Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989-1993.

USTAWA
z dnia 7 kwietnia 1989 r.
Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej X kadencji, na lata 1989-1993.

Rozdział  1

Zasady ogólne

Art.  1.

Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej są przeprowadzane zgodnie z Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Art.  2.
1.
Wybory są powszechne; prawo wybierania ma każdy obywatel, który w dniu wyborów ukończył 18 lat - bez względu na płeć, przynależność narodową i rasową, wyznanie, wykształcenie, czas zamieszkiwania w obwodzie głosowania, pochodzenie społeczne, zawód i stan majątkowy.
2.
Nie mają prawa wybierania osoby:
1)
ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo prawomocnym orzeczeniem sądu z powodu choroby psychicznej,
2)
pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
3)
pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu.
Art.  3.

Wybranym do Sejmu może być każdy obywatel, któremu przysługuje prawo wybierania, jeżeli w dniu wyborów ukończył 21 lat.

Art.  4.

Wybory są równe; wyborcy biorą udział w wyborach na równych zasadach.

Art.  5.

Wybory są bezpośrednie; wyborcy wybierają posłów bezpośrednio; głosować można tylko osobiście.

Art.  6.

Wybory odbywają się w tajnym głosowaniu; w lokalu wyborczym muszą się znajdować pomieszczenia za osłoną zapewniające tajność głosowania; karty do głosowania wrzuca się do opieczętowanej urny wyborczej.

Art.  7.

Kadencję Sejmu liczy się od dnia zakończenia ponownego głosowania.

Art.  8.
1.
Wybory zarządza Rada Państwa nie później niż na miesiąc przed upływem kadencji Sejmu.
2.
Uchwała o zarządzeniu wyborów wyznacza datę wyborów na dzień ustawowo wolny od pracy, przypadający w ciągu 2 miesięcy po upływie kadencji Sejmu. Uchwała ustala również kalendarz wyborczy, w którym określa się daty wykonania poszczególnych czynności wyborczych.
3.
Uchwałę o zarządzeniu wyborów ogłasza się w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej najpóźniej w 45 dniu przed dniem wyborów.
Art.  9.
1.
Posłowie wybierani są:
1)
w okręgach wyborczych,
2)
z krajowej listy wyborczej.
2.
Z krajowej listy wyborczej wybiera się posłów w liczbie ustalonej przez Radę Państwa, nie większej jednak niż 10% ogólnej liczby posłów.
3.
Uchwałę w sprawie liczby posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej ogłasza się w trybie i terminie określonych w art. 8 ust. 3.

Rozdział  2

Okręgi wyborcze

Art.  10.

W celu przeprowadzenia wyborów tworzy się okręgi wyborcze obejmujące obszar województwa lub jego części.

Art.  11.
1.
W okręgu wyborczym wybiera się od 2 do 5 posłów.
2.
Liczbę posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych ustala się odpowiednio do liczby mieszkańców danego okręgu wyborczego.
Art.  12.
1.
Liczbę okręgów wyborczych, ich granice i numery, a także liczbę i numery mandatów w poszczególnych okręgach ustala Rada Państwa.
2.
Rada Państwa wyznacza siedziby okręgowych komisji wyborczych.
3.
Uchwałę Rady Państwa w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, ogłasza się w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i podaje do wiadomości wyborców przez rozplakatowanie obwieszczeń najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów.

Rozdział  3

Obwody głosowania

Art.  13.

W celu przeprowadzenia głosowania tworzy się obwody głosowania.

Art.  14.
1.
Obwód głosowania obejmuje od 500 do 3000 mieszkańców.
2.
W wypadkach uzasadnionych warunkami miejscowymi, mogą być tworzone obwody głosowania obejmujące mniejszą lub większą liczbę mieszkańców niż określona w ust. 1.
3.
W miejscach czasowego pobytu grup wyborców, z wyjątkiem zakładów karnych, aresztów śledczych i ośrodków przystosowania społecznego, mogą być tworzone odrębne obwody głosowania.
Art.  15.
1.
Prezydia rad narodowych stopnia podstawowego, na wniosek terenowych organów administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego, tworzą obwody głosowania oraz ustalają ich numery, granice i wyznaczają siedziby obwodowych komisji wyborczych.
2.
Uchwały dotyczące numerów i granic obwodów głosowania oraz siedzib obwodowych komisji wyborczych podaje się do wiadomości wyborców przez rozplakatowanie obwieszczeń, najpóźniej w 35 dniu przed dniem wyborów.
Art.  16.
1.
Dowódcy okręgów wojskowych tworzą dla wyborców zakwaterowanych (przebywających) na terenie jednostek wojskowych obwody głosowania obejmujące od 50 do 3000 wyborców oraz wyznaczają siedziby obwodowych komisji wyborczych.
2.
Obwody wymienione w ust. 1 wchodzą w skład okręgu wyborczego, w którego granicach stacjonują jednostki wojskowe, dla których obwód głosowania został utworzony.
3.
Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do jednostek wojskowych i szkół podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych oraz oddziałów zwartych Milicji Obywatelskiej, z tym że uprawnienia dowódców okręgów wojskowych, przewidziane w ust. 1, przysługują dowódcom tych jednostek wojskowych, komendantom szkół oraz szefom wojewódzkich urzędów spraw wewnętrznych.
Art.  17.
1.
Numery obwodów głosowania, o których mowa w art. 16, ustala się w porozumieniu z prezydium właściwej wojewódzkiej rady narodowej.
2.
Dowódcy wymienieni w art. 16 zapewniają powiadomienie wyborców o utworzeniu obwodu, jego numerze i siedzibie obwodowej komisji wyborczej.
Art.  18.

Obwody głosowania na polskich statkach morskich będących w dniu wyborów w podróży tworzą prezydia rad narodowych stopnia podstawowego właściwe dla miejsca siedziby armatora statku - na wniosek armatora zgłoszony nie później niż 5 dnia przed dniem wyborów. Można nie tworzyć obwodu głosowania na statku, którego załoga liczy mniej niż 20 wyborców lub gdy brak jest technicznych możliwości przekazania wyników głosowania. Można utworzyć jeden obwód głosowania dla kilku statków odbywających wspólną podróż. W uchwale o utworzeniu obwodów głosowania określa się ich przynależność do okręgów wyborczych właściwych ze względu na siedzibę armatora statków.

Art.  19.
1.
Można tworzyć obwody głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą. Obwody głosowania tworzy Minister Spraw Zagranicznych, wyznaczając siedziby obwodowych komisji wyborczych.
2.
Obwody głosowania, o których mowa w ust. 1, wchodzą w skład okręgu wyborczego właściwego dla dzielnicy Warszawa-Śródmieście.

Rozdział  4

Spisy wyborców

Art.  20.
1.
Terenowe organy administracji państwowej stopnia podstawowego, właściwe w sprawach ewidencji ludności, sporządzają spisy wyborców zameldowanych w gminie, mieście lub dzielnicy na pobyt stały albo na pobyt czasowy obejmujący dzień wyborów.
2.
Wyborcę nigdzie nie zameldowanego wpisuje się do spisu właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu wyborcy, na jego wniosek, złożony najpóźniej w 7 dniu przed dniem wyborów - do terenowego organu administracji państwowej sporządzającego ten spis.
3.
W spisie wyborców wymienia się nazwisko, imię, imię ojca, datę urodzenia i adres miejsca pobytu wyborcy.
4.
Spis wyborców sporządza się w 2 egzemplarzach oddzielnie dla każdego obwodu głosowania. Spis wyborców powinien być podpisany i opatrzony pieczęcią organu, który go sporządził.
Art.  21.

Wyborca zmieniający miejsce pobytu po sporządzeniu spisu wyborców otrzymuje na swoje żądanie od organu, który sporządził spis, zaświadczenie o prawie do głosowania, uprawniające do udziału w głosowaniu w miejscu pobytu w dniu wyborów.

Art.  22.

Organ, który sporządził spis wyborców, skreśla ze spisu osoby:

1)
o których mowa w art. 2 ust. 2,
2)
którym wydano zaświadczenia o prawie do głosowania,
3)
o których otrzymał urzędowe zawiadomienie w sprawie wpisania do spisu w innym obwodzie głosowania.
Art.  23.
1.
Minister Spraw Wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, określa zasady sporządzania i aktualizowania spisów wyborców, wydawania zaświadczeń o prawie do głosowania, wykładania spisów do publicznego wglądu oraz ustala wzór spisu wyborców i zaświadczenia o prawie do głosowania.
2.
Sposób sporządzania i aktualizowania spisów wyborców dla obwodów głosowania, o których mowa w art. 16, 18 i 19, w drodze rozporządzenia, ustalają w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych odpowiednio: Minister Obrony Narodowej, Minister Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Minister Spraw Zagranicznych.
3.
Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych określa tryb przekazywania informacji o osobach, o których mowa w art. 2 ust. 2.
Art.  24.
1.
Najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów organ, który sporządził spis wyborców, wykłada go do publicznego wglądu w swojej siedzibie na okres 3 dni po 5 godzin dziennie w porze dostępnej dla pracujących.
2.
Niezależnie od wyłożenia spisu wyborców mogą być podejmowane działania ułatwiające wyborcom stwierdzenie prawidłowości umieszczenia ich w spisie.
Art.  25.
1.
Wyborca może wnieść do organu, który sporządził spis, reklamację w sprawie nieprawidłowości spisu, a w szczególności pominięcia lub zamieszczenia w nim określonych osób.
2.
Reklamację rozpatruje się w ciągu 3 dni od daty jej wniesienia.
3.
W wyniku rozpatrzenia reklamacji organ, który sporządził spis wyborców:
1)
uzupełnia lub prostuje spis bądź
2)
skreśla ze spisu osobę, której reklamacja dotyczy, doręczając jej decyzję wraz z uzasadnieniem, bądź
3)
pozostawia reklamację bez uwzględnienia, doręczając reklamującemu decyzję wraz z uzasadnieniem.
Art.  26.
1.
Od decyzji nie uwzględniającej reklamacji lub powodującej skreślenie ze spisu wyborców, reklamujący bądź osoba skreślona ze spisu może wnieść skargę do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce sporządzenia spisu. Do skargi należy dołączyć zaskarżoną decyzję.
2.
Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do odmowy wydania zaświadczenia o prawie do głosowania.
3.
Sąd rozpoznaje sprawę w składzie jednego sędziego i dwóch ławników, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym. Rozprawa powinna się odbyć w terminie 3 dni od daty wniesienia skargi. Postanowienie kończące postępowanie w sprawie sąd uzasadnia i doręcza osobie, która wniosła skargę, oraz organowi, który sporządził spis wyborców. Od postanowienia sądu nie przysługują środki odwoławcze.
Art.  27.

Reklamacje w sprawach spisów wyborców w obwodach głosowania, o których mowa w art. 18 i 19, rozpatrują odpowiednio: kapitanowie polskich statków morskich będących w dniu wyborów w podróży albo kierownicy przedstawicielstw dyplomatycznych lub urzędów konsularnych. Decyzje podjęte w tych sprawach są ostateczne.

Rozdział  5

Komisje wyborcze

Art.  28.

W celu przeprowadzenia wyborów powołuje się:

1)
Państwową Komisję Wyborczą,
2)
okręgowe komisje wyborcze,
3)
obwodowe komisje wyborcze.
Art.  29.
1.
Do zadań Państwowej Komisji Wyborczej należy:
1)
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego,
2)
rejestrowanie krajowej listy wyborczej i ogłaszanie danych o umieszczonych na tej liście kandydatach na posłów,
3)
zarządzanie druku kart do głosowania na posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej,
4)
rozpatrywanie odwołań od uchwał okręgowych komisji wyborczych i skarg na działalność tych komisji,
5)
ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów z krajowej listy wyborczej,
6)
ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów do Sejmu,
7)
wydanie posłom wybranym do Sejmu zaświadczeń o wyborze,
8)
złożenie Sejmowi sprawozdania z wyborów.
2.
Realizując zadania określone w ust. 1, Państwowa Komisja Wyborcza udziela w miarę potrzeby komisjom wyborczym wytycznych i wyjaśnień.
Art.  30.

Do zadań okręgowej komisji wyborczej należy:

1)
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego na terenie okręgu wyborczego,
2)
rejestrowanie zgłoszeń kandydatów na posłów wybieranych w okręgu wyborczym i sporządzanie rejestru kandydatów zgłoszonych do poszczególnych mandatów w okręgu wyborczym,
3)
zarządzanie druku kart do głosowania na posłów wybieranych w okręgu wyborczym,
4)
rozpatrywanie skarg na działalność obwodowych komisji wyborczych,
5)
wydawanie upoważnień mężom zaufania zgłoszonym przez kandydatów na posłów,
6)
ustalanie wyników głosowania i wyników wyborów w okręgu wyborczym oraz wyników głosowania na krajową listę wyborczą na terenie okręgu wyborczego i przesłanie ich do Państwowej Komisji Wyborczej.
Art.  31.

Rozstrzygnięcia Państwowej Komisji Wyborczej i okręgowych komisji wyborczych podejmowane w sprawach, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 4 i art. 30 pkt 4, są ostateczne i wiążą komisje wyborcze niższego stopnia.

Art.  32.

Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:

1)
przeprowadzenie głosowania w obwodzie,
2)
czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania,
3)
ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie ich właściwej okręgowej komisji wyborczej.
Art.  33.
1.
W skład Państwowej Komisji Wyborczej wchodzą: przewodniczący, 2 do 4 zastępców przewodniczącego, sekretarz i 15 członków.
2.
W skład okręgowej komisji wyborczej wchodzą: przewodniczący, 1 do 3 zastępców przewodniczącego, sekretarz i 8 do 12 członków.
3.
W skład obwodowej komisji wyborczej wchodzą: przewodniczący, zastępca przewodniczącego, sekretarz i 4 do 8 członków.
Art.  34.
1.
Państwową Komisję Wyborczą powołuje Rada Państwa, najpóźniej w 40 dniu przed dniem wyborów, spośród wyborców wysuniętych przez naczelne władze organizacji politycznych i społecznych lub ich porozumienia. Rada Państwa może także powołać w skład Komisji innych wyborców.
2.
Okręgowe komisje wyborcze powoływane są przez prezydia właściwych terytorialnie wojewódzkich rad narodowych, najpóźniej w 38 dniu przed dniem wyborów, spośród wyborców wysuniętych przez wojewódzkie władze organizacji politycznych i społecznych lub ich porozumienia. Prezydia mogą także powołać w skład komisji innych wyborców.
3.
Obwodowe komisje wyborcze powoływane są spośród wyborców najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów:
1)
w gminach, miastach i dzielnicach - przez prezydia właściwych terytorialnie rad narodowych stopnia podstawowego,
2)
w jednostkach wojskowych - przez prezydia wojewódzkich rad narodowych.
4.
Obwodowe komisje wyborcze w obwodach głosowania, o których mowa w art. 18 i 19, powoływane są spośród wyborców przez kapitanów polskich statków morskich oraz kierowników przedstawicielstw dyplomatycznych lub urzędów konsularnych. Tryb, zasady i terminy powoływania tych komisji, w drodze rozporządzenia, ustalają odpowiednio: Minister Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Minister Spraw Zagranicznych.
Art.  35.
1.
Rada Państwa ustala regulaminy Państwowej Komisji Wyborczej oraz okręgowych i obwodowych komisji wyborczych, określając w szczególności tryb pracy komisji oraz sposób sprawowania nadzoru nad pracą okręgowych i obwodowych komisji wyborczych.
2.
Rada Państwa ustala:
1)
wzory pieczęci komisji wyborczych,
2)
wzory protokołów rejestracji zgłoszeń kandydatów na posłów wybieranych w okręgach wyborczych,
3)
wzory protokołów głosowania,
4)
wzory protokołów z wyborów,
5)
wzory zaświadczeń o wyborze.
Art.  36.

Osoba wchodząca w skład komisji wyborczej traci członkostwo tej komisji od chwili zarejestrowania zgłoszenia jej kandydatury na posła.

Art.  37.
1.
Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych pełnią swoje funkcje honorowo; przysługują im diety i zwrot kosztów podróży na zasadach i w wysokości ustalonych przez Radę Państwa.
2.
Zakład pracy zatrudniający osobę wchodzącą w skład komisji wyborczej obowiązany jest udzielić tej osobie zwolnienia na czas niezbędny do udziału w pracy komisji z zachowaniem prawa do wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, obliczonych jak za czas przepracowany.
3.
Osoby wchodzące w skład komisji wyborczych korzystają z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.
Art.  38.

Państwową Komisję Wyborczą oraz okręgowe i obwodowe komisje wyborcze rozwiązuje Rada Państwa po zakończeniu ich działalności.

Rozdział  6

Zgłaszanie kandydatów na posłów

Art.  39.
1.
Na podstawie porozumienia zawartego w wyniku obrad "okrągłego stołu", Rada Państwa ustala dla poszczególnych okręgów wyborczych liczby mandatów przeznaczonych dla kandydatów członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, a także kandydatów członków Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego oraz kandydatów bezpartyjnych. W każdym okręgu wyborczym przynajmniej jeden mandat jest przeznaczony dla kandydatów bezpartyjnych.
2.
Ustalenia, o których mowa w ust. 1, zamieszcza się w uchwale Rady Państwa podjętej zgodnie z art. 12.
Art.  40.

Stosownie do ustalenia, o którym mowa w art. 39 ust. 1, okręgowa komisja wyborcza wskazuje przy numerze każdego z mandatów jego przeznaczenie i informację o tym podaje niezwłocznie do wiadomości wyborców.

Art.  41.
1.
Prawo zgłaszania kandydatów na posłów wybieranych w okręgach wyborczych przysługuje:
1)
naczelnym i wojewódzkim władzom Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego, a także Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego,
2)
naczelnym i wojewódzkim władzom organizacji społecznych i zawodowych o zasięgu ogólnokrajowym; organizacje te potwierdzają zgłoszenie kandydata podpisami co najmniej 3000 wyborców,
3)
wyborcom z danego okręgu wyborczego w liczbie co najmniej 3000.
2.
Zgłaszając kandydata na posła, należy podać jego nazwisko, imiona, wiek, zawód, miejsce pracy i miejsce zamieszkania, a także wskazać numer mandatu, do którego to zgłoszenie następuje.
Art.  42.
1.
Wyborca może uczestniczyć w zgłoszeniu jednego kandydata do każdego z mandatów w danym okręgu wyborczym.
2.
Wyborca podpisujący zgłoszenie kandydata na posła podaje czytelnie swoje imię, nazwisko, wiek i adres zamieszkania oraz numer dowodu osobistego.
Art.  43.

Uprawnionymi do składania oświadczeń w sprawie zgłoszenia, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 3, są trzej wyborcy, którzy jako pierwsi podpisali zgłoszenie kandydata na posła (pełnomocnicy zgłaszających).

Art.  44.
1.
Prawo zgłaszania krajowej listy Wyborczej przysługuje porozumieniu naczelnych władz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej, Polskiego Związku Katolicko-Społecznego oraz Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.
2.
Krajowa lista wyborcza obejmuje tylu kandydatów, ile mandatów przypada na tę listę. Kandydatów umieszcza się w kolejności alfabetycznej, podając ich nazwiska, imiona, wiek, zawód, miejsca pracy i miejsce zamieszkania.
Art.  45.
1.
Kandydatury na posłów zgłasza się do komisji wyborczej najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów.
2.
Do każdego zgłoszenia należy dołączyć pisemne oświadczenie kandydatów na posłów o wyrażeniu zgody na kandydowanie.
3.
Kandydować można tylko w jednym okręgu wyborczym albo z krajowej listy wyborczej.
Art.  46.
1.
Właściwa okręgowa komisja wyborcza zarejestruje zgłoszenie kandydata na posła do wskazanego mandatu, dokonane zgodnie z przepisami niniejszej ustawy, sporządzając protokół rejestracji zgłoszenia, i zawiadamia o tym zgłaszającego.
2.
Jeżeli zgłoszenie kandydata wykazuje wady, komisja wyborcza odmawia rejestracji zgłoszenia i niezwłocznie wzywa zgłaszającą organizację lub pełnomocników zgłaszających wyborców do usunięcia wskazanych wad zgłoszenia, w ustalonym przez komisję terminie.
3.
W razie uznania stanowiska okręgowej komisji wyborczej za niezasadne, zgłaszający mogą odwołać się do Państwowej Komisji Wyborczej. Odwołanie należy przedłożyć w terminie 2 dni od daty odmowy przyjęcia zgłoszenia. Rozstrzygnięcie Państwowej Komisji Wyborczej w tej sprawie jest ostateczne.
Art.  47.
1.
Po upływie terminu, o którym mowa w art. 45 ust. 1, okręgowe komisje wyborcze sporządzają rejestry prawidłowo zgłoszonych kandydatów do poszczególnych mandatów.
2.
W okręgach wyborczych kandydatów do poszczególnych mandatów umieszcza się w kolejności alfabetycznej, podając ich nazwiska, imiona, wiek, zawód, miejsce pracy i miejsce zamieszkania.
Art.  48.

Najpóźniej w 15 dniu przed dniem wyborów właściwe komisje wyborcze podają do wiadomości wyborców - przez rozplakatowanie obwieszczeń - dane o kandydatach na posłów.

Art.  49.

Właściwa komisja wyborcza skreśla z rejestru kandydatów zgłoszonych do poszczególnych mandatów w okręgu wyborczym lub z krajowej listy wyborczej nazwisko kandydata na posła, który zmarł, utracił prawo wybieralności lub wycofał zgodę na kandydowanie. O skreśleniu kandydata komisja niezwłocznie zawiadamia wyborców.

Art.  50.
1.
Kandydatowi na posła przysługuje prawo zgłoszenia męża zaufania do okręgowej komisji wyborczej oraz do każdej obwodowej komisji wyborczej w okręgu, w którym kandyduje. Kandydaci mogą zgłaszać wspólnie jednego męża zaufania.
2.
Kandydaci na posłów wybieranych w obwodach głosowania, o których mowa w art. 16, zgłaszają męża zaufania spośród wyborców danego obwodu, będących żołnierzami w czynnej służbie wojskowej.
3.
Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, kieruje się do okręgowej komisji wyborczej najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów. W zgłoszeniu należy podać nazwiska i imiona oraz miejsca zamieszkania proponowanych mężów zaufania, a także wskazać komisje, do których to zgłoszenie następuje.

Rozdział  7

Karty do głosowania

Art.  51.
1.
Państwowa Komisja Wyborcza, po zarejestrowaniu krajowej listy wyborczej, zarządza wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i zapewnia dostarczenie ich obwodowym komisjom wyborczym.
2.
Okręgowe komisje wyborcze, po sporządzeniu rejestru kandydatów zgłoszonych do poszczególnych mandatów, zarządzają, w trybie określonym przez Państwową Komisję Wyborczą, wydrukowanie potrzebnej liczby kart do głosowania i zapewniają ich dostarczenie obwodowym komisjom wyborczym.
Art.  52.

Na karcie do głosowania na kandydatów wybieranych z krajowej listy wyborczej wymienia się nazwiska i imiona kandydatów w kolejności alfabetycznej.

Art.  53.
1.
Dla każdego z mandatów, w okręgu wyborczym drukuje się odrębną kartę do głosowania.
2.
Na kartach do głosowania na kandydatów wybieranych w okręgach wyborczych wymienia się numery mandatów oraz nazwiska i imiona kandydatów zgłoszonych w rejestrze kandydatów.
Art.  54.
1.
Karta do głosowania może być zadrukowana tylko po jednej stronie.
2.
Kartę do głosowania opatruje się pieczęcią właściwej komisji wyborczej.
3.
Rada Państwa ustala wzory kart do głosowania.
Art.  55.

Tryb, zasady sporządzania i dostarczania kart do głosowania dla obwodów głosowania, o których mowa w art. 18 i 19, ustalają odpowiednio: Minister Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Minister Spraw Zagranicznych, po porozumieniu z Radą Państwa.

Rozdział  8

Głosowanie

Art.  56.
1.
Głosowanie odbywa się w lokalu obwodowej komisji wyborczej bez przerwy, między godziną 6°° a 22°°.
2.
W szczególnych wypadkach, zwłaszcza uzasadnionych wnioskiem wyborców, obwodowa komisja wyborcza, po uzgodnieniu z okręgową komisją wyborczą, może ustalić wcześniejszą godzinę rozpoczęcia głosowania.
3.
Głosowanie w obwodach głosowania, o których mowa w art. 18 i 19, odbywa się między godziną 6°° a 22°° według czasu miejscowego. Jeżeli zakończenie głosowania miałoby nastąpić w dniu następnym po dniu wyborów w kraju, głosowanie przeprowadza się w dniu poprzedzającym dzień wyborów.
Art.  57.

Obwodowa komisja wyborcza, po uzgodnieniu z okręgową komisją wyborczą, może zarządzić wcześniejsze zakończenie głosowania, jeżeli wszyscy wyborcy wpisani do spisu wyborców oddali swoje głosy.

Art.  58.
1.
Jeżeli wskutek nadzwyczajnych wydarzeń głosowanie było przejściowo uniemożliwione, obwodowa komisja wyborcza, po uzgodnieniu z okręgową komisją wyborczą, może przerwać lub przedłużyć je albo odroczyć do dnia następnego. Zarządzenia te powinny być podane do publicznej wiadomości w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości oraz przesłane do wiadomości terenowego organu administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego.
2.
W razie przerwania lub odroczenia głosowania, komisja zapieczętowuje wlot urny wyborczej i przekazuje ją przewodniczącemu obwodowej komisji wyborczej, który odpowiada za jej przechowanie. Przed podjęciem głosowania komisja stwierdza protokolarnie, czy pieczęcie pozostały nienaruszone.
Art.  59.
1.
Przed rozpoczęciem głosowania obwodowa komisja wyborcza bada, czy urna wyborcza jest próżna, czy na miejscu znajdują się spisy wyborców oraz potrzebna liczba kart do głosowania, jak również czy w lokalu komisji znajduje się odpowiednia liczba łatwo dostępnych pomieszczeń za osłoną zapewniających tajność głosowania, po czym zamyka urnę wyborczą i opieczętowuje ją pieczęcią komisji.
2.
Od chwili opieczętowania aż do końca głosowania urny wyborczej otwierać nie wolno.
Art.  60.

Od chwili rozpoczęcia głosowania do chwili ustalenia jego wyników powinny być bez przerwy obecne w lokalu wyborczym co najmniej 3 osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, przy czym jedną z nich powinien być przewodniczący komisji, jego zastępca lub sekretarz. Mężowie zaufania mają prawo przebywać w lokalu wyborczym w dniu głosowania na podstawie upoważnienia wydanego przez okręgową komisję wyborczą.

Art.  61.
1.
Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej czuwa nad zapewnieniem tajności głosowania oraz nad utrzymaniem porządku w czasie głosowania i może wydawać odpowiednie zarządzenia porządkowe.
2.
Na żądanie przewodniczącego komisji terenowy organ administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego zapewnia do jego rozporządzenia straż.
Art.  62.

W dniu głosowania nie wolno prowadzić agitacji w lokalu wyborczym.

Art.  63.
1.
Przed przystąpieniem do głosowania wyborca okazuje obwodowej komisji wyborczej dowód osobisty lub inny dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.
2.
Wyborca ujęty w spisie, a nie posiadający dokumentu uznanego przez komisję za wystarczający dla stwierdzenia jego tożsamości, może powołać się na świadectwo dwóch wiarygodnych osób, znanych komisji. Decyzja komisji w sprawie stwierdzenia tożsamości jest ostateczna.
3.
Komisja sprawdza, czy dana osoba jest objęta spisem wyborców lub czy posiada zaświadczenie o prawie do głosowania; osobę składającą takie zaświadczenie komisja wpisuje do spisu wyborców, zatrzymując zaświadczenie w celu dołączenia do spisu wyborców.
4.
Wyborca nie umieszczony w spisie wyborców i nie posiadający zaświadczenia o prawie do głosowania, zostanie dopisany do spisu w dniu wyborów i dopuszczony do głosowania, jeżeli z zapisu w jego dowodzie osobistym wynika, że jest zameldowany na pobyt stały na terenie obwodu, w którym chce głosować. Nie dotyczy to osób wykreślonych ze spisu wyborców stosownie do art. 22.
Art.  64.
1.
Po dokonaniu czynności wymienionych w art. 63 wyborca otrzymuje od komisji karty do głosowania. Celem zapobieżenia wielokrotnemu głosowaniu, wydając wyborcy karty, stawia się znak przy jego nazwisku na spisie wyborców.
2.
Po otrzymaniu kart do głosowania wyborca udaje się do pomieszczenia za osłoną, urządzonego w lokalu wyborczym.
Art.  65.
1.
W głosowaniu na kandydatów w okręgach wyborczych na każdej karcie do głosowania wyborca pozostawia nie skreślone nazwisko kandydata, na którego głosuje.
2.
Pozostawienie na karcie do głosowania więcej niż jednego nie skreślonego nazwiska kandydata powoduje nieważność głosu oddanego na tej karcie.
Art.  66.

W głosowaniu na kandydatów z krajowej listy wyborczej wyborca oddaje głos na tych kandydatów, których nazwiska pozostawia na karcie do głosowania nie skreślone.

Art.  67.
1.
Wyborca wrzuca do urny wyborczej karty do głosowania w obecności członków obwodowej komisji wyborczej.
2.
Osoby ułomne, które przybyły do lokalu wyborczego, mogą korzystać przy głosowaniu z pomocy innych osób.
Art.  68.

O godzinie 22°° przewodniczący obwodowej komisji wyborczej zarządza zamknięcie lokalu wyborczego. Odtąd mogą głosować tylko wyborcy, którzy przybyli do lokalu przed godziną 22°°.

Rozdział  9

Ustalenie wyników głosowania w obwodzie

Art.  69.

Niezwłocznie po zakończeniu głosowania obwodowa komisja wyborcza ustala wyniki głosowania w obwodzie. Przy ustalaniu wyników głosowania mogą być obecni mężowie zaufania.

Art.  70.
1.
Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej otwiera urnę wyborczą, po czym komisja ustala osobno w odniesieniu do poszczególnych mandatów w okręgu wyborczym oraz do krajowej listy wyborczej:
1)
liczbę oddanych kart do głosowania, czyli liczbę wyborców, którzy wzięli udział w głosowaniu,
2)
liczbę oddanych kart, które uznano za nieważne, czyli liczbę głosów nieważnych,
3)
liczbę oddanych kart, które uznano za ważne, czyli liczbę głosów ważnych.
2.
Kart do głosowania przedartych całkowicie nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu wyników głosowania.
Art.  71.
1.
Nieważne są głosy oddane na kartach do głosowania innych niż urzędowo ustalone, a w odniesieniu do kart obejmujących kandydatów do mandatów w okręgach wyborczych, także te karty, na których pozostawiono nie skreślone więcej niż jedno nazwisko kandydata.
2.
Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk albo poczynienie innych dopisków nie pociąga za sobą skutków prawnych i nie wpływa na ważność głosu.
Art.  72.

Po ustaleniu liczby głosów ważnych obwodowa komisja wyborcza przystępuje do ustalenia:

1)
w okręgu wyborczym - liczby głosów oddanych na kandydatów w obrębie każdego z mandatów,
2)
z krajowej listy wyborczej - liczby głosów oddanych na każdego z kandydatów.
Art.  73.
1.
Obwodowa komisja wyborcza sporządza w dwóch egzemplarzach protokoły głosowania w obwodzie:
1)
na posłów wybieranych w okręgu wyborczym,
2)
na posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej.
2.
W protokole wymienia się liczby:
1)
osób uprawnionych do głosowania, czyli osób objętych spisem wyborców,
2)
oddanych kart do głosowania,
3)
głosów nieważnych,
4)
głosów ważnych,
5)
głosów oddanych na poszczególnych kandydatów, z tym że w protokole głosowania w okręgu wyborczym dane, o których mowa w pkt 2-5, podaje się odrębnie dla każdego mandatu.
3.
W protokole wymienia się czas rozpoczęcia i zakończenia głosowania oraz omawia zarządzenia i wydane decyzje, jak również inne istotne okoliczności.
4.
Protokół podpisują wszystkie osoby wchodzące w skład obwodowej komisji wyborczej, obecne przy jego sporządzaniu. Protokół opatruje się pieczęcią komisji.
5.
Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu głosowania uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.
6.
Niezwłocznie po sporządzeniu protokołu obwodowa komisja wyborcza podaje wyniki głosowania do wiadomości publicznej.
Art.  74.
1.
Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie w zapieczętowanej kopercie po jednym egzemplarzu każdego z protokołów głosowania w obwodzie do okręgowej komisji wyborczej właściwej dla danego obwodu głosowania.
2.
Tryb przekazywania i przyjmowania protokołów ustala Państwowa Komisja Wyborcza.
3.
Tryb i zasady przekazywania właściwym okręgowym komisjom wyborczym wyników głosowania w obwodach głosowania, o których mowa w art. 18 i 19, ustalają odpowiednio: Minister Transportu, Żeglugi i Łączności oraz Minister Spraw Zagranicznych.
Art.  75.
1.
Po dokonaniu czynności wymienionych w art. 74 ust. 1, przewodniczący obwodowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie odpowiedniemu terenowemu organowi administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego dokumenty z głosowania: oddane karty do głosowania (osobno ważne i nieważne), spisy wyborców i drugie egzemplarze protokołów głosowania.
2.
Dokumenty z przeprowadzonego głosowania w obwodach, o których mowa w art. 18, kapitanowie polskich statków morskich przesyłają Ministrowi Transportu, Żeglugi i Łączności.
3.
Dokumenty z przeprowadzonego głosowania w obwodach, o których mowa w art. 19, przechowują kierownicy polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych.
4.
Organy wymienione w ust. 1-3 przechowują przekazaną im dokumentację wyborczą do czasu otrzymania zarządzeń Rady Państwa. Dokumentacja ta może być udostępniona za zgodą Rady Państwa.

Rozdział  10

Ustalenie wyników wyborów

Art.  76.
1.
Na podstawie protokołów otrzymanych od obwodowych komisji wyborczych okręgowa komisja wyborcza ustala:
1)
wyniki głosowania na posłów wybieranych w okręgu wyborczym,
2)
wyniki głosowania na obszarze okręgu wyborczego na posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej.
2.
Przy ustalaniu wyników głosowania mogą być obecni mężowie zaufania.
Art.  77.

Okręgowa komisja wyborcza sporządza w 2 egzemplarzach protokoły głosowania na posłów wybieranych w okręgu wyborczym i z krajowej listy wyborczej. Przepisy art. 73 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.

Art.  78.
1.
Na podstawie protokołu głosowania na posłów wybieranych w okręgu wyborczym okręgowa komisja wyborcza ustala wyniki wyborów w odniesieniu do poszczególnych mandatów.
2.
Przy ustalaniu wyników wyborów mogą być obecni mężowie zaufania.
3.
Za wybranych w okręgu wyborczym uważa się tych kandydatów na posłów, którzy - w obrębie mandatu, do którego zostali zgłoszeni - otrzymali więcej niż połowę ważnych głosów.
4.
Jeżeli w obrębie mandatu żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej liczby głosów, przeprowadza się do tego mandatu ponowne głosowanie.
5.
W ponownym głosowaniu, w obrębie mandatu kandyduje dwu kandydatów, którzy otrzymali kolejno największą liczbę głosów, a jeżeli kolejności takiej nie da się ustalić - kandydują wszyscy, którzy otrzymali równą liczbę głosów.
Art.  79.
1.
Okręgowa komisja wyborcza sporządza w 2 egzemplarzach protokół z wyborów posłów w okręgu wyborczym zawierający:
1)
nazwiska i imiona wybranych posłów w obrębie poszczególnych mandatów,
2)
numery mandatów, w których obrębie odbędzie się ponowne głosowanie, oraz nazwiska i imiona osób kandydujących w tym głosowaniu.
2.
Przepis art. 73 ust. 4 stosuje się odpowiednio.
3.
Mężom zaufania przysługuje prawo wniesienia do protokołu z wyborów uwag z wymienieniem konkretnych zarzutów.
Art.  80.
1.
Przewodniczący okręgowej komisji wyborczej przesyła niezwłocznie w zapieczętowanej kopercie do Państwowej Komisji Wyborczej po jednym egzemplarzu sporządzonych przez komisję protokołów głosowania oraz protokołu z wyborów posłów w okręgu wyborczym, a także pozostałe dokumenty z przeprowadzonych wyborów.
2.
Tryb przekazywania protokołów i dokumentów ustala Państwowa Komisja Wyborcza; przechowuje się je do czasu otrzymania zarządzeń Rady Państwa.
Art.  81.
1.
Na podstawie protokołów otrzymanych od wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala protokolarnie wyniki głosowania i wyniki wyborów na posłów wybieranych z krajowej listy wyborczej.
2.
Za wybranych z krajowej listy wyborczej uważa się tych kandydatów na posłów, którzy otrzymali więcej niż połowę ważnych głosów.
3. 1
Jeżeli z krajowej listy wyborczej wymaganą liczbę głosów otrzymało mniej kandydatów niż liczba posłów wybieranych z tej listy, do nie obsadzonych mandatów przeprowadza się ponowne głosowanie, z tym że posłów w tym głosowaniu wybiera się w okręgach wyborczych.
4. 2
Rada Państwa wyznacza okręgi wyborcze, w których przeprowadza się ponowne głosowanie do mandatów nie obsadzonych z krajowej listy wyborczej, oraz ustala numery tych mandatów i ich przeznaczenie dla kandydatów członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego, Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego. Uchwałę w tej sprawie ogłasza się w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
5. 3
W ponownym głosowaniu w obrębie każdego z mandatów kandyduje po dwóch kandydatów zgłoszonych do właściwej okręgowej komisji wyborczej przez organy naczelnych władz organizacji wymienionych w ust. 4.
6. 4
Przepisy dotyczące zgłaszania i rejestracji kandydatów na posłów stosuje się odpowiednio, z tym że kandydatów zgłasza się najpóźniej w 4 dniu przed dniem ponownego głosowania.
Art.  82.

Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w postaci obwieszczenia, wyniki głosowania i wyniki wyborów do Sejmu - według okręgów wyborczych i z krajowej listy wyborczej.

Art.  83.
1.
Okręgowe komisje wyborcze niezwłocznie po ustaleniu wyników wyborów podają do wiadomości wyborców numery mandatów oraz nazwiska i imiona osób, które kandydują w ponownym głosowaniu.
1a. 5
Właściwe okręgowe komisje wyborcze niezwłocznie podają również do wiadomości wyborców - przez rozplakatowanie obwieszczeń - numery mandatów i ich przeznaczenie, ustalone zgodnie z art. 81 ust. 4, oraz dane o kandydatach na posłów zgłoszonych do tych mandatów.
2. 6
Ponowne głosowanie do wszystkich nie obsadzonych mandatów przeprowadza się w 14 dniu po pierwszym głosowaniu w trybie przewidzianym w niniejszej ustawie, z tym że:
1)
głosowanie przeprowadza się na podstawie tego samego spisu wyborców,
2)
głosowanie przeprowadza się tylko na terytorium kraju,
3)
nazwiska i imiona kandydatów na posłów umieszcza się na jednej karcie do głosowania podzielonej na mandaty,
4)
za wybranych uważa się tych kandydatów na posłów, którzy w obrębie danego mandatu otrzymali największą liczbę ważnych głosów.
3.
Państwowa Komisja Wyborcza podaje do wiadomości publicznej, w postaci obwieszczenia, wyniki ponownego głosowania i wyniki wyborów.
Art.  84.

Obwieszczenia Państwowej Komisji Wyborczej o wynikach głosowania i wynikach wyborów podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej "Monitor Polski".

Art.  85.

Państwowa Komisja Wyborcza wydaje posłom wybranym do Sejmu zaświadczenia o wyborze.

Art.  86.

Państwowa Komisja Wyborcza składa Sejmowi na pierwszym jego posiedzeniu sprawozdanie z wyborów.

Rozdział  11

Ważność wyborów

Art.  87.

Ważność wyboru posłów stwierdza Sejm na podstawie sprawozdania z wyborów, przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą.

Art.  88.
1.
Przeciwko wyborowi posła może być wniesiony protest z powodu naruszenia przepisów niniejszej ustawy albo z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub przestępstwo mogło wywrzeć wpływ na wynik wyborów.
2.
Protest przeciwko wyborowi posłów w okręgu wyborczym może wnieść wyborca, który w dniu wyborów był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu.
3.
Jeżeli podstawę protestu stanowi zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom lub protest dotyczy krajowej listy wyborczej, może wnieść go każdy wyborca.
4.
Prawo wniesienia protestu przysługuje również komisjom wyborczym.
Art.  89.
1.
Protest wnosi się na piśmie do Sądu Najwyższego nie później niż w ciągu 7 dni od dnia podania wyników wyborów do publicznej wiadomości przez Państwową Komisję Wyborczą.
2.
W odniesieniu do wyborcy z obwodu głosowania, o którym mowa w art. 18 lub 19, wymogi wymienione w ust. 1 uważa się za spełnione, jeżeli protest został złożony kapitanowi polskiego statku morskiego będącego w podróży lub kierownikowi polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego albo urzędu konsularnego.
3.
Wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty.
Art.  90.
1.
Sąd Najwyższy pozostawia bez dalszego biegu protest wniesiony po upływie terminu określonego w art. 89 ust. 1 albo przez osobę do tego nieuprawnioną w myśl art. 88.
2.
Jeżeli protest nie czyni zadość wymogom określonym w art. 89 ust. 3, Sąd Najwyższy wyznacza wnoszącemu termin 7 dni dla uzupełnienia protestu.
3.
W razie nieuzupełnienia protestu w wyznaczonym terminie, Sąd Najwyższy może pozostawić protest bez dalszego biegu.
4.
Jeżeli w proteście zarzucono popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy niezwłocznie zawiadamia Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Art.  91.
1.
Sąd Najwyższy rozpatruje protest w składzie trzech sędziów, stosując odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
2.
Uczestnikami postępowania są z mocy ustawy: wnoszący protest, właściwa komisja wyborcza i Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
3.
Sąd Najwyższy formułuje opinię w sprawie protestu i przedstawia ją wraz z aktami sprawy Sejmowi.
Art.  92.
1.
Sejm po rozpatrzeniu zarzutów zawartych w proteście oraz opinii Sądu Najwyższego rozstrzyga co do ważności wyboru posła.
2.
Sejm stwierdzając nieważność wyboru posła rozstrzyga równocześnie co do przeprowadzenia wyborów uzupełniających oraz zakresu unieważnienia.

Rozdział  12

Wygaśnięcie mandatu poselskiego, wybory uzupełniające

Art.  93.
1.
Wygaśnięcie mandatu posła następuje wskutek:
1)
stwierdzenia nieważności wyboru posła,
2)
odmowy złożenia ślubowania poselskiego,
3)
utraty prawa wybieralności,
4)
śmierci,
5)
zrzeczenia się mandatu.
2.
Wygaśnięcie mandatu posła stwierdza Sejm.
Art.  94.
1.
W razie nieobsadzenia lub wygaśnięcia mandatu w okręgu wyborczym, Sejm, najpóźniej w ciągu 6 miesięcy, podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia wyborów uzupełniających.
2.
Nie przeprowadza się wyborów uzupełniających w okresie 6 miesięcy przed dniem upływu kadencji Sejmu.
Art.  95.
1.
Wybory uzupełniające przeprowadza się w trybie i na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie, w ciągu 3 miesięcy od dnia podjęcia przez Sejm uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających.
2.
Uchwałę Rady Państwa o zarządzeniu wyborów uzupełniających ogłasza się nie później niż w 10 dniu po podjęciu przez Sejm uchwały o przeprowadzeniu wyborów uzupełniających.
3.
Zarządzając wybory uzupełniające, Rada Państwa ustala kalendarz wyborczy, w którym może dla poszczególnych czynności wyborczych określić terminy krótsze od przewidzianych w niniejszej ustawie.
4.
Głosowanie w wyborach uzupełniających przeprowadza się tylko na terytorium kraju.

Rozdział  13

Przepisy szczególne i końcowe

Art.  96.
1.
Koszty związane z wyborami pokrywane są z budżetu państwa, z tym że nie dotyczy to kosztów związanych ze zgłaszaniem kandydatów i prowadzoną przez nich kampanią wyborczą.
2.
Wszelkie pisma oraz postępowanie sądowe i administracyjne w sprawach wyborczych wolne są od opłat.
Art.  97.

Kandydaci na posłów mają dostęp do państwowych środków masowej informacji na zasadach określonych w dokumentach "okrągłego stołu".

Art.  98.

Zgromadzenia wyborców, organizowane w celu zgłoszenia kandydatów na posłów oraz zwoływane i odbywane w ramach kampanii wyborczej prowadzonej na rzecz kandydatów, nie podlegają przepisom ustawy z dnia 29 marca 1962 r. o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 89, z 1971 r. Nr 12, poz. 115, z 1982 r. Nr 14, poz. 113 i z 1985 r. Nr 36, poz. 167).

Art.  99.
1.
Przygotowanie lokali wyborczych dla obwodowych komisji wyborczych oraz wyposażenie tych lokali w odpowiedni sprzęt i przybory zapewniają terenowe organy administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego.
2.
Warunki techniczno-organizacyjne pracy okręgowych komisji wyborczych zapewnią właściwe terenowe organy administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia wojewódzkiego.
3.
Organy administracji, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą powierzyć wykonanie zadań określonych w tych przepisach jednostkom gospodarki uspołecznionej.
4.
Przygotowanie lokali wyborczych dla obwodowych komisji wyborczych powołanych w obwodach głosowania, o których mowa w art. 16, 18 i 19, oraz wyposażenie tych lokali w odpowiedni sprzęt i przybory zapewnią odpowiednio: dowódcy jednostek wojskowych, kapitanowie polskich statków morskich i kierownicy przedstawicielstw dyplomatycznych lub urzędów konsularnych.
Art.  100.

Traci moc ustawa z dnia 29 maja 1985 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 26, poz. 112).

Art.  101.

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

1 Art. 81 ust. 3 dodany przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.
2 Art. 81 ust. 4 dodany przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.
3 Art. 81 ust. 5 dodany przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.
4 Art. 81 ust. 6 dodany przez art. 1 pkt 1 dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.
5 Art. 83 ust. 1a dodany przez art. 1 pkt 2 lit. a) dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.
6 Art. 83 ust. 2 zmieniony przez art. 1 pkt 2 lit. b) dekretu z dnia 12 czerwca 1989 r. (Dz.U.89.36.198) zmieniającego nin. ustawę z dniem 13 czerwca 1989 r.

Zmiany w prawie

Bez konsultacji społecznych nie będzie nowego prawa

Już od jutra rządowi trudniej będzie, przy tworzeniu nowego prawa, omijać proces konsultacji publicznych, wykorzystując w tym celu projekty poselskie. W czwartek, 31 października, wchodzą w życie zmienione przepisy regulaminu Sejmu, które nakazują marszałkowi Sejmu kierowanie projektów poselskich do konsultacji publicznych i wymagają sporządzenia do nich oceny skutków regulacji. Każdy obywatel będzie mógł odtąd zgłosić własne uwagi do projektów poselskich, korzystając z Systemu Informacyjnego Sejmu.

Grażyna J. Leśniak 30.10.2024
Nowy urlop dla rodziców wcześniaków coraz bliżej - rząd przyjął projekt ustawy

Rada Ministrów przyjęła we wtorek przygotowany w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy wprowadzający nowe uprawnienie – uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków i rodziców dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających dłuższej hospitalizacji po urodzeniu. Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił odpowiednio do 8 albo do 15 tygodni.

Grażyna J. Leśniak 29.10.2024
Na zwolnieniu w jednej pracy, w drugiej - w pełni sił i... płacy

Przebywanie na zwolnieniu lekarskim w jednej pracy nie wykluczy już możliwości wykonywania pracy i pobierania za nią wynagrodzenia w innej firmie czy firmach. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało właśnie projekt ustawy, który ma wprowadzić też m.in. definicję pracy zarobkowej - nie będzie nią podpisanie w czasie choroby firmowych dokumentów i nie spowoduje to utraty świadczeń. Zwolnienie lekarskie będzie mogło przewidywać miejsce pobytu w innym państwie. To rewolucyjne zmiany. Zdaniem prawników, te propozycje mają sens, nawet jeśli znajdą się tacy, którzy będą chcieli nadużywać nowych przepisów.

Beata Dązbłaż 29.10.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do połowy przyszłego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz trzeci czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa medycznego. Ostatnio termin wyznaczono na koniec tego roku, teraz ma to być czerwiec 2025 r.

Beata Dązbłaż 23.09.2024
Darowizny dla ofiar powodzi z zerową stawką VAT

Można już stosować zerową stawkę VAT na darowizny dla ofiar powodzi - rozporządzenie w tej sprawie obowiązuje od 18 września, ale z możliwością stosowania go do darowizn towarów i nieodpłatnych usług przekazanych począwszy od 12 września do 31 grudnia 2024 r. Stawka 0 proc. będzie stosowana do darowizn wszelkiego rodzaju towarów lub usług niezbędnych do wsparcia poszkodowanych.

Monika Sewastianowicz 18.09.2024
Lewiatan: Za reformę płacy minimalnej będą musieli zapłacić pracodawcy

Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu jest słaby legislacyjnie. Nie tylko nie realizuje celów zawartych w unijnej dyrektywie, ale może przyczynić się do pogłębienia problemów firm i spadku zatrudnienia. Nie poprawi też jakości pracy w naszym kraju. Utrwala zwiększanie presji płacowej – uważa Konfederacja Lewiatan.

Grażyna J. Leśniak 10.09.2024