Projekt zmian w Kodeksie pracy

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt nowelizacji ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Stanowi on połączenie dwóch wcześniejszych projektów nowelizacji K.p., nad którymi trwały prace w łonie rządu, a mianowicie przepisów o pracy zdalnej, które miałyby zacząć obowiązywać po zakończeniu pandemii oraz badania trzeźwości pracowników.

Czytaj również: Rząd chce jedną nowelizacją uregulować pracę zdalną i badanie trzeźwości pracowników

Będą kontrole trzeźwości i na obecność narkotyków

– Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw zmierza do stworzenia podstaw dla pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania – gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr – prewencyjnej kontroli pracowników na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach. Projektowana regulacja ma na celu również rozwiązanie problemu wynikającego z braku podstaw prawnych do przeprowadzania przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego badań pracowników na obecność tzw. narkotyków w ich organizmach. W chwili obecnej w polskim porządku prawnym nie ma bowiem przepisów, które określałyby procedurę takiego badania, na żądanie pracodawcy lub samego pracownika. Powyższe jest konsekwencją również braku wyraźnej podstawy prawnej do niedopuszczenia przez pracodawcę do wykonywania pracy przez pracownika, wobec którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajduje się w stanie po użyciu takich środków lub zażywał je w czasie pracy – czytamy w uzasadnieniu wprowadzanych zmian.

Czytaj w LEX: Pietrzyk Sylwester, Zarządzanie wiedzą w zespołach zdalnych - studium przypadku COVID-19 >

W zakresie wprowadzenia kontroli trzeźwości oraz kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu, projekt przewiduje zmiany w Kodeksie pracy polegające w szczególności na:

określeniu podstaw prawnych umożliwiających pracodawcy wprowadzenie – gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr – prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach, a także określeniu zasad przeprowadzania takich kontroli;
w zakresie obowiązku pracodawcy niedopuszczenia pracownika do wykonywania pracy: − utrzymaniu regulacji obecnie obowiązującej w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po spożyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy; − wprowadzeniu regulacji nakładającej na pracodawcę taki obowiązek w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu lub zażywał taki środek w czasie pracy i − wprowadzeniu regulacji nakładającej na pracodawcę taki obowiązek w przypadku, gdy prewencyjna kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika lub prewencyjna kontrola na obecność środka działającego podobnie do alkoholu, wykaże obecność takiego środka w organizmie pracownika;
określeniu podstaw do przeprowadzania badania w celu ustalenia obecności alkoholu, wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, lub środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego;
wprowadzeniu możliwości odpowiedniego zastosowania wskazanych powyżej rozwiązań do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą;
uzupełnieniu katalogu przesłanek uzasadniających nałożenie na pracownika kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej o przypadki stawienia się do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu lub zażywanie takiego środka w czasie pracy.

Projekt przewiduje też uchylenie art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. W obecnym brzmieniu przepis ten w szczególności zobowiązuje kierownika zakładu pracy lub osobę przez niego upoważnioną do niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu lub spożywał alkohol w czasie pracy. Jak deklarują projektodawcy, zmiana ma polegać na przeniesieniu zawartej w tym artykule regulacji na grunt Kodeksu pracy, celem kompleksowego uregulowania tej problematyki w jednym akcie prawnym.

Czytaj w LEX: Moczydłowska Joanna M., Nowe trendy na rynku pracy - praca w systemie home office w percepcji polskich menedżerów >

Nowość

Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią

Sprawdź

Praca zdalna całkowita lub częściowa

Jak podkreślają autorzy projektu, w tym samym projekcie wprowadzona zostanie też praca zdalna jako rozwiązanie stałe. - Liczne postulaty w zakresie umożliwienia stronom stosunku pracy stosowania tej formy wykonywania pracy także po odwołaniu stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pochodziły zarówno od pracowników, jak i od organizacji pracodawców, które dostrzegły zalety tej formy wykonywania pracy. W związku z tym niezbędne okazało się podjęcie działań legislacyjnych w tym zakresie – podkreślają projektodawcy.

Najważniejsze regulacje przewidziane w projekcie ustawy a dotyczące pracy zdalnej polegają na:

wprowadzeniu definicji pracy zdalnej, zgodnie z którą pracą zdalną będzie praca polegająca na wykonywaniu pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość;
przyjęciu, że praca zdalna będzie mogła być uzgodniona przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia (w tym drugim przypadku do zmiany umowy o pracę – w zakresie miejsca wykonywania pracy – nie będzie wymagana forma pisemna);
umożliwieniu polecenia przez pracodawcę w szczególnych przypadkach (tj. w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, lub w okresie, w którym z powodu siły wyższej zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe) – wykonywania pracy zdalnej przez pracownika, przy zastrzeżeniu złożenia przez pracownika bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenia o posiadaniu warunków lokalowych i technicznych do wykonywania pracy w tej formie;
uregulowaniu obowiązku określania zasad wykonywania pracy zdalnej w: − porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową (zakładowymi organizacjami zawodowymi), − regulaminie ustalonym przez pracodawcę – jeżeli nie dojdzie do zawarcia porozumienia z zakładową organizacją związkową (zakładowymi organizacjami zawodowymi) oraz w przypadku, gdy u pracodawcy nie działa żadna zakładowa organizacja związkowa (w tym przypadku regulamin byłby ustalany po konsultacji z przedstawicielami pracowników);
umożliwieniu wykonywania pracy zdalnej na wniosek pracownika także w przypadku, gdy nie zostało zawarte porozumienie albo regulamin, o których mowa w pkt 4, określające zasady wykonywania pracy zdalnej;
wprowadzeniu możliwości wiążącego wycofania się z pracy zdalnej przez pracodawcę lub pracownika;
uregulowaniu obowiązków pracodawcy wobec pracownika wykonującego pracę zdalną (m.in. zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, pokrycia kosztów związanych z pracą zdalną) oraz przyznania stronom uprawnienia do ustalenia zasad wykorzystywania przez pracownika prywatnych narzędzi pracy i materiałów w pracy zdalnej;
unormowanie prawa kontroli pracownika przez pracodawcę w miejscu wykonywania pracy zdalnej;
ustanowieniu zakazu dyskryminacji pracownika wykonującego pracę zdalną;
zagwarantowaniu pracownikowi wykonującemu pracę zdalną prawa do przebywania na terenie zakładu pracy na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników;
wprowadzeniu szczególnych zasad w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
wyodrębnieniu okazjonalnej pracy zdalnej, do której z uwagi na jej szczególny charakter, nie będą stosowane niektóre przepisy dotyczące pracy zdalnej;
umożliwieniu pracownikowi przekazywania wszystkich wniosków, dla których przepisy Kodeksu pracy lub innych ustaw lub aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki z zakresu prawa pracy przewidują formę pisemną, w postaci papierowej lub elektronicznej.

- Projektowane w tym zakresie regulacje zastąpią przepisy Kodeksu pracy dotyczące telepracy, które zostaną uchylone. Niektóre rozwiązania prawne normujące telepracę zostaną przejęte do nowych kodeksowych przepisów o pracy zdalnej – czytamy w informacji o istocie proponowanych rozwiązań.

Czytaj w LEX: Mędrala Małgorzata, Praca zdalna - zasady w kodeksie pracy >

Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>

Co dalej z projektem?

Jak poinformowało nas Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, w MRiPS został przygotowany projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (UD318). Projekt ten powstał z połączenia do wspólnego procedowania dwóch projektów o tożsamych tytułach, tj. projektów ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, wpisanych do Wykazu Prac Legislacyjnych Rady Ministrów pod numerami: UD210 (nowelizacja K.p. w zakresie pracy zdalnej) i UD211 (nowelizacja K.p. w zakresie kontroli trzeźwości pracowników i kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach).

Czytaj w LEX: Tatarkiewicz Katarzyna, Nowoczesne motywowanie w organizacji >

- Ww. projekty ustaw zostały poddane uzgodnieniom międzyresortowym, opiniowaniu przez partnerów społecznych oraz konsultacjom publicznym. W związku z powyższym wkrótce projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (UD318) zostanie skierowany do rozpatrzenia przez Stały Komitet Rady Ministrów, następnie przez Radę Ministrów, a w dalszej kolejności zostanie przekazany do Sejmu RP – przekazało nam ministerstwo.

Czytaj w LEX: Sidor-Rządkowska Małgorzata, Hybrydowy, czyli niedopasowany? >

- Nie mamy informacji co do dalszego procedowania tego projektu. Cieszylibyśmy się, gdyby projekt w obecnym kształcie trafił ponownie do konsultacji w ramach Rady Dialogu Społecznego – powiedział nam Paweł Śmigielski, dyrektor Wydziału prawo-interwencyjnego OPZZ.

- Trzymanie takiej niepewności prawnej w sytuacji, gdy ta praca zdalna cały czas jest wykorzystywana, jest nieporozumieniem. Przecież jest on lepszą propozycją od tego krótkiego przepisu, który obowiązuje w pandemii. Dziwię się stronie związkowej, że jest przeciwna temu projektowi, zwłaszcza że konsultacje tego projektu i negocjacje trwały co najmniej kilka miesięcy, a partnerzy społeczni będą mieli wpływ na stosowanie przepisów w praktyce poprzez regulaminy zakładowe w sprawie implementacji na poziom firmy – mówi prof. dr hab. Jacek Męcina z Uniwersytetu Warszawskiego, doradcy zarządu Konfederacji Lewiatan. Dodaje, że przepisy te łącznie z przepisami dotyczącymi trzeźwości zgodnie z informacjami resortu pracy mają trafić na ścieżkę legislacyjną. - Jestem zwolennikiem szybkiego procedowania tych przepisów - podkreśla prof. Męcina.

Zobacz w LEX:

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.