Ministerstwo Finansów skierowało do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej. Ustawa ma implementować do prawa polskiego regulacje zmienionej 24 listopada 2021 r. dyrektywy 2009/103/WE w sprawie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności (dalej MID albo dyrektywa komunikacyjna).
Uwzględnia też wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 21 grudnia 2021 r. w sprawie C-428/20 przeciwko Polsce za niewłaściwą implementację wysokości sum gwarancyjnych w 2009 r. Zmiany, z pewnymi wyjątkami, mają wejść w życie 23 grudnia 2023 r.
Zmieni się definicja ruchu pojazdu
Ważniejsze zmiany dotyczą trzech obszarów. Pierwszą z nich są nowe definicje pojazdu oraz wprowadzenia definicji ruchu pojazdu.
Z definicji pojazdu wyłączone zostają pojazdy wolnobieżne.
- Ma to związek z definicją pojazdu zawartą w MID, która doprecyzowuje, że pojazdem jest każdy pojazd silnikowy poruszający się na lądzie, lecz nieporuszający się po szynach, napędzany wyłącznie siłą mechaniczną, którego maksymalna prędkość konstrukcyjna jest większa niż 25 km/h; lub maksymalna masa netto jest większa niż 25 kg a maksymalna prędkość konstrukcyjna jest większa niż 14 km/h - tłumaczy Monika Chłopik, analityk w Polskiej Izbie Ubezpieczeń.
Z kolei wprowadzana definicja ruchu pojazdu, przewiduje, że jest to każde użycie pojazdu, które w czasie wypadku jest zgodne z funkcją pojazdu jako środka transportu, niezależnie od cech pojazdu i terenu, na którym pojazd mechaniczny jest używany, oraz niezależnie od tego, czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu.
- Definicja ta wyraźnie odwołuje się do orzecznictwa TSUE dotyczącego ruchu pojazdu i funkcji, jaką pełnił pojazd w czasie wypadku – ma to być funkcja środka transportu. Będzie to miało szczególne znaczenie w przypadku pojazdów wielofunkcyjnych jak koparki, ładowarki - mówi Monika Chłopik.
Czytaj w LEX: Relacje sprawcy i poszkodowanego a ubezpieczenie OC (osoba trzecia w ubezpieczeniu OC) >>>
Ta zmiana ma praktyczne znaczenie i oceniana jest dobrze, prowadzi bowiem do ujednolicenia sposobu pojmowania tego terminu z prawie polskim z odpowiednimi regulacjami unijnymi. Jak wyjaśnia dr Kamil Szpyt, radca prawny z kancelarii Dybała Janusz Szpyt i Partnerzy Kancelaria Radców Prawnych, od kilku lat w polskim orzecznictwie i doktrynie istniał w tym zakresie dość intensywny spór. I jakkolwiek można się było spotkać z wypowiedziami popierającymi niezwykle szerokie rozumienie rzeczonego pojęcia (co uzasadniano potrzebą ochrony poszkodowanych), to było to jednak stanowisko mniejszościowe.
- W praktyce nowelizacja pozwoli na precyzyjniejsze określenie granic odpowiedzialności ubezpieczyciela ubezpieczającego pojazd mechaniczny stanowiący środek komunikacji. Natomiast w przypadku tych pojazdów, które będą wykorzystywane typowo jako narzędzia pracy, posługujący się nimi przedsiębiorcy, znając potencjalne ryzyko, będą musieli po prostu o wiele poważniej rozważyć wykupienie odrębnego ubezpieczenia OC - podkreśla Kamil Szpyt.
Będą wyższe sumy gwarancyjne w OC komunikacyjnym
Kolejną zmianą jest podwyższenie minimalnych sum gwarancyjnych w ubezpieczeniu OC komunikacyjnym do 29 876 400 złotych w przypadku szkód na osobie i 6 021 600 złotych w przypadku szkód w mieniu w odniesieniu do jednego zdarzenia, bez względu na liczbę poszkodowanych. Obecnie sumy gwarancyjne wynoszą 5 210 000 euro w przypadku szkód osobowych i 1 050 000 euro w przypadku szkód majątkowych.
- Korzystne jest, że wysokość tych sum określona jest w złotówkach, a nie przez odwołanie się do średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wyrządzenia szkody jak było to w dotychczasowej ustawie - ocenia Monika Chłopik.
W państwach członkowskich, które nie przyjęły euro, kwoty przelicza się na ich walutę krajową, stosując opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej kurs wymiany obowiązujący na dzień obliczenia nowych kwot minimalnych. Jednocześnie projekt ustawy przewiduje, że wyższe sumy gwarancyjne będą miały zastosowanie nie tylko do umów OC zawartych po wejściu w życie zmian, ale także do umów obowiązujących w tej dacie.
Wyższe sumy gwarancyjne oznaczają, że w razie szkody ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie do wyższej kwoty. Zwykle problem przekroczenia sum gwarancyjnych się nie pojawia, ale jeśli już się zdarzy, to są to sytuacje dużych wypadków, z udziałem wielu ofiar. Pojawia się pytanie, czy wyższa potencjalna wysokość odszkodowania wpłynie na ceny polis OC. - Uzasadnienie projektu nie daje na nie odpowiedzi, aczkolwiek wydaje się, że rzeczywiście taki będzie tego skutek - mówi Kamil Szpyt.
Zakaz dyskryminacji ubezpieczających ze względu na narodowość
Projekt nowelizacji wprowadza również regulacje umożliwiające poszkodowanym lub uprawnionym dochodzenie odszkodowania z komunikacyjnego OC w miejscu ich zamieszkania lub siedziby, niezależnie od wypłacalności ubezpieczyciela. Zadania te będzie miał Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
UFG będzie też organem odpowiedzialnym za wypłatę odszkodowań poszkodowanym w wyniku zdarzeń zaistniałych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych będzie organem odpowiedzialnym za wypłatę odszkodowań poszkodowanym w wyniku zdarzeń zaistniałych na terytorium innego państwa członkowskiego UE albo państwa trzeciego, sygnatariusza Porozumienia Wielostronnego w przypadku niewypłacalności ubezpieczyciela. Ochrona na wypadek niewypłacalności będzie rozpoczynać się od momentu objęcia ubezpieczyciela postępowaniem upadłościowym lub likwidacyjnym.
Sprawdź też: Gołba Zdzisław "Dochodzenie roszczeń przez poszkodowanych w wypadkach drogowych" >>>
- Wprowadzenie dodatkowych rozwiązań mających docelowo zapewnić wypłatę odszkodowania poszkodowanym w przypadku niewypłacalności zakładu ubezpieczeń należy ocenić dobrze. Jakkolwiek bowiem stanowią w praktyce rezultat wspomnianej już implementacji dyrektywy, a nie działania polskiego ustawodawcy ad hoc, niemniej, wydają się w pełni aktualne i potrzebne. Jak bowiem pokazały doświadczenia ostatnich miesięcy, podmioty sektora finansowe takie jak banki czy zakłady ubezpieczeń, jedynie pozornie są „niezatapialne”. Przykład rozpoczęcia restrukturyzacji Getin Noble Bank świadczy o tym najlepiej - uważa mec. Szpyt.
Kolejna zmiana dotyczy zaświadczeń o historii roszczeń z OC. Ma zostać wprowadzony jednolity formularz takich zaświadczeń, zakaz dyskryminacji ubezpieczających ze względu na narodowość lub wyłącznie z uwagi na poprzednie państwo zamieszkania, a także konieczność równoważnego traktowania zaświadczeń z innych państw członkowskich przez ubezpieczycieli oraz obowiązek publikowania ogólnego zarysu polityki w zakresie wykorzystywania przebiegu ubezpieczenia - wskazuje Monika Chłopik.
Podczas prac nad zmianami celowość tego „obowiązku publikowania ogólnego zarysu polityki w zakresie wykorzystywania przebiegu ubezpieczenia” była mocno krytykowana przez Polską Izbę Ubezpieczeń.
- Z MID nie wynika, czym ma być ten ogólny zarys polityki. Czy ma to być ogólna informacja, że zakład A wykorzystuje szkodowy/bezszkodowy przebieg ubezpieczenia przy kalkulacji składki za ubezpieczenie. Czy też ma to być szczegółowe wskazanie, na przykład, że zakład A w przypadku wystąpienia jednej szkody w poprzednim okresie ubezpieczenia, której wartość nie przekroczyła 3/8 minimalnego wynagrodzenia w tym okresie, stosuje zwyżkę składki podstawowej o 17/31 itd. - wyjaśnia Monika Chłopik.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.