Katarzyna Kubicka-Żach: Czy prześwietlanie śmieci to nowa metoda ich kontroli? Kiedy się pojawiła i z czyjej inicjatywy?

Dr Artur K. Modrzejewski z Zakładu Prawa Ochrony Środowiska i Nauki Administracji Publicznej Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku: Wprowadzenie mocą rozporządzenia ministra środowiska z 29 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów ujednoliconych standardów selektywnego zbierania odpadów, spowodowało, że coraz więcej gmin poszukuje skutecznych metod kontrolowania odpadów i ich wytwórców przy wykorzystaniu systemów informatycznych.

Która gmina pierwsza zastosowała system?

Trudno powiedzieć, która gmina zastosowała pierwsza system RFID. To z angielskiego Radio-Frequency Identification - technika wykorzystująca fale radiowe do przesyłania danych oraz zasilania elektronicznego układu stanowiącego etykietę obiektu przez czytnik w celu identyfikacji obiektu. W literaturze przedmiotu pojawiają się głosy, że była to Stalowa Wola. Pilotażowy projekt wykorzystujący monitorowanie rodzajów odpadów, których pozbywają się mieszkańcy nieruchomości wdrażany był m.in. w Rzeszowie w ramach projektu BURBA w latach 2011 – 2013. Obecnie znaczna liczba miast wykorzystuje nowoczesne metody identyfikacji odpadów, przy zastosowaniu różnych funkcjonalności tych systemów, np. Lublin, Gdańsk czy Białystok.

Czytaj też: Brak segregacji odpadów może grozić odpowiedzialnością zbiorową

Na czym polega działanie takiego systemu?

Wszystko zależy do tego, jakiego rodzaju system identyfikacji będzie zastosowany. Zadaniem tych systemów, oczywiście w zależności do zastosowanej funkcjonalności, może być zdefiniowanie poprawności prowadzonej segregacji odpadów u „źródła”, a także kontroli poprawnego wykonywania usługi odbioru odpadów komunalnych przez wykonawców.

Systemy RFID odpowiadają za identyfikację i śledzenie odpadów – czy one są obowiązkowe, kto z nich korzysta?

Obowiązek wprowadzenia systemów monitorowania odpadów nie wynika bezpośrednio z przepisów prawa. Monitoruje się działanie przedsiębiorcy odbierającego odpady – np. poprzez konieczność wyposażenia pojazdów w odbiorniki GPS. Podkreślić jednak należy, że Unia Europejska stawia przed nami bardzo ambitne cele, jeśli chodzi o poziomy recyklingu - do 2030 r. poziomy recyklingu dla odpadów komunalnych mają wzrosnąć do 70 proc., a odpadów opakowaniowych – do 80. Wysokie poziomy są również narzucone polskim prawem. Co z kolei zmusza do wprowadzania rozwiązań pozwalających kontrolować system selektywnej zbiórki odpadów u źródła.

 

Na co wpływa wykorzystanie systemu i jakie są cele jego stosowania?

System „śledzenia odpadów” bazuje na danych płynących z systemów identyfikacji RFID i monitoringu, zamontowanych na pojazdach wykonawców usługi odbioru odpadów komunalnych. Systemy te składają się z systemów GPS, identyfikacji pojemników oznakowanych czipami RFID, systemów dynamicznego ważenia - każdy odpad w pojemniku ważony jest przy opróżnieniu - oraz coraz częściej systemu kamer, który dokumentuje trasę pojazdu podczas wykonywania usługi, robiąc zdjęcia w określonym interwale czasowym lub nagrywając film. Taki system identyfikacji RFID i monitoringu pozwala na określenie, kto, kiedy i jakiego rodzaju odpady oddał i ile ten odpad ważył, a także, kto i kiedy ten odpad odebrał.

Czy są jakieś zagrożenia związane z wykorzystywaniem systemu?

Tak, istnieje również zagrożenie. Elementy składowe systemu identyfikacji RFID i monitoringu wskazują na bardzo dużą ilość informacji, w tym danych osobowych (dane deklaracji – osób, od których odpady mają zostać odebrane) – co może naruszać prawa do wizerunku i prawo do prywatności. Są też wykorzystywane informacje dotyczące wykonywanej usługi odbioru odpadów, które docelowo mają być podstawą wszczęcia postępowań egzekucyjnych w wyniku odkrytych nieprawidłowości.

Czytaj też: Minister środowiska łagodzi przepisy o monitoringu wysypisk

RFID to jeden z systemów. Jakie są inne?

Jako przykład innego systemu niż RFID podać można GISW systemy informacji geograficznej. Umożliwią one stworzenie kompleksowych systemów gospodarki odpadami.

Na ile powszechne jest korzystanie z systemów informatycznych?

Korzystanie z tego rodzaju systemów staje się coraz częstsze. Gminy zaczynają bowiem dostrzegać korzyści płynące z ich wdrażania.

Dziękuję za rozmowę.

Zobacz też komentarz praktyczny: Obowiązki gmin w zakresie nowego systemu segregacji odpadów>>