W środę - 6 lipca - rozpoczyna się Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Radców Prawnych. Jednym z głównych jego tematów mają być zmiany w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. Obrady potrwają do piątku 8 lipca.
Patrycja Rojek-Socha: Jakie są cele i priorytety rozpoczętego Nadzwyczajnego Zjazdu?
Włodzimierz Chróścik: Cel jest jeden, łatwy do zdefiniowania: przeprowadzenie konstruktywnej dyskusji, dotyczącej wybranych przepisów samorządowych i, co ważniejsze, przyjęcie regulacji korzystnych dla radców prawnych i ich klientów, partnerów i całego systemu wymiaru sprawiedliwości.
Czytaj: Reklama prawników - radcy prawni krok przed adwokatami >>
Czy jest szansa na jednomyślność jeśli chodzi o zaproponowane zmiany w zasadach etyki?
O zmianach KERP zadecyduje Zjazd w głosowaniu. Jednomyślność nie jest tu wymagana i nie byłaby dobrym rozwiązaniem. Jak w każdym środowisku zawodowym są zwolennicy i przeciwnicy zmian. Mimo że dla jednych są one zbyt restrykcyjne, a dla drugich zbyt liberalne to już samo zróżnicowanie poglądów lub propozycji sprzyja merytorycznej i dobrej dyskusji. Dzięki temu sama propozycja zmian jest lepiej wyważona i bardziej obiektywna.
Dyskusja nad ewentualnymi zmianami toczyła się od lutego, czy wiele uwag wpłynęło do KIRP w tym zakresie? Były zastrzeżenia do zaproponowanych zmian?
Tak, szeroka dyskusja pokazała, że środowisko radców prawnych dostrzega potrzebę zmian. Prace nad zmianami KERP rozpoczęto już w 2020 r. - zespoły przedstawiły wówczas wyniki swoich prac oraz propozycje zmian. Od początku bieżącego roku w ramach konsultacji środowiskowych oraz samorządowych na szeroką skalę zbieraliśmy postulaty, uwagi, stanowiska, propozycje. Zorganizowaliśmy cykl publicznych debat "Zawód z zasadami", podczas których każdy zainteresowany mógł przedstawić swój pogląd lub zadać pytania. W prace zaangażowano grupę roboczą ds. zmian w KERP, Ośrodek Badań Studiów i Legislacji KRRP, Komisję Etyki i Wykonywania Zawodu KRRP, zewnętrznych ekspertów. Przeprowadziliśmy jakościowe i ilościowe badania opinii radców prawnych i klientów. W ramach tych działań toczyliśmy dyskusje, podczas których przedstawiano różne punkty widzenia oraz wyrażano zastrzeżenia co do kierunków i przedmiotu zmian. Zgłoszono także wariantowe propozycje zmian konkretnych postanowień KERP.
Czytaj też: Czas pracy radcy prawnego - komentarz praktyczny >>>
Zmienia się preambuła i to w widoczny sposób. Podkreślona jest kwestia tego, że radca to zawód zaufania publicznego, znaczenie samorządności i praworządności - czy to ma związek np. z wnioskiem, który wpłynął do TK a dotyczy samorządów adwokackiego i radcowskiego?
Preambuła wyraża to, co w zawodzie radcy prawnego i samorządzie zawodowym najistotniejsze. To przede wszystkim służba dobru osób, których prawa i wolności radca prawny chroni. To również pełnienie ważnej misji publicznej (zawód publicznego zaufania), społecznej i w wymiarze sprawiedliwości. Zorganizowanie zawodu na zasadach samorządu to zaś gwarancja praworządności, a także sprawowanie pieczy nad jego należytym wykonywaniem. Nic jednak nie jest jeszcze przesądzone, gdyż o jej ostatecznej treści zadecyduje Zjazd. Prace nad preambułą rozpoczęto jeszcze przed złożeniem wniosku do TK, więc nie miało to decydującego wpływu na jej kształt. Jednak po złożeniu wniosku jej treść nabiera dodatkowego symbolicznego znaczenia, gdyż wniosek wcale nie służy dobru prawniczych zawodów zaufania publicznego, czy szerzej interesowi publicznemu.
Czytaj: Szykuje się "skok" na samorządy adwokatów i radców? TK zbada konstytucyjność przepisów >>
Czytaj też: Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego radcom prawnym >>>
KRRP przypomnijmy - zwróciła się do prezes Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o umożliwienie przedstawienia stanowiska w tej sprawie.
Nie wiemy co z wnioskiem grupy posłów zrobi Trybunał, tzn. czy umorzy czy podejmie postępowanie w tej sprawie, a także jaki będzie wyrok oraz jego wdrożenie do porządku prawnego w postaci przepisów prawa. Wiemy tylko to, że jeżeli osłabione zostaną radcowska niezależność i samorządność zawodowa, osłabiona zostanie praworządność, wymiar sprawiedliwości, a przede wszystkim – interes i bezpieczeństwo obywateli naszego kraju.
Wracając do zaproponowanych zmian w KERP. Zapowiadane były zmiany w zakresie reklamy, samo określenie reklama nie pada, ale jest za to wskazana definicja informowania o wykonywaniu zawodu i uregulowanie tego, jak to ma wyglądać. Co te zmiany w praktyce oznaczają dla radców?
Propozycje w zakresie informowania o wykonywaniu zawodu są kontynuacją zmian w tym obszarze, które zapoczątkowano w 2007 r. Ograniczenia dotyczą podobnie jak obecnie treści (np. promocja nieprawdziwa, wprowadzająca w błąd, nierzeczowa) lub sposobu (metody) prowadzenia informowania (np. promocja nachalna, agresywna, w niewłaściwym miejscu). W pewnym przypadkach na informowanie należy uzyskać zgodę klienta (np. wykazy klientów, referencje, rekomendacje).
W praktyce informowanie o wykonywaniu zawodu jest więc dopuszczalne w każdej formie komunikacji, z wyjątkiem wskazanych wyżej ograniczeń jego treści lub sposobu prowadzenia oraz przy zapewnieniu jego zgodności z przepisami prawa, dobrymi obyczajami i postanowieniami KERP.
Czytaj też: Wymogi RODO kierowane do radców prawnych i adwokatów - przegląd obowiązków i wyłączeń >>>
Co z uczestnictwem w konferencjach, wypowiadaniu się dla mediów czy w końcu prowadzeniu np. blogów - czy to będzie w myśl zmian dozwolone?
Uczestnictwo w konferencjach i prowadzenie bloga mieszczą się jako rodzaj promocji w informowaniu o wykonywaniu zawodu. Zwykle stanowią działania wizerunkowe. Są dopuszczalne z wyjątkiem wskazanych w KERP ograniczeń treści i sposobu prowadzenia oraz przy zapewnieniu ich zgodności z przepisami prawa (np. prawa prasowego jeżeli blog jest tytułem prasowym), dobrymi obyczajami i postanowieniami KERP. Trzeba też podkreślić, że publiczne wypowiadanie się o prowadzonych sprawach winno ograniczać się do niezbędnej i rzeczowej potrzeby, nie może uchybiać godności zawodu i winno następować z zachowaniem dobra i interesów klienta, umiaru i taktu oraz zawodowego dystansu do sprawy. Proponujemy, aby korzystanie z wolności słowa i pisma poza wykonywaniem zawodu nie miało na celu informowania i pozyskiwania klientów.
Czytaj też: Zawodowy pełnomocnik w social media - aspekty praktyczne >>>
Czy te uregulowania są wystarczające do tego by zwiększyć konkurencyjność radców na rynku?
Zasady etyki nie są panaceum rynkowym na wszystko. Mają wpływ na nasze postawy, motywacje, zachowania, wzorce i reguły postępowania służące dobru i godności zawodu w interesie klientów i publicznym. Ich celem jest m.in. uzupełnianie, uszczegóławianie lub wyjaśnianie, a w pewnych przypadkach nawet ograniczanie regulacji ustawowej. Nasi rynkowi konkurenci (przede wszystkim firmy finansujące spory, odszkodowawcze, windykacyjne, prowadzące nieregulowaną działalność prawniczą) działają w regulacyjnej próżni i z reguły bez zasad etyki. Przywrócenie w pełni uczciwej konkurencji na rynku regulowanych i nieregulowanych usług prawniczych bez takiej ustawowej regulacji jest zatem trudne, o ile w ogóle możliwe. Dopiero połączenie regulacji ustawowej i etycznej może mieć istotne i oczekiwane przez środowisko znaczenie dla zwiększania konkurencyjności radców prawnych na rynku.
Co w ocenie pana - poza kwestiami związanymi z informowaniem o wykonywanym zawodzie - może mieć istotne znaczenie w proponowanych zmianach?
Na Zjedzie będzie zapewne dyskutowane zagadnienie wynagrodzenia success fee, gdyż w tym zakresie jest wiele przeciwstawnych oczekiwań oraz zgłoszono wiele różnych propozycji, co stanowi w pewnym sensie powrót do dyskusji toczących się także na Zjedzie w 2014 r.. Zaproponowano także regulacyjne novum tj. uregulowanie wspólnego wykonywania zawodu w ramach praktyk wielodyscyplinarnych oraz przy współpracy z osobami trzecimi prowadzącymi nieregulowaną działalność prawniczą lub inną związaną ze świadczeniem pomocy prawnej.
Czy w ocenie pana te zmiany, które mają być obecnie przyjęte, są wystarczające do tego, by dostosować kodeks etyki do zmieniającej się sytuacji, czy planowane są kolejne zmiany?
Zmiany KERP nie polegają na dostosowywaniu jego postanowień do aktualnej sytuacji, gdyż jest on oparty o pewne niepodlegające zmianom podstawowe wartości i obowiązki etyczne. Nie znaczy to, że nie należy brać pod uwagę aktualnej sytuacji, ale nie ona jest głównym motorem zmian. Przykładowo ochrona i zabezpieczenie tajemnicy zawodowej nie podlega zmianom. Zmieniają się jednak nieustanie na skutek rozwoju technologii wykorzystywanych przez radców prawnych szczegółowe kwestie materialno-techniczne z tym związane. W tym zakresie proponujemy rozdział materii kodeksowej od regulaminowej oraz uregulowanie tych szczegółów w regulaminie wykonywania zawodu. Jest to bowiem akt prawa samorządowego, który może być wykorzystywany lepiej i elastycznej w stosunku do aktualnego rozwoju technologii. Zasady etyki pełnią bowiem bardziej funkcję stabilizującą określającą wzorce właściwego zachowania w oparciu o niezmienne zasady.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
