy o potraktowaniu powództwa jako zgłoszenia wierzytelności zachowują swoją aktualność. Obecnie zgłoszenia wierzytelności dokonuje się syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe, a nie jak wcześniej sędziemu komisarzowi.
Podstaw dopuszczalności zaskarżalności rozważanego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy upatrywał w art. 394 par. 1 k.p.c., zgodnie z którym zażalenie do sądu drugiej instancji przysługuje na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie, czyli zamykające stronie drogę do wydania rozstrzygnięcia merytorycznego (zob. m.in. uchwałę SN z 24 listopada 1998 r., III CZP 44/98). Postanowienie wydane w sprawie potraktowania pozwu jako zgłoszenia wierzytelności i jego przekazania syndykowi ostatecznie zamyka część postępowania prowadzonego przed sądem i poddaje procedowanie pod rygor Prawa upadłościowego, przewidującego rozwiązania o charakterze pozasądowym, czyli działania syndyka masy upadłości.
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, według której postanowienie o przekazaniu pozwu syndykowi jako zgłoszenia wierzytelności podlega zaskarżeniu zażaleniem (art. 394 par. 1 pkt 4 k.p.c. per analogiam).
Uchwała trzech sędziów Izby Cywilnej SN z 11 kwietnia 2024, sygn. akt III CZP 63/23
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.