1 Porozumienie zostało podpisane 13 lipca 2012 r.
2 W trybie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.).
3 Komunikat Komisji Europejskiej KOM(2010)2020 z dnia 3 marca 2010 r.
4 Uchwała nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 września 2012 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Kraju 2020 (M.P. poz. 882).
5 Uchwała Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2010 r. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, miasta, obszary wiejskie (M.P. z 2011 r. Nr. 36, poz. 423).
6 Uchwała nr 7 Rady Ministrów z dnia 15 stycznia 2013 r. w sprawie Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki "Dynamiczna Polska 2020" (M.P. poz. 73).
7 Uchwała nr 6 Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2013 r. w sprawie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.) (M.P. poz. 75).
8 Uchwała nr 104 Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2013 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 (M.P. poz. 640).
9 Uchwała nr 61 Rady Ministrów z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie przyjęcia "Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020" (M.P. poz. 378).
10 Uchwała nr 58 Rady Ministrów z dnia 15 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia Strategii "Bezpieczeństwa energetycznego i środowiska - perspektywa do 2020" (M.P. poz. 469).
11 Uchwała nr 17 Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia strategii "Sprawne Państwo 2020" (M.P. poz. 136).
12 Uchwała nr 67 Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 2013 r. w sprawie przyjęcia "Strategii rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022" (M.P. poz. 377).
13 Uchwała nr 163 Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie przyjęcia "Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa" na lata 2012-2020 (M.P. poz. 839).
14 Uchwała nr 16 Rady Ministrów z dnia 5 lutego 2013 r. w sprawie przyjęcia Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności (M.P. poz. 121).
15 Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (M.P. z 2012 r. poz. 252).
16 Liczba ludności wg GUS na koniec 2013 r.
17 Wg danych GUS ze spisu ludności w 2011 r. do Warszawy dojeżdżało do pracy ponad 276 tys. osób, a do Łodzi ponad 49 tys. (dane bez dojazdów w obszarach funkcjonalnych obydwu miast).
18 Wiedeń i Bratysława tworzą układ bipolarny obszarów na poziomie NTS 2, na których zachodzą podobne procesy urbanizacyjne, co wskazuje na adekwatność porównań Polski Centralnej z tym obszarem.
19 Czechy i Węgry są krajami o podobnych parametrach do Polski Centralnej nie tylko pod względem skali gospodarki. Makroregion i oba państwa zamieszkuje również porównywalna liczba ludności. Liczba mieszkańców Polski Centralnej wynosiła w 2013 r. 7,8 mln osób, Węgier - 9,9 mln osób, a Czech - 10,5 mln osób. Podobieństwa te przekładają się na zbliżony poziom PKB per capita, zwłaszcza w przypadku Polski Centralnej i Czech. Kraje te stanowią dobry punkt odniesienia również ze względu na fakt, iż przystąpiły do Unii Europejskiej równocześnie z Polską w 2004 r.
20 Zgodnie z metodologią BAEL (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności).
21 Dane dotyczące 28 krajów Unii Europejskiej.
22 Obszar obejmuje również szkolnictwo wyższe i innowacyjność przedsiębiorstw.
23 "Nauka w Polsce", Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2013 r.
24 Ekwiwalent pełnego czasu pracy.
25 Działalność badawcza i prace rozwojowe obejmujące pracę twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie oraz wykorzystanie tych zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań (definicja GUS).
26 "Nauka w Polsce", Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2013 r.
27 Technologie informacyjno-telekomunikacyjne (ang. skrót: ICT).
28 "Pozycja innowacyjna Mazowsza na tle innych regionów kraju i Europy. Raport okresowy za 2013 r.".
29 Konsorcjum naukowe w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. z 2014 r. poz. 1620).
30 Działalność innowacyjna jest rozumiana jako wszelkie działania o charakterze naukowo-badawczym, technicznym, organizacyjnym, finansowym i handlowym, których celem jest opracowanie i wdrożenie nowych lub istotnie ulepszonych wyrobów i procesów.
31 GUS BDL - dane pochodzą z badania ankietowego, które nie obejmuje małych firm i oparte są na deklaracjach przedsiębiorców.
32 "Raport końcowy z badania oraz aktualizacji raportu otwarcia "Innowacyjne Mazowsze - stan innowacyjności po uchwaleniu RIS Mazovia 2007-2015".
33 Nowicki, R. (red.), "Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2013", Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, 2013 r., podregiony: obszary na poziomie NTS 3 zgodnie z Nomenklaturą Jednostek Terytorialnych do celów Statystycznych.
34 Uniwersytet Warszawski - 50,7 tys. studentów, co stanowi 3,0% studentów w Polsce, (1 pozycja w kraju), Uniwersytet Łódzki - 41,1 tys. studentów - 2,4%, (4.), Politechnika Warszawska - 34,0 tys. studentów - 2,0%, (7.). Powyżej 10 tys. studentów kształciło się w kolejnych czterech uczelniach makroregionu: Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (23,7 tys.), Politechnice Łódzkiej (20,6 tys.), Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (17,1 tys.), Szkole Głównej Handlowej w Warszawie (10,2 tys.). Źródło: GUS "Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r.", 2013 r.
35 Raport "Nauka w Polsce", Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, 2013 r.
36 Wg ekspertów Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego tworzących Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych (KEJN).
37 Opinia za recenzją prof. A. Karpińskiego do "Koncepcji Strategii Rozwoju Makroregionu Polski Centralnej", Warszawa, 2014 r.
38 Definicja sektora kreatywnego wywodzi się z definicji sformułowanej w latach 90. XX w. przez brytyjskie Ministerstwo Kultury, Olimpiady, Mediów i Sportu i obejmuje działania, które biorą się z indywidualnej kreatywności i talentu i mają zarazem potencjał tworzenia bogactwa oraz miejsc pracy. Do przemysłów (branż) kreatywnych zaliczane są: reklama, film i wideo, architektura, muzyka, rzemiosło artystyczne, sztuki sceniczne, działalność wydawnicza, oprogramowanie komputerowe, radio i telewizja, wzornictwo, projektowanie mody, literatura i sztuki wizualne.
39 Podmioty otoczenia sektora kreatywnego - instytucje powołane do obsługi sektora kreatywnego, tj. handel sztuką i antykami, media, instytucje kultury, działalności związane z eksploatacją praw autorskich, szkoły wyższe. Źródło: "Analiza potencjalnych sektorów kreatywnych Mazowsza", Warszawa, 2012 r.
40 Komornicki T. i in., "Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski", 2013 r.
41 "Rejestr podmiotów wykonujących działalność leczniczą", 2012 r.
42 Dane obejmujące pracowników medycznych posiadających prawo wykonywania zawodu medycznego.
43 W 2012 r. województwo mazowieckie zajmowało pod tym względem 1. miejsce w kraju, a łódzkie na miejscu 6. Pozycja makroregionu jest szczególnie silna w zakresie przeszczepów wątroby, operacji wad serca i aorty piersiowej w krążeniu pozaustrojowym oraz wszczepieniach zastawek serca.
45 Dane wg Urzędowego Rejestru Hurtowni Farmaceutycznych.
46 "Rynek farmaceutyczny...", PAIiIZ, ibidem.
47 "Branża produkcji sprzętu medycznego w Polsce", PolskaMedical na zamówienie Ministerstwa Gospodarki, 2010.
49 OECD "Medical Tourism: Treatments, Markets and Health System Implications: A scoping review", 2011.
50 Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
51 Niekorzystnym zjawiskiem jest wysoki stopień zakwaszenia gleb. Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych w województwie mazowieckim wynosił 57%, w województwie łódzkim 62% i znacznie przekraczał średnią krajową wynoszącą 44%. Źródło: "Rolnictwo i gospodarka żywnościowa w Polsce", Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2014 r.
52 Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej rozumiana jako wynikowa wskaźnika waloryzacji wynika z zapisów zawartych w opracowaniu "Rolnictwo i gospodarka żywnościowa w Polsce", Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2014 r.
53 GUS BDL.
54 60 minutowa izochrona jest umownym parametrem wyznaczającym przestrzenny zasięgu rynku pracy - zob. Komornicki T. i in. "Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski", Warszawa, 2013 r.
55 Zob. Komornicki T. i in., "Wpływ budowy autostrad i dróg ekspresowych na rozwój społeczno-gospodarczy i terytorialny Polski", 2013 r.
56 Projekty obejmujące prace na linii średnicowej w Warszawie na odcinku Warszawa Wschodnia - Warszawa Zachodnia (w tym m.in. odbudowa stacji Warszawa Główna Osobowa), prace na linii obwodowej w Warszawie (odc. Warszawa Gołąbki/Warszawa Zachodnia - Warszawa Gdańska), prace na linii kolejowej Warszawa Włochy - Grodzisk Mazowiecki (linia nr 447).
57 GUS BDL, dane dotyczą ruchu pasażerów razem z tranzytem.
58 Zob. "Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia pn. "Port Lotniczy Warszawa - budowa/rozbudowa/przebudowa (modernizacja) infrastruktury lotniskowej", CDM Sp. z o.o., 2011 r.
59 GUS, "Transport - wyniki działalności w 2013 r.".
60 Obliczenia własne na podstawie raportu Jones Lang LaSalle On Point, "Rynek nieruchomości magazynowych w 2014 r.", 2015 r.
61 Karpiński, A., "Nowe trendy w polityce przemysłowej Unii Europejskiej", w: "MAZOWSZE Studia Regionalne", nr 13, 2013 r.
62 Indeks PKB per capita wyrażony w standardzie siły nabywczej (PPS - "Purchasing Power Standard") pokazuje wysokość PKB danego kraju w relacji do średniej unijnej, której wartość przyjęto za równą 100. Jest obliczany z uwzględnieniem różnic w poziomie cen w poszczególnych krajach. Wartości mniejsze lub większe niż 100 oznaczają odpowiednio niższy lub wyższy od średniej unijnej poziom PKB.
63 Dańska-Borsiak, B., Laskowska, I., Olejnik, A., "Prognoza liczby pracujących według grup zawodów i województw", w: "Prognozy zatrudnienia w Polsce do 2020 r. Syntetyczne wyniki i wnioski. Raport IX" (red. E. Kwiatkowski, B. Suchecki), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, 2014 r.
64 Tzw. "wielkie grupy zawodowe"-z godnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. poz. 1145).
65 Zachowując spójność z postanowieniami uchwały nr 6 Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2013 r. w sprawie Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.) - w ramach realizacji celu szczegółowego pierwszego "Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej".
66 Analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń.
67 "Awangarda": z języka francuskiego "przednia straż", także: "grupa osób, zwykle artystów, których twórczość lub działalność w jakiejś dziedzinie jest nowatorska i niekonwencjonalna; zjawiska i działania nowatorskie" (Słownik Języka Polskiego).
68 Zob. "Zielona Księga w sprawie uwalniania potencjału przedsiębiorstw z branży kultury i branży twórczej", Komisja Europejska 2010, "Strategia Europa 2020", "Krajowa Polityka Miejska", "Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych dla Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego 2014-2020+" oraz "Strategia Rozwoju Łódzkiego Obszaru Metropolitalnego 2020+".
69 Zgodnie z kategoryzacją Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 2014 r
70 Zob. teoria klasy kreatywnej, Florida R., "Narodziny klasy kreatywnej", 2010 r.
71 Żywność prozdrowotną należy rozumieć jako produkty spożywcze, które wykazują korzystny, udokumentowany wpływ na zdrowie wynikający z obecności w niej składników bioaktywnych tradycyjnie uważanych za niezbędne.
72 W okresie programowania 2014-2020 województwo mazowieckie zaliczone zostało do grupy "regionów lepiej rozwiniętych" w klasyfikacji wpływającej na poziom i strukturę środków przekazywanych w ramach polityki spójności UE. Województwo łódzkie natomiast pozostaje wraz z pozostałymi 14 polskimi województwami, w grupie tzw. "regionów słabiej rozwiniętych". Odrębna sytuacja mazowieckiego wiąże się m.in. z zaostrzeniem zasad udzielania w tym województwie pomocy regionalnej i restrykcyjnymi wymogami dotyczącymi koncentracji środków na określonych obszarach wsparcia unijnego. Zakwalifikowanie województwa do kategorii regionów lepiej rozwiniętych wpływa także na poziom dofinansowania projektów z krajowych programów operacyjnych w ramach polityki spójności.