Prezydent Zgierza wydał zarządzenie, w którym określił zasady postępowania radnych, którzy chcą uzyskać informacje, prawo wstępu do pomieszczeń oraz wgląd w działalność Urzędu Miasta.
Zgodnie z nowelizacją ustawy o samorządzie gminnym z 2018 roku, w wykonywaniu mandatu radny ma prawo, jeżeli nie narusza to dóbr osobistych innych osób, do uzyskiwania informacji i materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których się one znajdują. Ma też prawo wglądu w działalność urzędu gminy, spółek z udziałem gminy, gminnych osób prawnych itp. z zachowaniem przepisów o tajemnicy prawnie chronionej.
Zarządzenie jest niezgodne z prawem
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza zgłosił do wojewody wniosek o przeprowadzenie kontroli zgodności rozporządzenia z prawem. Postępowanie nadzorcze wykazało, że brak jest podstawy prawnej do uregulowania przez organ wykonawczy gminy zasad wykonywania przez radnego jego uprawnień określonych w ustawie.
Według prezydenta podstawą określenia zasad jest przepis mówiący o tym, że wójt, burmistrz, prezydent jest kierownikiem urzędu. Jego zdaniem w zarządzeniu nie nadano nikomu uprawnień, ani niczyich uprawnień nie ograniczono. Wojewoda łódzki nie zgodził się z tym i stwierdził nieważność zarządzenia.
Czytaj w LEX: Interpelacje i zapytania radnych samorządowych >
Chodziło o wzmocnienie pozycji radnych
Zdaniem organu nadzoru z uzasadnienia projektu nowelizacji ustawy wynika, że celem wnioskodawców było wzmocnienie pozycji radnego przez nadanie mu uprawnień kontrolnych podobnym posłom oraz senatorom. Wojewoda wskazał też, że prawo nie zawiera kompetencji dla wójta do tworzenia procedury określającej sposób realizacji uprawnień radnych.
Mateusz Karciarz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prawnik w Kancelarii Radców Prawnych Zygmunt Jerzmanowski i Wspólnicy sp.k. mówi, że nie widzi przeszkód, aby niektóre elementy związane z korzystaniem przez radnych z uprawnienia do uzyskiwania informacji były regulowane np. w regulaminie organizacyjnym urzędu. Muszą jednak być skierowane wyłącznie do pracowników urzędu gminy czy miasta, których szefem jest wójt, burmistrz, prezydent.
- Prezydent miasta nie może określić w zarządzeniu, w jaki sposób ma postępować radny korzystający z tego prawa, to powinny być regulacje wskazujące pracownikom urzędu, w jaki sposób powinni się zachowywać, jeżeli radny przyjdzie z takim żądaniem – wyjaśnia. Takie zarządzenie ma charakter wewnętrzny i wiąże wyłącznie pracowników urzędu. W sytuacji, kiedy zaczyna ono wkraczać w uprawnienia radnego, ekspert nie widzi podstaw prawnych do takich regulacji.
Czytaj więcej: Radny może sfotografować dokumenty związane z działalnością gminy>>
Prawo radnego powiela prawo dostępu do informacji publicznej
Jednak zdaniem ekspertów uprawnienie radnego do uzyskiwania materiałów, wstępu do pomieszczeń, w których znajdują się informacje oraz wglądu w działalność urzędu gminy i spółek z udziałem gminy, jest w dużej części powieleniem dotychczasowych uprawnień. To, czego mogą żądać radni, stanowi w zdecydowanej większości przypadków informację publiczną, a tę materię reguluje ustawa o dostępie do informacji publicznej. – 99 proc. żądań radnych mogłoby być oparte tylko o tę ustawę, która określa wszelkie możliwe sposoby postępowania, m.in. jeśli coś jest objęte tajemnicą, to wydaje się decyzję odmowną, od której radny może się odwołać – mówi Mateusz Karciarz.
Przepis art. 24 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym jest według niego niedoskonały i stwarza więcej problemów niż korzyści, bo nie określa sytuacji wskazanych w ustawie o dostępie do informacji publicznej, ani w jaki sposób podmiot udostępniający ma się zachować. Stąd pojawiające się zarządzenia włodarzy miast próbujące to uregulować.
Czytaj w LEX: Dostęp do informacji publicznej a ochrona danych osobowych >
Prawo wstępu radnych do pomieszczeń
Ustawa o samorządzie gminnym przewiduje też prawo wstępu radnych do pomieszczeń, w których mogą pozyskać informacje. Zdaniem Mateusza Karciarza radni próbują z tego uprawnienia korzystać, jednak problem pojawia się tu w sytuacji, kiedy chodzi o określić faktycznego celu wstępu.
Czytaj w LEX: Uprawnienia kontrolne radnych samorządowych >
– Jeśli radny chce uzyskać informację, może o nią zawnioskować, umożliwienie wstępu do pomieszczeń w celu zobaczenia, jakie są tam materiały, staje się niebezpieczne – nie można wpuścić radnego do każdego pomieszczenia, bo wiążą się z tym m.in. kwestie danych osobowych, do których radny nie ma dostępu – wyjaśnia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
