W pełni sprostać temu obowiązkowi można wtedy, gdy zarówno pracownicy wykonawczy firmy, jak i osoby pełniące w niej funkcje zarządcze i kierownicze (prezesi, dyrektorzy, kierownicy, mistrzowie i brygadziści, itp.), będą systematycznie szkoleni w zakresie bhp, a zarządzanie bezpieczeństwem pracy będą traktować jako element zarządzania przedsiębiorstwem, również mającym wpływ na wyniki ekonomiczne. Dobra znajomość przepisów ustalających wymagania dotyczące ochrony pracy oraz stosowanie tej wiedzy w praktyce – pozwoli rozważnie, bezpiecznie i w konsekwencji efektywnie pracować. Konsekwencje nieznajomości przepisów bhp ponoszą pracownicy, zakład pracy, również pracodawca. Natomiast pracodawca kompetentny w zakresie bezpieczeństwa pracy będzie rozumiał sens respektowania wymagań bhp i doceniał korzystny wpływ dobrych warunków pracy na jakość pracy i produkcji, a w efekcie na dochody firmy. Takie podejście do zagadnień bhp potwierdza stare powiedzenie: W złych warunkach pracy nie powstają wyroby dobrej jakości.
Co to jest „ochrona pracy”? Otóż ochrona pracy – to ogólnie przyjęty skrót ochrony człowieka, jego zdrowia i bezpieczeństwa, w procesie pracy. Obejmuje ona zagadnienia techniczne, higieniczne, sanitarne, zdrowotne, organizacyjne, prawne, a nawet wychowawcze. Ochrona pracy jest dziedziną, w której prawo najgłębiej wkracza w problematykę techniczną i organizacyjną procesu produkcji.
Jakby to nie zabrzmiało “biurokratycznie”, jednym z najważniejszych elementów ochrony pracy są przepisy prawa bezwzględnie obowiązującego. Postanowienia tych przepisów nie mogą być zmieniane na niekorzyść pracownika, choćby obie strony, zarówno pracodawca jak i pracownicy, wyrażały na to zgodę lub wręcz sobie tego życzyły.
Pracodawcy powinni znać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące rodzajów prac występujących w ich firmie.
Co to są „zasady bhp”? Zasady bhp – to niepisana litera prawa, czyli nie ujęte w żadnym rozporządzeniu i w żadnej ustawie, reguły lub metody postępowania, ukształtowane w procesie pracy, wynikające z doświadczenia życiowego i zawodowego, wiedzy technicznej, a nawet z logicznego rozumowania, których przestrzeganie również służy ochronie życia lub zdrowia pracownika i tym samym zapewnieniu mu faktycznego bezpieczeństwa podczas pracy. Zasady bhp najczęściej odnoszą się do bezpieczeństwa pracy w poszczególnych branżach lub zawodach i powinny być ujmowane np. w dokumentacji techniczno-ruchowej oraz w instrukcjach stanowiskowych bhp. O ileż mniej byłoby wypadków potłuczenia, złamanych kończyn i uszkodzeń kręgosłupa, wstrząsów mózgu, czy choćby zwykłego rozbicia “twarzy”, gdybyśmy przestrzegali prostej zasady bhp, że podczas chodzenia po schodach należy trzymać się poręczy, nie trzymać rąk w kieszeniach oraz nie czytać. Mniej byłoby przypadków porażenia prądem elektrycznym gdybyśmy pamiętali, że: przed każdą naprawą urządzenia elektrycznego należy najpierw wyjąć wtyczkę z gniazdka.
Zasady bhp na pierwszy rzut oka wydają się oczywiste – i tak jest faktycznie! Dlaczego nie przestrzegamy ich na co dzień? Z orzecznictwa Sądu Najwyższego: Obowiązek stosowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest niezależny od tego, czy zostały wydane przepisy szczegółowe (wewnątrzzakładowe), jeżeli określenie zasad bezpieczeństwa nie wymaga wiedzy fachowej, lecz dyktuje je powszechne doświadczenie (wg orzeczenia SN z 31 grudnia 1951 r.; C 320/51, PiP z 1952 r. nr 7, poz. 127); oraz: Źródłem zasady bhp jest doświadczenie życiowe, które nie musi mieć przymiotu powszechnego stosowania ani wymagać wiedzy fachowej (wg orzeczenia SN z 12 lipca 1958 r., 2Cr 121457, OSPiKA z 1958 r. nr 11, poz. 288).
Pracodawca powinien znać przepisy bhp
Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 207 k.p.). Zarówno dyrektorzy zakładów, prezesi zarządów i inni szefowie firm, jak i dyrektorzy pionów i biur, kierownicy działów i wydziałów, mistrzowie, a nawet brygadziści, czyli osoby kierujące pracownikami, obowiązani są znać - w zakresie potrzebnym i odnoszącym się do zakresu ich obowiązków i odpowiedzialności wymagania bezpieczeństwa określone w przepisach o ochronie pracy, w tym także nie ujęte w aktach prawnych zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Znajomość przepisów związanych z wykonywaną pracą, jest niezbędnym warunkiem bezpiecznego organizowania stanowisk pracy i samej pracy.