Sąd Rejonowy w Dąbrowie Górniczej, rozpatrując odwołanie od decyzji odmawiajacej wszczęcia postepowania przez prokuratora rejonowego powziął wątpliwość, czy w przepisie art. 218 § 1a kodesku karnego pod pojęciem "pracownika" należy rozumieć tylko osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę czy też także osobę, która wykonuje pracę zarobkową na podstawie umów cywilnoprawnych. Chodziło np. o umowy zlecenia lub umowę o dzieło. Czy ten przepis dotyczy także osoby, która pod pozorem wykonywania umowy cywilnoprawnej świadczy w rzeczywistości pracę w ramach stosunku pracy?
Ochrona tylko umów ze stosunku pracy
Według wspomnianego przepisu kodeksu karnego zagrożona jest grzywną albo więzieniem do lat 2 osoba, która wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego.
Prokurator odmawia wszczęcia postępowania
Problem powstał na tle następującej sprawy: pokrzywdzony Mieczysław W. zgłosił do prokuratora wniosek o ukaranie swego pracodawcy - zakład przemysłowy. Powodem było nękanie zatrudnionego w czasie pracy. Prokurator umorzył postępowanie z tego powodu, że Mieczysław W. był zatrudniony na umowie o dzieło, choć skarżący twierdził, że umowa ta była pozorna. Faktycznie wykonywał pracę jak osoba zatrudniona na umowie o pracę.
Czytaj też: Do końca września trzeba wysłać pracowników na zaległe urlopy >
Prokurator Krajowy wnosił o niepodejmowanie uchwały, gdyż nadal obowiązuje ta z 15 grudnia 2005 r., mówiąca, że przepis dotyczy tylko pracownika zatrudnionego na etacie (sygnatura akt I KZP 34/05). Według tej uchwały przedmiotem ochrony są w normach zawartych w art. 220 kodeksu karnego prawa osoby pozostającej w stosunku pracy w rozumieniu art. 22 § 1 kodeksu pracy, a więc w takim stosunku, jaki – uwzględniając jego rzeczywiste cechy – jest lub powinien być nawiązany przez dokonanie jednej z czynności prawnych określonych w art. 2 k.p.
Krzywda karana innymi przepisami
Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą zakresem art. 218 § 1a kodesku karnego objęte są tylko osoby będące pracownikami zatrudnione na warunkach określonych w art. 22 § 1 kodeksu pracy.
Jak podkreślił sędzia Rafał Malarski, uchwała z 2005 roku obowiązuje i ma nadal znaczenie, ale waga i znaczenie społeczne problemu nakazywało podjąć nową uchwałę.
Czytaj też: SA: Tylko biegły sądowy decyduje o niezdolności do pracy >
Istotą problemu jest charakter zatrudnienia. SN zaznaczył, że pracownik zatrudniony na umowie cywilnoprawnej nękany przez pracodawcę, czyli osoba, której zagrożone jest życie i zdrowie w zakładzie pracy, znajduje ochronę, ale w innych przepisach.
Jeśli zaś idzie o pozorność umowy o dzieło, która faktycznie jest stosunkiem pracy, to w każdym wypadku sąd musi zbadać, czy nie dochodzi tu do błędnej kwalifikacji. Ważna jest bowiem treść umowy, a nie jej nazwa - dodał sędzia Malarski.
SN nie mógł orzec pozytywnie w tej kwestii, gdyż wymagałoby to zmiany przepisów, a do tego uprawniony jest tylko ustawodawca, czyli Parlament RP.
Uchwała 3 sędziów SN z 20 września 2018 roku, sygnatura akt I KZP 5/18
Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w SIP LEX:
Sygnalizowanie nieprawidłowości w zakładzie pracy >
Naruszanie praw pracownika w orzecznictwie sądów karnych >
Odpowiedzialność pracodawcy za naruszenie praw pracownika >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.