Według Mirosława Stańczyka, zastępcy dyrektora Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego w Ministerstwie Finansów, dane pochodzące ze sprawozdań finansowych samorządów za trzeci kwartał tego roku oraz z wieloletnich prognoz finansowych są optymistyczne. Jak podkreśla, po trzech kwartałach 2018 roku samorządy osiągnęły wynik w postaci nadwyżki budżetowej ponad 11 mld zł, a dochody ogółem i dochody własne samorządów są wyższe niż w chronologicznym okresie roku 2017. - Dochody własne są wyższe o 9,7 proc., dochody ogółem o 9,3 proc. Przy planowanych dochodach ponad 255 mld złotych, samorządy osiągnęły już poziom 187,6 mld zł – wskazuje.
Zadłużenie samorządów
Zaangażowanie wydatków jest wyższe niż w analogicznym okresie 2017 roku o 12,3 proc. Natomiast zadłużenie JST po trzech kwartałach osiągnęło poziom 68,3 mld zł, co jest wyższe od zadłużenia w analogicznym okresie roku ubiegłego o 3,3 proc. - Ciągle porównujemy zadłużenie samorządów w stosunku do ich dochodów, mimo że od kilku lat obowiązuje ograniczenie, które poprzednio funkcjonowało w ustawie o finansach publicznych, i w dochodach ogółem wynosi ono 26,6 proc. planowanych dochodów - wyjaśnił.
Jak podkreślił wicedyrektor, z wieloletnich prognoz finansowych wynika, że zadłużenie samorządów będzie rosło. – Ono rośnie od wielu lat, jego poziom nie zagraża bezpieczeństwu finansów publicznych, w przypadku niektórych jednostek, ale to w wyjątkowych sytuacjach, zadłużenie przekracza niebezpieczny pułap – podkreśla.
Czytaj też: Zadłużenie samorządów spadło, ale będzie rosło>>
Wieloletnie prognozy wskazują też, że na rok 2019 samorządy planują dług w wysokości ponad 83 mld zł, a na 2020 rok – ponad 82 mld zł. Na ten rok planowały zadłużenie w wysokości 81 mld zł.
Środki konieczne do realizacji projektów unijnych
Resort finansów monitoruje poziom zadłużenia i stara się zbierać dane dotyczące zadłużenia, które jest związane z realizacją projektów i programów unijnych. - Jest ono stosunkowo niskie - po trzech kwartałach 2018 r. wynosi ponad 4 mld (4 105 mln zł), co stanowi 6 proc. zadłużenia ogółem samorządów – mówi Mirosław Stańczyk.
Według Krzysztofa Grybionko, wiceprezesa Zarządu INC Rating SA, część samorządów będzie miała problem z zaciągnięciem nowych zobowiązań, bo mogą być trudności z ich obsługą w przyszłych latach. – Może być problem z tym, że zabraknie środków unijnych - wydaje mi się, że powinny być regulacje prawne, które umożliwią samorządom realizację inwestycji tak, żeby się te pieniądze nie zmarnowały – ocenił.
Sprawdź: Ofiarski Zbigniew (red.), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz >>
Prezydent Lublina Krzysztof Żuk uważa, że miasta będą w przyszłości rezygnować z części projektów inwestycyjnych, zwłaszcza tych najdroższych. - W 2020 roku będziemy masowo rezygnować z dużych projektów, a Ministerstwo Rozwoju będzie te pieniądze zwracać do Brukseli – powiedział. Jego zdaniem, jednym z rozwiązań przeciwdziałających zwracaniu funduszy unijnych, jest dofinansowanie projektów przez resort w większym stopniu.
Pozytywny przebieg realizacji budżetów
Według dyrektora Mirosława Stańczyka z resortu finansów, liczby zdają się wskazywać na pozytywny przebieg realizacji budżetów. - Jeśli po trzech kwartałach JST osiągnęły nadwyżkę budżetową, to jest dobry prognostyk do tego, że będzie również dobry wynik na koniec roku – zaznacza. Jego zdaniem deficyt nie musi oznaczać, że mamy do czynienia ze złą sytuacją finansową. Jak wyjaśnił, wynik samorządów kształtuje się dopiero w IV kwartale roku i dopiero po tym czasie będą możliwe szczegółowe oceny.
Najważniejsze zmiany w prawie, które ma wprowadzić MF
Prowadzone przez ministerstwo zmiany legislacyjne, wynikają z postulatów od samorządów i z organizacji samorządowych. Jak wyjaśnił Mirosław Stańczyk, zmiany, które są obecnie przedmiotem prac parlamentarnych, skupiają się na trzech kierunkach. Pierwszy to możliwość wcześniejszej spłaty zobowiązań poza limitem spłaty zadłużenia.
Zobacz też komentarz praktyczny: Dokonywanie wydatków z budżetu jednostki samorządu terytorialnego - kwalifikacja nieprawidłowości na tle przedmiotu dyscypliny finansów publicznych>>
Druga istotna i najbardziej obszerna część nowelizacji, to nowy kształt indywidualnego wskaźnika spłaty zadłużenia. Trzecia grupa zmian dotyczy wprowadzenia większych obostrzeń i kontroli w zakresie środków wskazujących podobieństwo do kredytów i pożyczek. – Chodzi o to, żeby wpisać je w takie same ramy prawne, jakie są stosowane do kredytów i pożyczek – wyjaśnił dyrektor z MF.
Mechanizmy ustawowe mogą zmniejszyć zadłużenie ok. 10 proc.
Jak podkreśla Marek Olszewski, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP, generalnie kondycja finansowa JST, w tym gmin wiejskich, nie jest zła. - Pojawiają się jednak zdarzenia dla nas zawstydzające np. gmina Ostrowice, gdzie prawdopodobnie ze względów populistycznych sięgnięto po instrumenty finansowe, po które nie powinno się sięgać - mówi. Jak dodaje, „szkoda, że było to poza obszarem widzenia RIO, które powinny na takie przypadki reagować z właściwym wyprzedzeniem”.
Porównaj: Mechanizm premii mógłby zachęcać inne gminy do zadłużania się>>
Z analiz ZGW RP wynika, że docelowo mechanizmy przewidziane w projekcie procedowanej ustawy mogą skutkować możliwością zmniejszenia zadłużenia w granicach ok. 10 proc. Marek Olszewski podkreślił, że struktura budżetów małych gmin wiejskich jest skrajnie różna. - Można w nich nawet mówić o strukturach budżetów miejskich, ale są i takie, gdzie oświata stanowi nawet 60 proc. budżetu - powiedział. Jak dodał, na budżety małych gmin wiejskich mają wpływ inne zdarzenia niż tylko te wynikające z nowelizacji ustawy o finansach, np. algorytm naliczania części oświatowej subwencji ogólnej.
Czytaj też: Banki też powinny ponosić ryzyko zadłużenia samorządu>>
Prezydent Lublina mówi, że miasta opowiadają się za tym, żeby obniżyć wskaźnik zadłużenia i pozwolić im na „montaże finansowe”, w których samorządy są nadzorowane przez banki i regionalne izby obrachunkowe. – Nie mówiąc o odpowiedzialności każdego z nas, którzy podejmują decyzje – dodaje.
Jego zdaniem reguła wydatkowa nie powinna być traktowana w najbliższym czasie jako „nie do wzruszenia”, bo staje się barierą do konsumpcji funduszy europejskich.
Według Mirosława Stańczyka z MF, nowelizacja ustawy o finansach publicznych umożliwi samorządom spłatę zadłużenia i korzystanie ze źródeł kredytów i pożyczek na realizację zadań. – Szacujemy, że w warunkach roku 2019 to będą kwoty ponad 1,7 mld zł i będą rosły w kolejnych latach – zaznacza.
Tematyka finansów była wśród zagadnień poruszanych podczas Forum Bankowo-Samorządowego organizowanego przez Związek Banków Polskich przy współpracy korporacji samorządowych.
Zobacz też komentarz praktyczny: Zmiany w ustawie o finansach publicznych>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
