Przyznanie świadczenia 40 zł nie wymaga decyzji administracyjnej, a spór rozstrzygnie sąd powszechny

W sprawach dotyczących wypłaty świadczenia z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia uciekinierom wojennym z Ukrainy nie wydaje się decyzji administracyjnych, ani nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Sporne sprawy rozstrzygnie sąd powszechny. Takie doprecyzowanie przepisów znalazło się w projekcie nowelizacji specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, nad którą pracuje Sejm.

Zgodnie z przepisami specustawy, świadczenie może być przyznane każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy. Świadczenie przysługuje wyłącznie kiedy wnioskujący nie otrzymał dodatkowego wynagrodzenia, w tym za wynajem. Będzie wypłacane z dołu za liczbę dni, w których zapewniane było zakwaterowanie. 

Czytaj także: Ośrodki pomocy społecznej zajmą się świadczeniem 40 zł na pomoc dla uchodźców>>
 

Czynność materialno-techniczna czy decyzja?

Część prawników i urzędników ma wątpliwości, w jakim trybie należy przyznawać świadczenie rekompensując osobom fizycznym i innym podmiotom wydatki na zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców z Ukrainy, którzy przybyli do Polski po 24 lutego. Mieli wątpliwość,  czy następuje to w drodze decyzji administracyjnej, bo posłużenie przez ustawodawcę zwrotem „może być przyznane” sugeruje, że następuje to w drodze decyzji administracyjnej po ustaleniu czy okoliczności sprawy pozwalają na przyznanie świadczenia. Forma załatwienia sprawy na podstawie art. 13 specustawy ma bowiem znaczenie dla rozliczenia środków otrzymanych przez gminy na te świadczenia, bo naruszenie trybu przyznawania wydatkowania dotacji skutkuje zwrotem środków.

Urzędnicy wskazują też, że nie do końca w przepisach jest jasne, w jakim trybie urząd ma wydać odmowę jeśli uzna, że są przesłanki negatywne do uzyskania wsparcia (podanie nieprawdziwych informacji lub występowanie zagrażających życiu lub zdrowiu warunków zakwaterowania). Z art. 13 nie wynika wprost, że następuje to decyzją administracyjną, tak jak to ma miejsce w przypadku jednorazowego świadczenia 300 zł, które mają być przyzwane uchodźcom.

MSWiA: Nie trzeba wydawać decyzji administracyjnej

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji w odpowiedzi na pytania Prawo.pl wyjaśniało, że zarówno ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, jak i rozporządzenie (par. 3 ust. 1) Rady Ministrów z 15 marca 2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty nie wymagają aby przyznanie świadczenia następowało w drodze decyzji administracyjnej.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy świadczenie pieniężne przysługujące z tytułu zakwaterowania i wyżywienia obywateli Ukrainy jest przyznawane na podstawie wniosku. Po rozpatrzeniu wniosku i ewentualnej weryfikacji warunków zakwaterowania i wyżywienia, gmina przyznaje świadczenie i dokonuje jego wypłaty.

Znowelizowane przepisy rozstrzygną wątpliwości

MSWiA w nowelizacji specustawy chce dodać w art. 13 ust. 1a przepis, który ma jednoznacznie rozstrzygnąć, iż w sprawach dotyczących świadczeń za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy nie wydaje się decyzji administracyjnych oraz oraz nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego.  Ewentualne wynikłe na tym tle spory pomiędzy podmiotami zapewniającymi zakwaterowania i wyżywienia a gminą będą rozstrzygane na podstawie kodeksu postępowania cywilnego, czyli przez sądy powszechne.