Nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego obejmuje ponad 300 nowych lub zmienianych przepisów. Wśród zaakceptowanych poprawek Senatu jest ta zakładająca wykreślenie opłaty dodatkowej wnoszonej przez adwokatów za niewłaściwe opłacenie zaskarżenia. Teraz nowelizacja wraz z poprawkami trafi do prezydenta.
Lepsza organizacja rozpraw
Nowelizacja zakłada m.in., że pozwany w procesie cywilnym będzie zobowiązany, by jeszcze przed rozpoczęciem postępowania pisemnie odnieść się do zarzutów z pozwu. Ma to pozwolić sędziemu sprawnie przygotować plan rozprawy i wcześniej wezwać strony do uzupełnienia dowodów.
Każda sprawa w sądzie cywilnym ma się rozpoczynać od posiedzenia przygotowawczego. - Posiedzenie przygotowawcze służy rozwiązaniu sporu bez potrzeby prowadzenia dalszych posiedzeń, zwłaszcza rozprawy - stanowi ustawa. Zasadą ma być, że w mniej skomplikowanych sprawach cywilnych ma być tylko jedna rozprawa, na której zapadnie wyrok. Jak argumentuje Ministerstwo Sprawiedliwości, które przygotowało zmiany, temu ma służyć wprowadzenie posiedzenia przygotowawczego i obowiązku pisemnej odpowiedzi na pozew.
Czytaj:
Reforma postępowania cywilnego idzie do Sejmu>>
Zmiany w procedurze cywilnej - nowa era, czy powrót do przeszłości?>>
Zeznania także na piśmie
Przyspieszeniu postępowań ma także służyć rozszerzenie możliwości składania zeznań na piśmie, co będzie dotyczyło stron postępowania i świadków, którzy nie mogą się stawić na rozprawę, np. ze względu na pobyt za granicą.
Nowela zakłada również skrócenie terminów rozpraw i uniknięcie wielomiesięcznych przerw między rozprawami. Zmiany mają też wyeliminować niekończące się składanie zażaleń w tych samych sprawach, mimo że sąd je odrzuca. Usprawnieniu procedur ma także służyć zwięzłość uzasadnień wyroków.
Jedną z ważnych zmian jest również przywrócenie odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych z zachowaniem mechanizmów ochronnych dla mniejszych przedsiębiorców, czyli np. osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.
Kontrowersyjna opłata dodatkowa
Senat wprowadził do tej nowelizacji 16 poprawek - w większości porządkujących i redakcyjnych. Największe kontrowersje wzbudził przepis odnoszący się do konieczności wniesienia opłaty dodatkowej w razie nieprawidłowego opłacenia środka zaskarżenia. W Senacie poprawkę wykreślającą ten przepis zgłosił senator Zbigniew Cichoń (PiS) i Senat poparł jego propozycję, chociaż jeszcze w środę podczas prac komisji sejmowej resort sprawiedliwości uzasadniał celowość utrzymania tego przepisu.
Zgodnie z tym przepisem "wniesiony przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP środek zaskarżenia, który nie został należycie opłacony, sąd odrzuca bez wezwania do uiszczenia opłaty, jeżeli środek ten podlega opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia". Dodano, że "w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia o odrzuceniu środka zaskarżenia (...) strona może uiścić brakującą opłatę albo brakującą część opłaty, uiszczając jednocześnie opłatę dodatkową równą opłacie należnej od odrzuconego środka zaskarżenia". Zgodnie z przyjęta poprawką, zmiana ta została wykreślona.
Przepis ten krytykowały prawnicze samorządy zawodowe. - W procesie cywilnym nie chodzi o polepszenie statystyk rozpoznawania spraw, a usprawnienie procesu nie może polegać na ułatwieniu pracy sędziego kosztem praw obywatelskich - stwierdziła w swojej opinii Naczelna Rada Adwokacka.