Kiedy głosujemy?
Głosowanie w wyborach samorządowych odbędzie się w niedzielę, 7 kwietnia 2024 r. Głosować będzie można od godz. 7.00 do godz. 21.00. Głosowanie w obwodach odrębnych utworzonych w domach pomocy społecznej, szpitalach, zakładach karnych i aresztach śledczych może zostać zakończone najwcześniej o godzinie 18.00, jeśli wszyscy wyborcy ujęci w spisie wyborców w danym obwodzie, oddadzą swój głos.
W wyborach samorządowych głos oddajemy wyłącznie w miejscu stałego zamieszkania, po sprawdzeniu czy zostaliśmy ujęci w stałym obwodzie do głosowania w Centralnym Rejestrze Wyborców (za wyjątkiem osób przebywających w szpitalach, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych).
W przeciwieństwie do wyborów parlamentarnych, nie można oddać głosu w innym miejscu. Nie można zatem pobrać zaświadczenia o prawie do głosowania oraz złożyć wniosku o jednorazową zmianę miejsca głosowania. Nie można też głosować za granicą lub na statkach.
Jak znaleźć lokal do głosowania?
Może się zdarzyć, że obwodowa komisja wyborcza zmieniła swoją siedzibę. Adres właściwego lokalu wyborczego znajdziemy m.in. na tablicy ogłoszeń w gminie, słupach ogłoszeniowych, w aplikacji MObywatel w usłudze Wybory lub wyszukiwarce obwodowych komisji wyborczych PKW.
Sprawdź w LEX: Czy szkoła może wynająć odpłatnie salę gimnastyczną na spotkanie przedwyborcze dla kandydata na radnego i kandydata na wójta? >
Jakie dokumenty są potrzebne do głosowania?
Idąc do lokalu wyborczego, trzeba zabrać dokument tożsamości: dowód osobisty lub paszport ze zdjęciem. Może to być także książeczka wojskowa ze zdjęciem, potwierdzająca tożsamość wyborcy - precyzuje Państwowa Komisja Wyborcza.
Można też wylegitymować się dowodem osobistym w aplikacji mObywatel (można z niej skorzystać także w trybie offline, czyli bez dostępu do internetu). W każdym z lokali wyborczych udostępniane będą długopisy. Można wziąć jednak swój długopis.
Nie ma przeszkód prawnych, aby wyborca nawet cztery razy pojawił się w dniu wyborów w lokalu wyborczym i osobno głosował w wyborach na wójta, do rady gminy, do rady powiatu i do sejmiku. Przeczytaj więcej: Na wybory można przyjść nawet czterokrotnie
Czy można dopisać się do spisu wyborców w dniu wyborów?
Tylko w wyjątkowych przypadkach. W dniu wyborów, obwodowe komisje wyborcze dopisują do spisu wyborców jedynie tych wyborców, którzy:
- zostali pominięci w spisie wyborców, jeżeli urząd gminy potwierdzi, że pominięcie w spisie jest wynikiem omyłki
- zostali skreśleni ze spisu wyborców dla danego obwodu głosowania w związku z wpisaniem do spisu wyborców w szpitalu, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, jeżeli udokumentują, że opuścili tę placówkę przed dniem wyborów.
- chcą głosować w obwodzie utworzonym w szpitalu, domu pomocy społecznej, zakładzie karnym lub areszcie śledczym, a przybyli do tej jednostki przed dniem wyborów.
Przeczytaj także:
- Po wyjściu ze szpitala, do lokalu wyborczego warto wziąć wypis
- Covid nie uprawnia do głosowania korespondencyjnego
Jak wyglądają karty do głosowania?
Po sprawdzeniu tożsamości i tego czy wyborca jest uprawniony do głosowania w tym obwodzie członek komisji wyborczej wydaje komplet 4 kart do głosowania z nazwiskami kandydatów:
- na szarym tle do rady gminy
- na żółtym tle do rady powiatu
- na niebieskim tle do sejmiku województwa
- na różowym tle z nazwiskami kandydatów na wójta burmistrza lub prezydenta miasta. Niekiedy na tej liście będzie znajdował się też symbol graficzny Komitetu Wyborczego o ile komitet ma taki symbol zgłosił do Państwowej Komisji Wyborczej
Mieszkańcy miast na prawach powiatu otrzymają 3 karty - bez listy do rady powiatu.
Trzeba zwrócić uwagę, aby każda karta była ostemplowana pieczęcią obwodowej komisji wyborczej. Odbiór pakietu trzeba potwierdzić obowiązkowo w spisie wyborców.
Jak oddać ważny głos?
Głosowanie polega na postawieniu znaku „X” (stanowiącego co najmniej dwie linie przecinające się w obrębie kratki) na karcie do głosowania w kratce z lewej strony obok nazwiska kandydata. Znak X stawia tylko przy nazwisku jednego kandydata. Instrukcja jak głosować znajduje się na dole karty. Postawienie znaku np. „v” czyli „ptaszka” może być uznane za głos nieważny.
Karta w wyborach do rady gminy powyżej 20 tys. mieszkańców ma inny układ. Trzeba znaleźć na niej listę kandydatów na którą chcesz zagłosować i postawić znak „X” przy nazwisku wybranego kandydata wyłącznie na tej liście. Postawienie znaku „X” na więcej niż jednej liście powoduje nieważność głosu. Podobna zasada obowiązuje podczas głosowania do rady powiatu i sejmiku województwa.
Głosowanie jest tajne. Karty należy wrzucić do urny tak, aby strona zadrukowana była niewidoczna. Po wypełnieniu kart wyborca musi je wrzucić do urny wyborczej; nie wolno wynosić kart do głosowania poza lokal wyborczy, ani też odstępować komukolwiek takiej karty.
Co, gdy jest tylko jeden kandydat na wójta?
Jeżeli zarejestrowany został tylko jeden kandydat, wówczas na karcie do głosowania pojawi się jedno nazwisko, przy którym będą dwie kratki:
- „TAK”
- „NIE”.
Jeśli popieramy kandydata stawiamy znak „X” w kratce „TAK”, jeśli jesteśmy przeciwni jego kandydaturze - stawiamy „X” w kratce „NIE”.
Jeżeli informacja o konieczności skreślenia kandydata wpłynie do gminnej komisji wyborczej w przeddzień głosowania lub w dniu głosowania, a wydrukowanie i dostarczenie właściwych kart do głosowania do obwodowych komisji wyborczych przed godziną 7.00 w dniu głosowania jest niemożliwe, komisja ma obowiązek niezwłocznie poinformować o tym właściwego komisarza wyborczego i obwodowe komisje wyborcze. Kolejnym krokiem jest sporządzenie obwieszczenia w którym zawarta jest informacja o skreśleniu kandydata lub kandydatów oraz kontynuowaniu głosowania – jeżeli sytuacja nastąpiła po otwarciu lokali wyborczych.
Gdy na karcie do głosowania prawo wybieralności ma tylko jeden kandydat, głos oddany na kandydata uczestniczącego w wyborach traktowany jest jako głos oddany za wyborem kandydata, głos oddany na skreślonego kandydata lub skreślonych kandydatów traktowany jest jako głos przeciwko wyborowi kandydata uczestniczącego w wyborach, głos oddany zarówno na kandydata uczestniczącego w wyborach, jak i na skreślonego kandydata lub skreślonych kandydatów traktowany jest jako głos nieważny.
Kandydat będzie uznany za wybranego, jeśli uzyska więcej niż połowę głosów „za” (nawet, jeśli będzie to mniej niż 50 proc.). W przeciwnym razie wójta, burmistrza, prezydenta wybierze rada gminy.
Sprawdź w LEX: Jaki jest status burmistrza, który zostaje wybrany na radnego gminy? >
Kiedy głos jest nieważny?
Głos będzie nieważny gdy:
- postawienie znaku „X” w kratce przy nazwisku więcej niż jednego kandydata (w gminach do 20 tys. mieszkańców i w wyborach wójta, burmistrza, prezydenta),
- niepostawienie znaku „X” w żadnej kratce,
- postawienie znaku „X” w kratce wyłącznie przy nazwisku kandydata skreślonego przez gminną komisję wyborczą,
- postawienie znaku „X” w kratkach obok nazwisk kandydatów umieszczonych na więcej niż jednej liście (w gminach powyżej 20 tys. mieszkańców).
Jak ustala się wyniki wyborów?
Wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast odbywają się w trybie wyborów większościowych z dogrywką (II tura). W gminach i miastach, w których żaden z kandydatów na wójta/burmistrza/prezydenta nie uzyskał ponad 50 proc. głosów poparcia, odbędzie się II tura wyborów. Wyborcy przekazana zostanie jedna karta, na której znajdą się nazwiska dwóch kandydatów, którzy w pierwszej uzyskali największą liczbę głosów poparcia.
W sytuacji, w której więcej niż dwóch kandydatów zdobyło liczbę głosów uprawniających do udziału w ponownym głosowaniu, o tym, kto weźmie udział w drugiej turze, rozstrzygnie większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów. Jeśli liczba obwodów będzie równa, PKW przeprowadzi losowanie.
Polecamy nagranie szkolenia: Praktyczne aspekty organizacji wyborów samorządowych i do Parlamentu Europejskiego w 2024 roku >
Wybory rad gmin liczących mniej niż 20 tys. mieszkańców, prowadzone są jako wybory większościowe w jednomandatowych okręgach wyborczych.
Wybory do rad gmin powyżej 20 tys. mieszkańców, do rad powiatów oraz do sejmików, a także wybory do dzielnic m.st. Warszawy są wyborami proporcjonalnymi w wielomandatowych okręgach wyborczych. Mandaty w okręgu rozdziela się między komitety wyborcze (które na terenie danej gminy/powiatu/województwa uzyskały co najmniej 5 proc. ważnych głosów) za pomocą metody d’Hondta; a następnie są one obsadzane przez kandydatów z poszczególnych list w kolejności wynikającej z liczby uzyskanych przez nich głosów.
Sprawdź w LEX: Wybory samorządowe 7 kwietnia 2024 r. - uprawnienia pracownika i obowiązki pracodawcy >
Jak zgłaszać nieprawidłowości dotyczące wyborów?
Każdy może zgłaszać nieprawidłowości dotyczące wyborów. Można to zrobić osobiście lub przez mężów zaufania albo obserwatorów społecznych. Jeśli wyborca uważa, że obwodowa komisja wyborcza pracuje źle, trzeba poinformować o tym okręgową komisję wyborczą albo delegaturę krajowego biura wyborczego. Przeczytaj także: Procedura wnoszenia protestów wyborczych
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.