ZNP proponuje zmiany w projekcie o nauczycielskich dyscyplinarkach

Trwają prace nad zmianami w Karcie Nauczyciela. Mają nieco złagodzić obowiązujące od września przepisy dotyczące postępowań dyscyplinarnych wobec nauczycieli. Zdaniem Związku Nauczycielstwa Polskiego nie rozwiążą jednak wszystkich problemów - choćby tych z interpretacją pojęcia "czyn naruszający dobro dziecka".

Od 1 września 2019 r. dyrektor musi zawiadamiać o czynie nauczyciela naruszającym prawa i dobra dziecka. Autorzy przepisu liczyli, że zaostrzone prawo ukróci proceder zamiatania poważnych spraw pod dywan. To się nie do końca udało, a sama konstrukcja przepisu budzi wątpliwości. MEN przygotował więc projekt zmian w tej sprawie.

Ryba i uczeń głosu nie mają? Od września zmiany w nauczycielskich dyscyplinarkach>>

Zmiana z inicjatywy RPD

Na problemy z nauczycielskimi dyscyplinarkami rzecznik praw dziecka wielokrotnie zwracał uwagę resortowi edukacji. Chodziło zwłaszcza o nadużywanie kar porządkowych przez dyrektorów szkół, którzy zamiast zgłaszać sprawę rzecznikowi dyscyplinarnemu stosowali art. 108 Kodeksu pracy.

W takich przypadkach - nawet jeżeli postępowanie dyscyplinarne wszczynano - podlegało ono umorzeniu. wymierzenie kary porządkowej nie jest tożsame z obowiązkowym zakończeniem postępowania dyscyplinarnego. Rzecznik praw dziecka będzie mógł natomiast w końcu wyegzekwować swoje uprawnienia. Karta Nauczyciela od 2016 r. zobowiązuje do zawiadamiania rzecznika o wszczęciu postępowania wyjaśniającego dotyczącego czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. Daje też RPD prawo do zaskarżenia umorzenia postępowania dyscyplinarnego. Często jednak rzecznik nie mógł skorzystać z tej szansy, bo go o tym nie powiadamiano. Po zmianach dyrektor szkoły musi zawiadomić

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność porządkowa a dyscyplinarna nauczycieli >

MEN pracuje nad nowelą

Nowela doprecyzuje również przepisy dotyczące zawieszenia nauczyciela lub dyrektora szkoły w pełnieniu obowiązków, poprzez dookreślenie, że dyrektor szkoły nie jest obowiązany do zawieszenia nauczyciela a organ prowadzący szkołę – nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora szkoły, w pełnieniu obowiązków w przypadku gdy rzecznik dyscyplinarny we wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wnosi o orzeczenie kary nagany z ostrzeżeniem i jednocześnie waga popełnionego przez nich czynu jest mało istotna i nie jest celowe odsuwanie ich od pełnienia obowiązków.

Czytaj w LEX: Przedłużanie kadencji dyrektora szkoły w okresie czasowego ograniczenia funkcjonowania szkół - poradnik na przykładach >

Po nowelizacji postępowanie dyscyplinarne nie będzie mogło być wszczęte po upływie 6 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu (z wyłączeniem czynów stanowiących przestępstwo) oraz uchyleniu przepisu, zgodnie z którym, jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka, postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie 3 miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu. Postępowanie nie będzie mogło być wszczęte po dwóch latach (obecnie trzy) od popełniania czynu - chyba że jest on przestępstwem.

Czytaj w LEX: Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli - kwestie szczegółowe >

ZNP: dyrektor nie jest prawnikiem

Według ZNP taka zmiana nie rozwiąże problemu - zwłaszcza że dyrektorowi, który nie jest prawnikiem, trudno jest czasem stwierdzić, czy dany czyn godzi w dobro i prawa dziecka czy jest innym naruszeniem.

- Pojęcie to jest zwrotem niedookreślonym, co może prowadzić do problemów interpretacyjnych i nieprawidłowego zastosowania. Dyrektorzy szkół nie są prawnikami, a dodatkowo pojęcia niedookreślone podlegają czasami rozbieżnej wykładni, tak na gruncie nauki prawa, jak i orzecznictwa. W konsekwencji może to prowadzić do pociągania do odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli, którzy nie popełnili czynu spełniającego przesłanki ustawowej, a więc działania przeciwko dobru lub prawom dziecka. Z tego powodu poprzez skonkretyzowanie zakresu działania ww. pojęcia użyte w treści projektu ustawy – Karta Nauczyciela pojęcie należy zastąpić pojęciem czynu naruszającego prawa, godność, nietykalność osobistą ucznia i wychowanka, a także czynu narażającego jego zdrowie i życie - zwraca uwagę ZNP.

Związek rekomenduje także wprowadzenie warunkowego umorzenia postępowania dyscyplinarnego – nie tylko na etapie postępowania przed komisją dyscyplinarną, ale również w postępowaniu wyjaśniającym – w przypadku popełnienia czynów o nieznacznej szkodliwości. Według ZNP należy również przywrócić instytucję obrońcy z urzędu w każdej sytuacji. Brak instytucji obrońcy z urzędu może prowadzić do naruszenia prawa nauczyciela do obrony w sytuacji, gdy np. z przyczyn finansowych nauczyciel nie będzie mógł ustanowić obrońcy z wyboru.

Zdaniem ZNP konieczne jest też zmodyfikowanie zapisu dotyczącego zwrotu kosztów utraconego zarobku i kosztów podróży świadka, należy rozszerzyć także na kwestie związane z udziałem świadka w czynnościach dokonywanych w postępowaniu wyjaśniającym. Obecnie świadek wezwany przez rzecznika odpowiedzialności dyscyplinarnej nie ma prawa do zwrotu kosztów utraconego zarobku i kosztów podróży.

Czytaj w LEX: Zdalne nauczanie i praca zdalna w placówce oświatowej w kontekście RODO  >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.