a także mając na uwadze, co następuje:(1) Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1324 3 w sprawie uczestnictwa Unii w partnerstwie w dziedzinie badań i innowacji w regionie Morza Śródziemnego (PRIMA) została przyjęta na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 4 (program "Horyzont 2020") na okres do dnia 31 grudnia 2028 r.
(2) Zgodnie z decyzją (UE) 2017/1324 ostateczne zaproszenia do składania wniosków w ramach rocznego programu prac PRIMA zostaną ogłoszone w 2024 r., a wszystkie pośrednie działania w dziedzinie badań naukowych i innowacji zostaną zakończone do 2028 r.
(3) Państwa członkowskie uczestniczące w PRIMA zadeklarowały zamiar kontynuowania wspólnej inicjatywy po 2024 r. i wezwały do dalszego uczestnictwa Unii w tych samych ramach instytucjonalnych, o których mowa w art. 185 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
(4) PRIMA jest skutecznym narzędziem umożliwiającym rozwój badań naukowych i innowacji, szczególnie jeśli chodzi o systemy badań i innowacji państw uczestniczących, które mają strategiczne znaczenie z punktu widzenia interesów Unii. Zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 18 maja 2021 r. zatytułowanym "Globalne podejście do badań naukowych i innowacji - strategia Europy na rzecz współpracy międzynarodowejw zmieniającym się świecie" oraz wspólnym komunikatem Komisji i Wysokiego Przedstawiciela z dnia 1 grudnia 2021 r. zatytułowanym "Strategia Global Gateway" Komisja zobowiązała się wzmocnić wiodącą rolę Unii we wspieraniu wielostronnych partnerstw w dziedzinie badań naukowych i innowacji, aby przedstawić nowe rozwiązania problemów ekologicznych, cyfrowych, zdrowotnych, społecznych i związanych z innowacyjnością, a także wskazała na pilną potrzebę opracowania zrównoważonych projektów wysokiej jakości, realizowanych z zachowaniem wysokiego poziomu przejrzystości i wysokich standardów.
(5) W komunikacie z dnia 7 czerwca 2016 r. zatytułowanym "w sprawie ustanowienia nowych ram partnerstwa z państwami trzecimi w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji", który pozostaje istotny w obecnym kontekście PRIMA, Komisja podkreśliła, że we wszystkich obszarach polityki, w tym w dziedzinie badań naukowych i innowacji, trzeba dążyć do eliminacji podstawowych przyczyn migracji, czemu ma służyć nowy model współpracy z udziałem inwestorów prywatnych, m.in. koncentrujący się na małych i średnich przedsiębiorstwach (MŚP) i zrównoważonej infrastrukturze. W szczególności nauka i technologia odgrywają coraz ważniejszą rolę w krajobrazie geopolitycznym i mogą na wiele sposobów wspierać wysiłki dyplomatyczne, w tym jeśli chodzi o propagowanie i obronę wartości europejskich, takich jak wolność akademicka, etyka badawcza, uczciwość i równość płci. PRIMA stanowi regionalny wzór dyplomacji naukowej i sprzyja stosunkom z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi.
(6) Zakres tematyczny PRIMA, a mianowicie wsparcie systemów rolno-spożywczych, zintegrowanego zaopatrzenia w wodę i gospodarki wodnej w regionie Morza Śródziemnego, staje się coraz bardziej aktualny. Badania pokazują, że niedobór wody jest ważnym czynnikiem przyczyniającym się do wzrostu migracji na świecie. Zmiana klimatu i związane z nią klęski żywiołowe mają niszczycielski wpływ na produkcję rolną. Ponadto według uwag grupy roboczej II do szóstego sprawozdania oceniającego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu Organizacji Narodów Zjednoczonych ekosystemy śródziemnomorskie znajdą się prawdopodobnie wśród ekosystemów najbardziej dotkniętych skutkami postępującej zmiany klimatu. PRIMA ma swój udział we wspieraniu regionu Morza Śródziemnego, by stał się liderem rozwiązań w zakresie odporności na zmianę klimatu. Zasadnicze znaczenie dla przeciwdziałania zmianie klimatu mają działania zapobiegawcze i adaptacyjne, np. związane z technologiami odsalania i odpornością roślin.
(7) PRIMA powinno aktywnie dążyć do synergii i komplementarności z innymi partnerstwami regionalnymi, europejskimi i międzynarodowymi oraz innymi opartymi na współpracy programami w dziedzinie badań naukowych i innowacji, mającymi podobne cele i prowadzącymi podobne działania, oraz powinno promować takie synergie i komplementarność.
(8) W sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 2023 r. dotyczącym oceny okresowej PRIMA (ocena okresowa Komisji) stwierdzono, że państwa uczestniczące z południowej części regionu Morza Śródziemnego otrzymały do marca 2022 r. 28 % wszystkich środków przydzielonych przez PRIMA. Konieczne jest, aby PRIMA wspierało szereg działań w dziedzinie badań naukowych i innowacji, w celu pobudzenia tworzenia trwalszych społeczności oraz zwiększenia współpracy wśród państw uczestniczących z południowej części regionu Morza Śródziemnego i ich wskaźnika uczestnictwa.
(9) Zgodnie z art. 4 ust. 1 lit. b) decyzji (UE) 2017/1324 w 2017 r. ustanowiono jednostkę ds. realizacji PRIMA (PRIMA-IS) jako specjalny podmiot odpowiedzialny za bezpośrednie zarządzanie wkładem finansowym Unii na rzecz PRIMA. PRIMA-IS, z siedzibą w Barcelonie, wspierana przez swój sekretariat i organy zarządzające, zapewniła sprawne, skuteczne i przejrzyste wdrożenie PRIMA.
(10) Ponieważ pierwotne przesłanki i cele PRIMA są nadal aktualne, w szczególności w świetle niesprowokowanej i nieuzasadnionej wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie, która jeszcze bardziej pogłębiła brak stabilności rynków rolnych w południowym regionie Morza Śródziemnego, sprawiając, że przejście na zrównoważone systemy żywnościowe stało się jeszcze pilniejszym priorytetem dla społeczeństw śródziemnomorskich, a w ocenie okresowej Komisji stwierdzono, że PRIMA jest skutecznym instrumentem o wartości dodanej dla Unii, Unia powinna nadal zapewniać wsparcie finansowe, aby umożliwić PRIMA finansowanie działań w dziedzinie badań naukowych i innowacji w tym samym zakresie tematycznym do 2027 r., oraz zsynchronizować PRIMA z wieloletnimi ramami finansowymi Unii (WRF) oraz dostosowanymi do WRF cyklami programowania programów w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Ponadto ogólny czas trwania PRIMA należy przedłużyć do 2031 r., aby umożliwić pełną realizację tych działań w dziedzinie badań naukowych i innowacji.
(11) PRIMA powinno utrzymać swoje ambitne założenia i zasoby, które czynią z niego istotny instrument współpracy międzynarodowej i dyplomacji naukowej w regionie Morza Śródziemnego. Przyszłe przeglądy strategicznego programu badań naukowych i innowacji PRIMA powinny obejmować ewentualne rozszerzenie zakresu celów określonych w art. 2 decyzji (UE) 2017/1324, w tym badań naukowych i innowacji związanych z energią i klimatem, oraz uwzględniać wpływ nowych portfeli na inne zasoby pierwotne, a mianowicie wodę, grunty i rolnictwo. Takie ewentualne rozszerzenie zakresu tych celów stworzyłoby perspektywy rozwoju obszarów badań naukowych i innowacji, które nie są obecnie objęte PRIMA, i promowałoby zastosowania w wielu sektorach. W szczególności nowe podejście oparte na powiązaniach woda-energia-żywność mogłoby pomóc decydentom zrozumieć złożony system energetyczny i pozwoliłoby połączyć planowanie zasobów z solidną wiedzą techniczną i zarządzaniem.
(12) Kontynuowane wsparcie finansowe Unii dla PRIMA powinno pochodzić z budżetu ogólnego przeznaczonego na program szczegółowy służący realizacji programu "Horyzont Europa", ustanowionego na mocy decyzji Rady (UE) 2021/764 5 , konkretnie z filaru II "Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa" i odpowiedniego klastra tematycznego (vi) "Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne, rolnictwo i środowisko".
(13) Ocena okresowa Komisji wykazała, że niski wskaźnik powodzenia wnioskodawców ubiegających się o finansowanie może zniechęcać potencjalnych wnioskodawców w przyszłości. PRIMA-IS i państwa uczestniczące w PRIMA (państwa uczestniczące) muszą podjąć dodatkowe starania, aby poprawić skuteczność swoich działań, tj. uprościć zawiłości powodowane różnymi krajowymi systemami finansowania, zmniejszyć czas oczekiwania na uzyskanie środków finansowych oraz zwiększyć dostępność finansowania badań naukowych i innowacji.
(14) PRIMA jest finansowane w ramach programu "Horyzont 2020". Aby zapewnić kontynuację PRIMA od 2025 r., powinno ono być finansowane i realizowane na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 6 (program "Horyzont Europa"). W związku z tym decyzję (UE) 2017/1324 należy dostosować do wymogów rozporządzenia (UE) 2021/695 i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 7 .
(15) Decyzję (UE) 2017/1324 należy dostosować do celów programu "Horyzont Europa" oraz jego priorytetów w dziedzinie badań naukowych i innowacji, a także do ogólnych zasad i warunków określonych w art. 10 rozporządzenia (UE) 2021/695 oraz w załącznikach III i VI do tego rozporządzenia. W związku z tym konieczne jest, aby co najmniej 40 % ogółu państw członkowskich uczestniczyło w przedłużonym PRIMA. Ponadto PRIMA powinno funkcjonować w jednym z priorytetowych obszarów zinstytucjonalizowanych partnerstw europejskich, a wszystkie państwa uczestniczące powinny zadeklarować swoje długoterminowe zaangażowanie finansowe. Warunki te są już spełnione, ponieważ obecny wskaźnik uczestnictwa państw członkowskich wynosi 41 %, PRIMA wpisuje się w obszar priorytetowy 5: "Zrównoważone i integracyjne rozwiązania biotechnologiczne o obiegu zamkniętym" wskazany w załączniku VI do rozporządzenia (UE) 2021/695, a państwa uczestniczące zadeklarowały swoje długoterminowe zaangażowanie finansowe na rzecz PRIMA.
(16) PRIMA musi działać w prosty, elastyczny, otwarty i przejrzysty sposób. PRIMA-IS musi podjąć specjalne starania, aby wzmocnić dialog ze społeczeństwem, sprzyjać aktywnemu uczestnictwu i zadbać o to, aby ogół społeczeństwa był odpowiednio i na czas informowany o jego działaniach. W tym celu PRIMA-IS musi usprawnić swoją strategię komunikacyjną, aby ułatwić wymianę informacji, najlepszych praktyk i wyników badań, z udziałem sieci akademickich i naukowych oraz sieci wiedzy, partnerów społecznych i gospodarczych, mediów, przemysłowych MŚP i innych zainteresowanych stron.
(17) Wkład finansowy Unii na rzecz PRIMA powinien być uzależniony od formalnego zobowiązania się państw uczestniczących do wniesienia wkładu finansowego co najmniej na poziomie wkładu Unii. Z tego względu wypełnianie formalnych zobowiązań finansowych powinno być ściśle i regularnie monitorowane przez PRIMA-IS.
(18) Aby osiągnąć cele PRIMA, łączny wkład państw uczestniczących powinien być co najmniej równy wkładowi finansowemu Unii. Państwa uczestniczące powinny zatem wnieść wkład finansowy odpowiadający wkładowi Unii w ramach programu "Horyzont Europa" zgodnie z zasadą określoną w załączniku III do rozporządzenia (UE) 2021/695. Aby prawidłowo uszanować tę zasadę, należy brać pod uwagę wyłącznie wkłady państw uczestniczących wniesione po 31 grudnia 2024 r.
(19) Aby potwierdzić swoje stałe zaangażowanie w realizację celów PRIMA finansowanego w ramach programu "Horyzont Europa" oraz zobowiązanie do przestrzegania nowych obowiązków zgodnie z rozporządzeniami (UE) 2021/695 i (UE, Euratom) 2018/1046, Algieria, Egipt, Jordania, Liban i Maroko powinny formalnie zaakceptować nowe warunki wynikające z niniejszej decyzji, zawierając z Unią umowy w formie wymiany listów zmieniające i uzupełniające istniejące umowy międzynarodowe o współpracy naukowej i technologicznej zawarte z tymi państwami. Nie powinno to mieć wpływu na ich udział w działaniach PRIMA finansowanych w ramach programu "Horyzont 2020".
(20) Łączny wkład finansowy Unii na rzecz PRIMA należy ustalić jako kwotę maksymalną. Zgodnie z art. 16 ust. 5 rozporządzenia (UE) 2021/695 powinna istnieć możliwość zwiększenia wkładu finansowego Unii na rzecz PRIMA z programu "Horyzont Europa" o wartość takich wkładów ze strony państw trzecich stowarzyszonych z programem "Horyzont Europa". Powinno być to obwarowane warunkiem, że wartość wkładów finansowych państw uczestniczących będzie co najmniej tak wysoka jak wartość całkowitej kwoty, o którą zwiększany jest wkład Unii.
(21) Biorąc pod uwagę cele PRIMA, podmioty mające siedzibę w państwach trzecich, które nie są państwami uczestniczącymi, powinny kwalifikować się do ubiegania się o finansowanie w ramach określonych tematów zaproszeń przewidzianych w rocznym programie prac PRIMA. Należy zastosować wszelkie właściwe środki, w tym środki umowne, w celu ochrony interesów finansowych Unii. W tym celu należy zawrzeć porozumienia naukowe i technologiczne z państwami trzecimi, w których takie podmioty mają siedzibę.
(22) Audyty ex post wydatków na działania pośrednie finansowane w ramach programu "Horyzont 2020" powinny być nadal prowadzone zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1291/2013, jednak działania pośrednie finansowane w ramach programu "Horyzont Europa" powinny być poddawane audytowi zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/695.
(23) W programie "Horyzont Europa" położono większy nacisk na dostęp Komisji do wyników i innych informacji związanych z działaniami do celów opracowywania, wdrażania i monitorowania unijnych polityk lub programów w przypadku zinstytucjonalizowanych partnerstw europejskich. W związku z tym PRIMA-IS powinna zapewnić Komisji dostęp do wszystkich informacji związanych z finansowanymi przez nią działaniami pośrednimi, łącznie z wkładami i rezultatami beneficjentów uczestniczących w działaniach pośrednich. Aby móc chronić swoje interesy, państwa uczestniczące powinny mieć również dostęp do informacji dotyczących wniosków, których wnioskodawcami są podmioty mające siedzibę na ich terytorium. Takie prawa dostępu powinny być zgodne z obowiązującymi zasadami poufności.
(24) Komisja powinna regularnie oceniać, jak państwa uczestniczące wypełniają podjęte zobowiązania, i po przeprowadzeniu takich ocen może w razie konieczności angażować państwa uczestniczące i PRIMA-IS oraz powinna móc podejmować odpowiednie środki.
(25) Przedłużenie PRIMA wymaga monitorowania i oceny zgodnie z przepisami dotyczącymi programu "Horyzont Europa". Komisja powinna przeprowadzić ocenę okresową PRIMA do 31 grudnia 2025 r., a ocenę końcową do 31 grudnia 2031 r. Oceny te powinny zostać uwzględnione w ogólnych ocenach okresowych i końcowych programu "Horyzont Europa". W ocenach należy oceniać jakość i skuteczność PRIMA oraz postępy w osiąganiu wyznaczonych celów w całym jego cyklu życia, w tym jego realizację w ramach zarówno programu "Horyzont 2020", jak i programu "Horyzont Europa". Komisja powinna publikować i rozpowszechniać wyniki tych ocen i wnioski z nich płynące. Zgodnie z art. 10 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (UE) 2021/695 PRIMA powinno charakteryzować się jasnym podejściem opartym na cyklu życia, być zawarte na czas określony i przewidywać warunki stopniowego wycofywania finansowania ze środków programu "Horyzont Europa".
(26) Należy w związku z tym odpowiednio zmienić decyzję (UE) 2017/1324,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DECYZJĘ: