Proponowane zmiany należy uznać za korzystne przede wszystkim dla firm faktoringowych.
Płatność na rzecz innego podmiotu niż dostawca
Mechanizm podzielonej płatności dotyczy płatności dokonywanych przez nabywcę bezpośrednio na rzecz jego dostawcy. Jednakże ustawodawca w art. 108a ust. 5 i 6 ustawy o VAT uregulował konsekwencje sytuacji, w której nabywca dokona płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności na rzecz innego podatnika niż dostawca towarów lub usługodawca. Przepisy te nakładają na podatnika otrzymującego VAT, niebędącego dostawcą towarów ani usługodawcą, solidarną odpowiedzialność za niezapłacony przez nich VAT wynikający z tej dostawy towarów lub świadczenia usług. Przepisy wyłączają odpowiedzialność solidarną pod warunkiem przekazania VAT na rachunek VAT dostawcy/usługodawcy przez podatnika, który otrzymał VAT w systemie podzielonej płatności.
Znaczące skutki dla firm faktoringowych
Nie ulega więc wątpliwości, że wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności będzie miało doniosłe skutki podatkowe dla branży faktoringowej. W zależności od tego, czy dłużnik wierzytelności ureguluje ją na rzecz firmy faktoringowej w formie split paymentu, faktorzy będą narażeni na odpowiedzialnością solidarną wraz z dostawcą za VAT wynikający z nabytej wierzytelności. W związku z powyższym, firmy faktoringowe planują wprowadzenie środków mających na celu minimalizację ryzyk podatkowych (m.in. poprzez finansowanie wierzytelności faktorantów wyłącznie w kwotach netto na rachunek bieżący faktoranta, czy finansowanie wierzytelności – częściowo na rachunek bieżący oraz częściowo na rachunek VAT faktoranta). Pojawił się jednak dość istotny problem wierzytelności nabytych i sfinansowanych przez faktorów przed 1 lipca 2018 r., których terminy zapłaty przypadają po 30 czerwca 2018 r. W tej sytuacji bowiem, faktorzy nie mieli możliwości uregulowania należności w trybie split payment, zaś sami mogą otrzymać od dłużnika wierzytelności płatność w tej formule. W efekcie, faktorzy nie mogą uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej z faktorantem za VAT wynikający z wierzytelności na warunkach wskazanych w art. 108a ust. 6 ustawy o VAT.
Podzielona płatność w VAT >>
Planowane zmiany w przepisach
Widząc ten problem, ustawodawca w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2626) zaproponował zmiany w przepisach wprowadzający mechanizm podzielonej płatności do opisanego wyżej okresu przejściowego. Zgodnie z proponowanym brzmieniem przepisów zakładane jest wyłączenie odpowiedzialności solidarnej podatnika innego niż wskazany na fakturze, który otrzymał zapłatę w podzielonej płatności od nabywcy towarów lub usług na swój rachunek VAT po 30 czerwca 2018 r., ale sam dokonał płatności na rzecz dostawcy (usługodawcy) wskazanego na fakturze przed wejściem w życie przepisów o podzielonej płatności. Taki podatnik (a więc w szczególności podmiot świadczący usługi faktoringu, wykupu lub finansowania wierzytelności lub inne podobne usługi) nie będzie ponosił solidarnej odpowiedzialności, ponieważ płatności na rzecz faktoranta (dostawcy) dokonał jeszcze przed wejściem w życie przepisów o podzielonej płatności.
Mniejsze ryzyko podatkowe
Należy podkreślić, że proponowana nowelizacja jest korzystna dla firm faktoringowych i pozwoli na uniknięcie znacznych ryzyk podatkowych. Niemniej, należy zwrócić uwagę na dość istotne zagadnienie - faktorzy z reguły przy nabyciu wierzytelności płacą za należności określony procent wierzytelności, zaś reszta kwoty wierzytelności zatrzymywana jest przez faktora jako tzw. fundusz gwarancyjny i wypłacana faktorantowi po uregulowaniu należności przez dłużnika wierzytelności (po potrąceniu stosownego wynagrodzenia dla faktora).
Oznacza to, że w sytuacji gdy faktorzy zapłacili za wierzytelności przed 1 lipca 2018 r. tylko część wartości, zaś reszta ceny należności zostanie spłacona faktorantowi dopiero po 30 czerwca 2018 r. (po uregulowaniu należności przez dłużnika w trybie split payment), faktorzy nadal będą ponosić odpowiedzialność solidarną z faktorantem za VAT wynikający z wierzytelności. Mimo, że przepisy proponowanej nowelizacji nie regulują tej sytuacji wprost, wydaje się, że na gruncie przepisów ustawy o VAT o podzielonej płatności, faktorzy w analizowanej sytuacji będą ponosić odpowiedzialność solidarną z faktorantem, proporcjonalnie do niespłaconej kwoty wierzytelności na dzień po wejściu mechanizmu podzielonej płatności w życie. W takiej sytuacji, faktor aby uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej musi rozliczyć z faktorantem brakującą kwotę wierzytelności w trybie obowiązujących przepisów o split payment.
Split payment w księgach rachunkowych >>
Rządowy projekt ustawy jest obecnie po pierwszym czytaniu w Sejmie. Ustawa przewiduje wejście w życie po 14 dniach od jej ogłoszenia.
Michał Matysiak, konsultant podatkowy, radca prawny w GEKKO Taxens