Kwestie związane z dowodami osobistymi są uregulowane zasadniczo w ustawie o dowodach osobistych. Jest to podstawowy środek identyfikacji, a pełni cztery ważne funkcje:

  1. potwierdza tożsamość (w kontaktach z różnymi podmiotami, np. sądami, placówkami medycznymi);
  2. potwierdza polskie obywatelstwo;
  3. pozwala poruszać się bez paszportu w krajach tzw. strefy Shengen (czyli niemal wszystkie kraje UE, a oprócz tego także inne kraje spoza UE np. Norwegia, Szwajcaria a nawet Islandia; dopiero od końca marca w strefie Shengen jest Bułgaria i Rumunia);
  4. służy jako elektroniczna komunikacja z administracją publiczną i innymi podmiotami (np. pozwala podpisać dokumenty podpisem osobistym, czy elektronicznie podpisać się w usługach online administracji publicznej).

Czytaj też w LEX: Dokumenty umożliwiające potwierdzenie tożsamości w banku >

Przepisy nakładają obowiązek posiadania dowodu tylko dla jednej kategorii osób - pełnoletni obywatel RP zamieszkujący na terenie RP. 
Zatem, w sytuacji gdy:

  1. osoba jest pełnoletnia; 
  2. posiada obywatelstwo polskie;
  3. zamieszkuje na terenie RP

- to ma obowiązek posiadać dowód osobisty.

Przepisy dopuszczają także fakultatywne posiadanie dowodu dla osób niepełnoletnich.

Warto pamiętać, że posiadanie dowodu jest ważne dla legalnego podróżowania w krajach, gdzie nie wymaga się paszportu.

Istotna różnica w zakresie ww. dowodów dotyczy ich ważności, bowiem dowód osobisty wydany osobie, która nie ukończyła 12. roku życia, jest ważny przez okres 5 lat od daty jego wydania. Natomiast dowód osobisty wydany osobie, która ukończyła 12. rok życia, jest ważny przez okres 10 lat od daty jego wydania.

Warto także dodać, że w imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych (chodzi m.in. o dzieci niepełnoletnie) wniosek o dowód  - składa jedno z rodziców albo opiekun lub kurator jeżeli nie może tego zrobić jeden z rodziców.

Czytaj też w LEX: Problemy z ustalaniem wejścia w życie zmian ustawy o dowodach osobistych wprowadzanych przez ustawę o aplikacji mObywatel >

 

Kiedy wymiana dowodu?

Przepisy określają, w jakich sytuacjach następuje wymiana dowodu. Z istotniejszych należy wymienić:

  1. upływ terminu ważności dowodu osobistego;
  2. zmiana danych zawartych w dowodzie osobistym, z wyjątkiem zmiany nazwy organu wydającego oraz zmiany nazwy miejsca urodzenia;
  3. zmiana wizerunku twarzy posiadacza dowodu osobistego w stosunku do wizerunku twarzy zamieszczonego w dowodzie osobistym w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym identyfikację jego posiadacza;
  4. utrata lub uszkodzenia dowodu osobistego w stopniu utrudniającym lub uniemożliwiającym identyfikację jego posiadacza;
  5. żądanie wymiany dowodu osobistego w tym na dowód osobisty z warstwą elektroniczną.

 

Nowość
Nowość
Apteczka prawna - Lex bez łez

Krystian Markiewicz, Marta Szczocarz-Krysiak

Sprawdź  

Terminy i wniosek

Z wnioskiem o wydanie nowego dowodu osobistego występuje się:

  • -  co najmniej 30 dni przed upływem terminu ważności dowodu osobistego;
  • -  niezwłocznie zasadniczo w pozostałych przypadkach.

Aby uzyskać dowód należy złożyć wniosek. Są dwie możliwości:

  1. wniosek składany osobiście w urzędzie gminy (może to być dowolny urząd na terenie RP);
  2. wniosek składany przez internet (przy tej formie i tak jest obowiązek wizyty w urzędzie aby uzupełnić wniosek o odciski palców i wzór podpisu). 

Zatem, warto się zastanowić, czy składać wniosek elektronicznie bo i tak w urzędzie trzeba się stawić. Poza granicami RP (np. w trakcie wakacji) nie ma możliwości złożenia wniosku o dowód w konsulacie, a jedynie wniosek o paszport. 

Zaletą wniosku składanego osobiście jest to, że nie trzeba przygotowywać żadnego papierowego wniosku bowiem urzędnik przygotuje samodzielnie wniosek w systemie na podstawie danych, które poda osoba (wnioskodawca) i danych z rejestru PESEL. 

Zaletą wniosku składanego elektronicznie jest to, że można to zrobić w każdym momencie dnia, także w dni kiedy urzędy nie pracują. Jednakże wymaga to pewnej wiedzy związanej z elektronicznym przekazywaniem wniosku – co nie dla każdego będzie oczywiste. Przepisy narzucają bowiem posługiwanie się np. profilem zaufanym, czy kwalifikowanym certyfikatem podpisu elektronicznego. Niestety posługiwanie się tym drugim podpisem wymaga uprzedniego zakupu takiej usługi w określonej firmie, która to usługa jest płatna w zależności od zakresu usługi podpisu. Natomiast profil zaufany to już usługa bezpłatna, jednak aby uzyskać możliwość składania podpisu tą metodą wcześniej trzeba założyć ten profil zaufany, co niestety wymaga również pewnych formalności (wszystko można załatwić elektronicznie). Bardzo pomocne w tym zakresie jest zakładanie profilu przez bank aczkolwiek to nie są jedyne możliwości założenia profilu zaufanego. Metody założenia tego profilu opisano na stronie: https://pz.gov.pl/pz/registerMainPage.  Informacje zawarte pod tym adresem internetowym umożliwiają on online założenie profilu np. banku, czy nawet w rozmowie online z urzędnikiem. 

Czytaj też: Bez ubezpieczenia podróżnego lepiej nie jeździć nawet po Unii Europejskiej >

 

Odbiór dowodu – w zasadzie osobiście

Jeśli brak jest możliwości osobistego odbioru dowodu osobistego z powodu choroby, niepełnosprawności lub innej niedającej się pokonać przeszkody, która powstała po złożeniu wniosku, można upoważnić inną osobę, by odebrała  dowód. Wnioskodawca powinien jednak powiadomić o tym urząd, który przyjął wniosek. Podczas odbioru dowodu z warstwą elektroniczną (e-dowodu), można ustalić kody PIN:

  • - do logowania 4-cyfrowy kod PIN 1,
  • - do podpisu osobistego 6-cyfrowy kod PIN 2 (jeśli we wniosku zaznaczono odpowiednie pole).

Przy odbiorze dowodu osobistego należy oddać stary dowód osobisty.

Czytaj też w LEX: Dowód osobisty jako dokument, jego funkcje oraz okres ważności >

 

Utrata/uszkodzenie dowodu

Przepisy przewidują, że utratę lub uszkodzenie dowodu należy zgłosić niezwłocznie:

  1. osobiście w organie dowolnej gminy, można dokonać tego również na piśmie utrwalonym w postaci elektronicznej, po opatrzeniu kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem zaufanym, w organie gminy, który wydał dowód osobisty;
  2. gdy przebywasz poza RP - dowolnemu konsulowi Rzeczypospolitej Polskiej, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym czytelnym podpisem; można również dokonać na piśmie utrwalonym w postaci papierowej za pomocą poczty lub telefaksu.

Czytaj też w LEX: Przechowywanie dokumentacji związanej z dowodami osobistymi > 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.