W listopadzie 2020 roku weszła w życie nowelizacja Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju – podstawowego aktu prawnego, który reguluje w Polsce politykę rozwoju. Uchwalona w lipcu 2020 roku nowela nadaje nowy kształt systemowi strategicznego zarządzania krajem i wprowadza nowe instrumenty polityki regionalnej.
Strategie służyć mają podejmowaniu i realizowaniu działań w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej, w ramach prowadzonej polityki rozwoju. Artykuł 9 ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju wylicza rodzaje strategii rozwoju.
Strategie to narzędzia pomocnicze – dokumenty programujące rozwój. Wynikające z nich i przewidziane w nich działania mają przyczynić się do zrównoważonego rozwoju kraju, regionu, jednostki lokalnej, w tym do tworzenia trwałych, atrakcyjnych miejsc pracy, podnoszenia konkurencyjności gospodarki itp.
Rodzaje strategii rozwoju – dokumenty strategiczne
- średniookresowa strategia rozwoju kraju - dokument określający podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju kraju w wymiarze społecznym, gospodarczym i przestrzennym, na okres 10-15 lat, oraz szczegółowe działania na okres 4 lat, realizowany przez inne strategie rozwoju i strategie rozwoju województwa oraz za pomocą programów, z uwzględnieniem okresu programowania Unii Europejskiej;
- inne strategie rozwoju - dokumenty określające podstawowe uwarunkowania, cele i kierunki rozwoju, odnoszące się do sektorów, dziedzin, regionów lub rozwoju przestrzennego;
- strategia rozwoju województwa - dokument, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o samorządzie województwa;
- strategia rozwoju gminy - dokument, o którym mowa w art. 10e ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym;
- strategia rozwoju ponadlokalnego - dokument, o którym mowa w art. 10g ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i w art. 12a ust. 1 ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim (strategia rozwoju związku metropolitalnego).
Ustawa przewiduje, że głównym dokumentem określającym politykę rozwoju i zasady jej realizacji będzie strategia średniookresowa, czyli obecnie Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Zakłada ona m.in. powstanie tzw. obszarów strategicznej interwencji, czyli terenów najsłabiej rozwiniętych, tracących swoje dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze lub zagrożonych trwałą marginalizacją. Więcej informacji tutaj
Dokumenty strategiczne definicja
Dokumenty strategiczne obejmują strategie oraz programy rozwoju, które realizują średnio i długookresową strategię rozwoju kraju. Krajowym dokumentem strategicznym jest „Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030” (KSRR 2030) - podstawowy dokument strategiczny polityki regionalnej państwa. Wskazano w niej nowy model rozwoju regionalnego Polski.
Przewidziano rozwój kraju jako społecznie i terytorialnie zrównoważony, dzięki któremu efektywnie będą rozwijane oraz wykorzystywane miejscowe zasoby i potencjały wszystkich regionów. Wśród celów takiego modelu jest wspomaganie w szczególności obszarów, które nie mogą w pełni rozwinąć swojego potencjału rozwojowego, bo utraciły swoje funkcje społeczno-gospodarcze (np. przestały być miastami wojewódzkimi) przez co stały się mniej odporne na różne zjawiska kryzysowe (np. negatywne skutki procesów demograficznych).
Dokumenty – przygotowywane na krajowym, regionalnym i lokalnym poziomie zarządzania – mają być ze sobą powiązane i spójne. Ich wzajemna integracja odnosić się powinna do treści i celów.
Strategia rozwoju województwa
Strategia rozwoju województwa jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu województwa, określającym obszary, cele i kierunki interwencji polityki rozwoju, prowadzonej w przestrzeni regionalnej. Jest obowiązkowa, określa ją samorząd województwa, a powinna uwzględniać w szczególności następujące cele:
- pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej;
- pobudzanie aktywności gospodarczej;
- podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa;
- zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń;
- kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
Każde województwo samodzielnie określa swoje cele strategiczne.
Strategie ponadlokalne
Jak podkreśla dr Joanna Cieślińska, ekspert merytoryczny w Dziale Strategii i Rozwoju Lokalnego Wielkopolskiej Akademii Nauki i Rozwoju, strategię ponadlokalną mogą opracowywać „gminy sąsiadujące, powiązane ze sobą funkcjonalnie”. Ma być ona „wspólną strategią rozwoju tych gmin w zakresie ich terytorium”. - Jeżeli w opracowaniu strategii ponadlokalnej uczestniczą wszystkie gminy z terenu danego powiatu, wówczas strategia ponadlokalna jest przygotowywana z udziałem powiatu - udział powiatu jest fakultatywny, gdy w jej opracowywaniu uczestniczy przynajmniej jedna gmina znajdująca się na jego terytorium - zaznacza. Zakres tematyczny strategii ponadlokalnej jest tożsamy z tym, jaki nowela ustawy określiła dla strategii rozwoju gminy.
Strategia gminy nie jest obowiązkowa
- Strategia gminy pozostaje dokumentem fakultatywnym, ale silne umocowanym w przepisach, niepozostawiających dowolności w zakresie jej treści, trybu przyjmowania oraz zgodności ze strategią regionalną – tłumaczy dr Joanna Cieślińska. Jak dodaje, dla większości włodarzy gmin nie tylko posiadanie strategii rozwoju, ale sam proces prac nad nią, jest ogromnym ułatwieniem i przygotowaniem do skutecznego pozyskiwania środków z funduszy europejskich i innych zewnętrznych źródeł. - Jednak jej najważniejszą rolą, zwłaszcza po umocnieniu jej roli przez znowelizowane przepisy, jest wsparcie włodarzy gminy w strategicznym zarządzaniu – podkreśla.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
