Podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę w czwartek, 23 marca 2023 r. (o czym poinformowała Kancelaria Prezydenta RP w piątek, 24 marca 2023 r.) najnowsza nowelizacja Kodeksu pracy z 9 marca 2023 r. wprowadza do naszego porządku prawnego wiele prorodzicielskich i propracowniczych rozwiązań, które narzuciły dwie unijne dyrektywy, do których dostosowanie stanowi ta nowelizacja. Przepisy m.in. podwyższają z 4 lat do 8 lat limit wieku dziecka przy uprawnieniach rodzicielskich. Tylko jedno z uprawnień będzie przysługiwało nadal rodzicom dzieci do lat 4️.
Czytaj również: Rośnie grupa pracowników chronionych, firmy będą miały problem>>
Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i porze nocnej
Zgodnie z obowiązującym art. 178 par. 2 Kodeksu pracy, pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 139 (czyli w systemie przerywanego czasu pracy), jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Zobacz wzór dokumentu: Oświadczenie pracownicy opiekującej się dzieckiem do lat 4 o wyrażeniu zgody na pracę w porze nocnej i godzinach nadliczbowych (w trybie art. 178 § 2 k.p.) >
Z kolei w myśl art. 148 pkt 3 k.p., w systemach i rozkładach czasu pracy, o których mowa w art. 135-138, 143 i 144, czas pracy pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, bez ich zgody nie może przekraczać 8 godzin. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.
Sprawdź w LEX: Czy wycofanie przez pracownika zgody na wyjazdy służbowe może być powodem wypowiedzenia umowy o pracę? >
Po zmianach wprowadzonych nowelizacją Kodeksu pracy, która czeka już tylko na publikację w Dzienniku Ustaw, limit wieku dziecka do uprawnień rodzicielskich zostaje podwyższony, w związku z czym pracownika wychowującego dziecko do lat 8️ nie będzie można bez jego zgody zatrudniać:
- w godzinach nadliczbowych,
- w porze nocnej,
- w systemie przerywanego czasu pracy oraz
- delegować poza stałe miejsce pracy.
Sprawdź w LEX: Czy pracownik może odmówić zgody na pracę w porze nocnej, gdy drugi rodzic dziecka jest osobą niepracującą? >
Ponadto także pracownik wychowujący dziecko do lat 8 będzie mógł złożyć wniosek o zastosowanie do niego elastycznej organizacji pracy.
Pomimo podwyższenia wieku dziecka z 4 do 8 lat, bez zmian pozostaje jednak przepis art. 148 pkt 3 K.p., w którym wiek dziecka nie uległ podwyższeniu i nadal wynosić będzie 4 lata. Zgodnie z tym przepisem, w systemach równoważnych (podstawowym, przy dozorze urządzeń i w pogotowiu do pracy oraz przy pilnowaniu mienia, zakładowych strażach pożarnych np. i zakładowych służbach ratowniczych), w systemie skróconego tygodnia pracy oraz w systemie pracy weekendowej, czas pracy pracowników opiekujących się dzieckiem do 4 roku życia, bez ich zgody nie będzie mógł przekraczać 8 godzin.
- W efekcie dojdzie do takiej oto sytuacji, że po wejściu w życie tej nowelizacji rodzice dzieci powyżej 4 roku życia będą mogli nadal, bez swojej zgody, być zatrudniani w rozkładach czasu pracy powyżej 8 godzin na dobę w systemach równoważnych (podstawowym, przy dozorze urządzeń i w pogotowiu do pracy oraz przy pilnowaniu mienia, zakładowych strażach pożarnych i zakładowych służbach ratowniczych), w systemie skróconego tygodnia pracy oraz w systemie pracy weekendowej pracować po 12 czy 16 godzin, ale zgodnie z nowymi regulacjami będą mogli zdecydować, czy chcą pracować w nadgodzinach, porze nocnej i delegacjach, dopóki dziecko nie skończy 8 roku życia – mówi Monika Smulewicz, dyrektor zarządzający, partner w Grant Thornton, autorka bloga HR na szpilkach. I dodaje: - Pytanie, czy jest to przeoczenie ustawodawcy, czy też jego celowe działanie.
Przeoczenie ustawodawcy czy celowe działanie?
Zdaniem dr Iwony Jaroszewskiej-Ignatowskiej, radcy prawnego, partnera w kancelarii Raczkowski, można przyjąć, że jest to celowe działanie. Bo, jak tłumaczy, czym innym jest zlecenie pracy w nadgodzinach, czyli ponad zaplanowany czas pracy, a czym innym ustalenie w harmonogramie pracy powyżej 8 godzin. – Być może ustawodawca rozsądnie uznał, że można z góry zaplanować dłuższą pracę rodzicom małych dzieci, bo mając taki plan są oni w stanie zapewnić tym dzieciom opiekę. Nie można im z kolei zlecić nadgodzin, czyli zaskoczyć koniecznością zostania dłużej w pracy i pozbawić w ten sposób dzieci opieki ze strony rodziców. Ufam, że taki cel przyświecał ustawodawcy, choć nie można wykluczyć, że może to być przeoczenie – podkreśla dr Jaroszewska-Ignatowska.
Więcej na temat tych zmian przeczytasz w LEX:
Umowa o pracę i informacja o warunkach zatrudnienia - zmiany kodeksu pracy
Umowa na okres próbny po zmianach
Zmiany w wypowiadaniu umów o pracę
Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem po zmianach
Zmiany w zakresie zawierania i rozwiązywania umów o pracę
Zmiany w zakresie zwolnień od pracy i urlopów
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
