Obowiązek odstępowania zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów dla celów obrony Państwa.

ROZPORZĄDZENIE

PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ

o obowiązku odstępowania zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów dla celów obrony Państwa.

Na podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i ustawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 78, poz. 443) postanawiam co następuje:

Art.  1. 

Od chwili wybuchu wojny lub zarządzenia mobilizacji potrzebne dla zaopatrzenia armii zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery mogą być uzyskane w drodze poboru.

Art.  2. 

1. Z chwilą wybuchu wojny albo zarządzenia mobilizacji ogólnej albo częściowej powstaje z mocy samego prawa obowiązek odstępowania Państwu na jego żądanie i za stosownym wynagrodzeniem na własność tych zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów, które zostaną w sposób niniejszym rozporządzeniem przepisany uznane za potrzebne i zdatne dla wojska.

2. Rada Ministrów może wprowadzić powyższy obowiązek na wniosek Ministra Spraw Wojskowych także w czasie pokojowym, gdy tego wymagać będzie interes obrony Państwa.

Art.  3. 

Obowiązek, o którym mowa w art. 2 ciąży na wszystkich właścicielach i posiadaczach zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów z wyjątkami, przewidzianymi niniejszym rozporządzeniem.

Art.  4. 

1. Obowiązek, określony w art. 2 ust. 1, trwa przez czas wojny lub pozostawania wojska albo marynarki wojennej (ich części) w stanie zmobilizowanym. Termin ustania tego obowiązku ogłasza w drodze obwieszczenia Minister Spraw Wojskowych.

2. W przypadku określonym w art. 2 ust. 2, obowiązek trwa do czasu uchylenia go przez Radę Ministrów.

Art.  5. 

1. Za zwierzęta pociągowe w rozumieniu niniejszego rozporządzenia uważa się wszelkie zwierzęta, które w istniejących w Państwie stosunkach gospodarczych używane są do jazdy pod wierzch, w zaprzęgu lub jako juczne.

2. Za wozy uważa się wszelkie lądowe środki przewozowe, poruszane siłą ludzką lub zwierzęcą, wraz z przedmiotami, przeznaczonymi do ich utrzymania i użytkowania, nie wyłączając uprzęży.

3. Za pojazdy mechaniczne uważa się pojazdy, poruszane przez umieszczony na nich silnik i nie biegnące po szynach, wraz z przedmiotami przeznaczonymi do ich utrzymania i użytkowania.

Art.  6. 

1. W czasie trwania obowiązku, o którym mowa w art. 2 ust. 1 wzbroniony jest wywóz zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów poza granicę Państwa bez zezwolenia właściwych władz państwowych. W przypadku określonym w art. 2 ust. 2 zakaz taki wprowadzić może Rada Ministrów.

2. Rozporządzenie wykonawcze określi władze, upoważnione do udzielania zezwoleń, i tryb ich udzielania.

Art.  7. 

Obowiązkom, przewidzianym niniejszym rozporządzeniem, nie podlegają:

1) Prezydent Rzeczypospolitej co do zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów objętych etatem;

2) osoby, korzystające w myśl prawa międzynarodowego z prawa zakrajowości, co do zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów służących do użytku osobistego lub urzędowego tych osób i ich orszaku.

Art.  8. 

1. Od poboru i próbnego poboru wolne są:

1) ogiery i klacze pełnej krwi angielskiej oraz innych ras, które oznaczy rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych,

2) ogiery uznane za odpowiednie do hodowli na podstawie art. 4 ust. (2) ustawy z dnia 13 marca 1934 r. o nadzorze nad hodowlą koni,

3) klacze wysokoźrebne i klacze ze źrebiętami ssącymi do 4 miesięcy po oźrebieniu,

4) zwierzęta pociągowe w wieku poniżej 4 lat,

5) zwierzęta pracujące stale w kopalniach pod powierzchnią ziemi.

2. W przypadkach szczególnej potrzeby Rada Ministrów może uchylić w całości lub w części stosowanie przepisów ust. 1.

Art.  9. 

1. Od poboru i próbnego poboru mogą być zwolnione te zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery, za których zwolnieniem przemawiać będzie ważny interes publiczny.

2. Warunki oraz tryb zwalniania i uchylania zwolnień określi rozporządzenie wykonawcze.

Art.  10. 

Zastosowanie przepisów niniejszego rozporządzenia do zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów, stanowiących własność Państwa lub stanowiących własność prywatną, lecz przez urzędy państwowe dla wykonywania czynności urzędowych zakontraktowanych, ureguluje rozporządzenie wykonawcze.

Art.  11. 

Do występowania wobec osób, w art. 3 wymienionych, z żądaniem spełnienia ciążących na nich z mocy niniejszego rozporządzenia obowiązków uprawnione są władze administracji ogólnej. Do władz tych należy również nadzór nad należytym wykonaniem tych obowiązków, przy czym w razie potrzeby przysługuje im prawo żądania pomocy wojska w granicach przepisów o używaniu wojska do pomocy władz cywilnych w wypadkach wyjątkowych.

Art.  12. 

Ministrowie: Spraw Wojskowych, Spraw Wewnętrznych, Rolnictwa i Reform Rolnych oraz Komunikacji mogą wydawać wszelkie zarządzenia, potrzebne do utrzymania ewidencji znajdujących się na obszarze Państwa zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów.

Art.  13. 

1. W razie zarządzenia spisu zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów obowiązane są osoby, w art. 3 wymienione, na wezwanie właściwych władz administracji ogólnej zgłosić we właściwym urzędzie państwowym (samorządowym) wszystkie w ich posiadaniu znajdujące się zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery w czasie, przez władze te wskazanym.

2. Wymienione wyżej osoby mogą być również wezwane do zgłaszania we właściwym urzędzie państwowym (samorządowym) i w trybie, który będzie określony odpowiednim rozporządzeniem, zmian, zaszłych od chwili ostatniego zgłoszenia w stanie posiadania zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów.

3. Sposób przeprowadzenia spisu i zgłoszenia zmian określą szczegółowo rozporządzenia wykonawcze.

Art.  14. 

1. W celu sprawdzenia zdatności zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów dla potrzeb wojska może być w odpowiednich odstępach czasu w całym Państwie lub w pewnych jego częściach zarządzony przegląd tychże.

2. W razie zarządzenia przeglądu, osoby, wymienione w art. 3, obowiązane będą na wezwanie właściwych władz administracji ogólnej przedstawiać posiadane zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery do przeglądu w czasie i miejscu, przez władze te wskazanych.

3. Przegląd dokonywany ma być przy uwzględnieniu interesu służby publicznej oraz warunków gospodarczych i lokalnych.

4. Od obowiązkowego dostawienia do przeglądu zwolnione są zwierzęta, wyszczególnione w art. 8.

5. W razie niewykonania obowiązku, o którym mowa w ustępie 2, oraz w wypadkach uzasadnionych wątpliwości co do istnienia warunków, zwalniających od przeglądu, może być zarządzone przymusowe dostawienie zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów.

Art.  15. 

1. Przeglądu, o którym mowa w art. 14, dokonywają organa, powołane w tym celu przez Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych lub z Ministrem Komunikacji.

2. Organa te orzekają o zdatności przedmiotów świadczenia dla potrzeb wojska.

3. Orzeczenie to nie podlega zaskarżeniu.

4. Przy przeglądzie zwierząt pociągowych i wozów poszczególnych gmin powinien być obecny przełożony odnośnej gminy względnie wyznaczony przez niego zastępca, który obowiązany jest udzielać wszelkich informacyj, dotyczących zwierząt pociągowych i wozów z tej gminy.

5. Obowiązki i prawa organów, dokonywających przeglądu, oraz sposób jego dokonywania określi szczegółowo rozporządzenie wykonawcze.

Art.  16. 

1. Minister Spraw Wojskowych ustala ogólne zapotrzebowania zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów, które w przypadkach przewidzianych w art. 2 ma być pokryte w drodze poboru z całego obszaru Państwa.

2. Rozdziału powyższego zapotrzebowania na poszczególne województwa, powiaty, gminy i gromady dokonywają władze wojskowe na podstawie zarządzeń Ministra Spraw Wojskowych, wydanych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i innymi interesowanymi ministrami. Gdy wzgląd na nieodzowną potrzebę wojenną tego wymaga, Minister Spraw Wojskowych może zmienić rozdział tego zapotrzebowania na poszczególne województwa, powiaty, gminy i gromady.

3. Przy ustalaniu ogólnego zapotrzebowania oraz rozdziale tego zapotrzebowania na województwa, powiaty, gminy i gromady należy brać pod uwagę potrzeby gospodarki społecznej oraz zdolność świadczenia ludności w granicach, dopuszczalnych przez wzgląd na potrzebę wojska.

Art.  17. 

1. Pobór zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów może być zarządzony bądź na obszarze całego Państwa, bądź w pewnych tylko częściach jego i obejmować może wszystkie lub pewne tylko gatunki i rodzaje zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów.

2. Odpowiednie zarządzenia wydaje Minister Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych.

Art.  18. 

1. W razie zarządzenia poboru, osoby, wymienione w art. 3, obowiązane są na wezwanie właściwych władz przedstawić w miejscu i w czasie, przez władze te wskazanych, te z posiadanych przez siebie zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów, które przy przeglądzie uznane zostały za zdatne dla potrzeb wojska, ponadto powinny być do przeglądu i poboru przedstawione wszystkie te zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery, które nie były do przeglądu przedstawione.

2. Przepis ustępu ostatniego art. 14 stosuje się także do poboru.

3. Jeżeli pobór nie był poprzedzony przeglądem, mają być na wezwanie właściwych władz do przeglądu i poboru przedstawione wszystkie te zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery, które podlegają przeglądowi według niniejszego rozporządzenia.

Art.  19. 

1. Ustanawia się następujące komisje poborowe:

1) komisję poborową zwierząt pociągowych - do przeprowadzenia poboru zwierząt pociągowych i wozów;

2) komisję poborową pojazdów mechanicznych - do przeprowadzenia poboru pojazdów mechanicznych;

3) komisję poborową rowerów - do przeprowadzenia poboru rowerów.

2. Orzeczenie komisji poborowej nie ulega zaskarżeniu.

Art.  20. 

1. W skład komisji poborowej zwierząt pociągowych wchodzą:

1) jako przewodniczący:

- oficer, wyznaczony przez Ministra Spraw Wojskowych lub upoważnioną przez niego władzę wojskową;

2) jako członkowie:

a) przedstawiciel ludności, wyznaczony przez powiatową władzę administracji ogólnej;

b) wojskowy lekarz weterynaryjny, wyznaczony przez dowódcę okręgu korpusu (równorzędnego), albo cywilny lekarz weterynaryjny (państwowy, samorządowy lub wolnopraktykujący), wyznaczony lub powołany na zapotrzebowanie dowódcy okręgu korpusu (równorzędnego) przez powiatową władzę administracji ogólnej; w razie niemożności wyznaczenia lekarza weterynaryjnego powołuje się do komisji podoficera weterynaryjnego lub osobę, znającą się na zwierzętach pociągowych.

2. Przy poborze zwierząt pociągowych i wozów z poszczególnych gmin powinien być obecny przełożony gminy lub wyznaczony przez niego zastępca oraz sołtysi (podsołtysi) ; przełożony gminy (jego zastępca), sołtysi (podsołtysi) obowiązani są na żądanie przewodniczącego komisji udzielać wszelkich informacyj, dotyczących zwierząt pociągowych i wozów pochodzących z tej gminy (gromady) oraz kontrolować stawiennictwo powołanych (wezwanych) do poboru.

3. Poboru wozów i uprzęży komisja dokonywa bez udziału lekarza weterynaryjnego (podoficera weterynaryjnego).

Art.  21. 

W skład komisji poborowej pojazdów mechanicznych wchodzą:

1) jako przewodniczący:

- oficer, wyznaczony przez Ministra Spraw Wojskowych lub upoważnioną przez niego władzę wojskową;

2) jako członkowie:

a) urzędnik administracji spraw wewnętrznych, wyznaczony przez powiatową władzę administracji ogólnej;

b) przedstawiciel ludności, wyznaczony przez powiatową władzę administracji ogólnej.

Art.  22. 

W skład komisji poborowej rowerów wchodzą:

1) jako przewodniczący - oficer, wyznaczony przez Ministra Spraw Wojskowych lub upoważnioną przez niego władzę wojskową, oraz

2) przedstawiciel ludności, wyznaczony przez powiatową władzę administracji ogólnej.

Art.  23. 

1. O konieczności pobrania przedmiotu świadczenia rozstrzyga przewodniczący komisji poborowej.

2. Za podstawę orzeczenia komisji przy poborze zwierząt pociągowych należy przyjąć opinię lekarza weterynaryjnego lub osoby, wyznaczonej w jego zastępstwie.

3. Niestawienie się do komisji przedstawiciela ludności lub lekarza weterynaryjnego (podoficera weterynaryjnego) nie wpływa na ważność przeprowadzenia poboru.

4. Zakres działania oraz sposób urzędowania komisyj poborowych, prawa i obowiązki przewodniczącego i członków komisyj oraz innych osób, biorących udział w czynnościach komisyj poborowych, określa rozporządzenie wykonawcze.

Art.  24. 

1. Wysokość wynagrodzenia za odstąpione przy poborze zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery określa komisja poborowa na podstawie cennika, wydanego przez Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrami: Spraw Wewnętrznych, Skarbu, Rolnictwa i Reform Rolnych, Komunikacji oraz Przemysłu i Handlu lub z innymi właściwymi ministrami.

2. W przypadkach, gdy chodzi o przedmioty nie objęte cennikiem, wysokość wynagrodzenia oznacza komisja poborowa na podstawie wniosków biegłych, wyznaczonych przez powiatową władzę administracji ogólnej.

Art.  25. 

1. Wynagrodzenie za odstąpione Państwu na własność przy poborze zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery będzie wypłacone w gotówce lub asygnatami.

2. Warunki i sposób wypłaty wynagrodzenia określa rozporządzenie wykonawcze.

3. Warunki i terminy wykupu asygnat ustala Minister Skarbu, któremu zarazem służy prawo ustalania oprocentowania oraz warunków odstępowania asygnat przez ich pierwotnych posiadaczy.

Art.  26. 

1. Odstąpione Państwu na własność przy poborze zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery w warunkach, określonych w art. 2 ust. 2 mogą być na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych zwrócone poprzednim właścicielom (posiadaczom), jeżeli interes obrony Państwa nie będzie wymagał zatrzymania tych przedmiotów na stałe i jeżeli wynagrodzenie za odstąpione przedmioty nie zostało jeszcze wypłacone.

2. Poprzedni właściciele (posiadacze) odstąpionych przy poborze zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów będą obowiązani przyjąć je z powrotem, przy czym otrzymują jedynie wynagrodzenie za czas zatrzymania tych przedmiotów oraz odszkodowanie w razie ich uszkodzenia.

3. Sposób ustalania i wypłaty wynagrodzenia oraz odszkodowania, przewidzianych w ustępie poprzednim, określi rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Skarbu i innymi właściwymi ministrami.

Art.  27. 

1. Minister Spraw Wojskowych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych może zarządzić w czasie pokoju w poszczególnych częściach Państwa próbny pobór zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów.

2. Przedstawione do próbnego poboru zwierzęta pociągowe, wozy, pojazdy mechaniczne i rowery zostaną po ich przeglądzie przez komisje poborowe albo niezwłocznie posiadaczom zwrócone, albo zatrzymane przez władze wojskowe na przeciąg nie dłużej dni 14.

3. W przypadkach szczególnej potrzeby, stwierdzonej uchwałą Rady Ministrów, przedmioty te mogą być przez władze wojskowe zatrzymane na przeciąg czasu dłuższy niż dni 14.

4. W warunkach, określonych w art. 2, przedmioty zatrzymane przed powstaniem tych warunków podczas próbnego poboru mogą przejść na własność Państwa bez powtórnego przedstawienia ich na komisję poboru rzeczywistego, za wynagrodzeniem równym cenie szacunkowej, ustalonej przy poborze próbnym, niezależnie od wynagrodzenia za czas zatrzymania od dnia poboru próbnego do dnia zawiadomienia o przejęciu na własność Państwa.

5. Przepis ustępu ostatniego art. 14 stosuje się także do próbnego poboru.

6. Posiadacze zatrzymanych przy poborze próbnym zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów otrzymują stosowne wynagrodzenie.

7. W przypadkach uszkodzenia lub zniszczenia zatrzymanych przy próbnym poborze zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów przysługuje posiadaczom tychże odpowiednie odszkodowanie.

8. Sposób ustalania i wypłaty wynagrodzenia względnie odszkodowania ze Skarbu Państwa określi rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych, wydane w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami.

Art.  28. 

1. Roszczenia do Skarbu Państwa z tytułu dopełnienia obowiązków, przewidzianych w art. 2, winny być pod rygorem ich utraty zgłoszone najdalej w ciągu roku od terminu, określonego w myśl art. 4.

2. Roszczenia do Skarbu Państwa z tytułu dopełnienia obowiązku, przewidzianego art. 27, winny być pod rygorem ich utraty zgłoszone najdalej w ciągu 3 miesięcy od dnia zwrotu przedmiotu świadczenia względnie od zawiadomienia o jego zniszczeniu.

Art.  29. 

Powództwa przeciwko Skarbowi Państwa z tytułu niedostatecznej wysokości przyznanego wynagrodzenia względnie odszkodowania mogą być zgłaszane w drodze sądowej w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania zawiadomienia o decyzji w sprawie przyznania wynagrodzenia względnie odszkodowania.

Art.  30. 

1. Osoby w art. 3 wymienione ponoszą:

1) koszty i ryzyko, połączone z dostawieniem zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych, rowerów oraz ich utrzymaniem do chwili przedstawienia ich do przeglądu, poboru lub próbnego poboru, tudzież koszty i ryzyko w drodze powrotnej od chwili zwolnienia tych przedmiotów z przeglądu, poboru lub próbnego poboru;

2) takież koszty i ryzyko w przewidzianych w art. 14, 18 i 27 przypadkach przymusowego dostawienia do przeglądu, poboru lub próbnego poboru, o ile stwierdzony zostanie brak przyczyn zwalniających od obowiązku przedstawienia do przeglądu, poboru lub próbnego poboru; koszty te będą ustalane i ściągane przez władze administracji ogólnej.

2. Gminy obowiązane są dostarczyć bezpłatnie lokali i placów, potrzebnych do przeprowadzenia przeglądu, poboru lub próbnego poboru.

3. Wszelkie inne z zastosowania niniejszego rozporządzenia wynikające koszty obciążają Skarb Państwa, z wyjątkiem kosztów podróży i diet funkcjonariuszy ciał samorządowych, które pokryte być mają z budżetu ciał samorządowych.

Art.  31. 

1. Osoby, uchylające się od spełnienia obowiązków niniejszym rozporządzeniem przewidzianych, jak również przepisami o prowadzeniu ewidencji zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów, wydanymi na podstawie art. 12, lub podające przy zarządzonym w myśl art. 13 spisie niezgodne ze stanem rzeczywistym szczegóły, będą karane w drodze administracyjnej grzywną do wysokości wartości odnośnego przedmiotu świadczenia lub aresztem do 3 miesięcy; w przypadku szczególnie ciężkich uchybień mogą być zastosowane obie kary.

2. W razie niedostarczenia bez usprawiedliwionych powodów przedmiotu świadczenia do poboru (art. 18 ust. 1) można obok wymienionych kar orzec także konfiskatę przedmiotu przestępstwa, a jeżeli przestępca nie jest jego właścicielem, karę pieniężną, równającą się wartości tego przedmiotu.

3. Do orzekania o czynach karalnych, przewidzianych niniejszym rozporządzeniem, powołane są powiatowe władze administracji ogólnej.

4. Żądanie skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego nie wstrzymuje ściągnięcia grzywny.

Art.  32. 

Wykonanie niniejszego rozporządzenia porucza się Ministrowi Spraw Wojskowych i Ministrowi Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z innymi interesowanymi ministrami.

Art.  33. 

1. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

2. Równocześnie traci moc obowiązującą ustawa z dnia 21 lutego 1922 r. o obowiązku odstępowania zwierząt pociągowych i wozów na rzecz Państwa (Dz. U. R. P. Nr 21, poz. 166) i rozporządzenia, wydane na jej podstawie.

• Identyfikator: Dz.U.1939.74.502 t.j.
• Rodzaj: Rozporządzenie z mocą ustawy
• Tytuł: Obowiązek odstępowania zwierząt pociągowych, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów dla celów obrony Państwa.
• Data aktu: 08/11/1927
• Data ogłoszenia: 18/08/1939
• Data wejścia w życie: 09/11/1927