Założone w 1857 roku Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk jest najstarszym istniejącym nieprzerwanie polskim towarzystwem naukowym. Zebranie konstytuujące Towarzystwo odbyło się w Poznaniu 13 lutego 1857 roku. Uchwalony wówczas statut stwierdzał, iż ma ono "na celu pielęgnowanie nauk i umiejętności w języku polskim". Pierwszym prezesem Towarzystwa został najwybitniejszy filozof polski tej doby - August Cieszkowski. Wśród członków założycieli znajdujemy tak znaczące postaci ruchu narodowego w Poznańskiem, jak twórca Biblioteki Kórnickiej Tytus Działyński czy Hipolit Cegielski.Powołanie do życia PTPN było polską odpowiedzią na politykę pruskiego państwa, niepozwalającego na powołanie w Poznaniu uniwersytetu i uformowanie się tutaj silnego ośrodka badań naukowych. Towarzystwo stało się najważniejszym centrum polskiej aktywności naukowej w zaborze pruskim, ważnym elementem w systemie poznańskich przedsięwzięć organicznikowskich. Wielką jego zasługą stało się stworzenie znaczącej biblioteki i zgromadzenie zbiorów artystycznych, archeologicznych i historycznych, niezmiernie istotnego czynnika zachowywania i kultywowania polskiego dziedzictwa narodowego. To dzięki stworzonej przez PTPN infrastrukturze naukowej i z jego inicjatywy było możliwe powołanie do życia u zarania niepodległości, już w 1919 roku, polskiego uniwersytetu w Poznaniu. Dziś Towarzystwo stanowi płaszczyznę integracji instytucji naukowych, interdyscyplinarnej dyskusji naukowców, upowszechniania i popularyzacji wyników badań.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 160. rocznicę powstania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk przypomina o niestrudzonych i solidarnych działaniach Wielkopolan na rzecz polskiej nauki i kultury, podejmowanych w trudnych latach zaboru pruskiego. Wspólna praca dla pomnożenia polskiego dorobku naukowego i zachowania dziedzictwa kulturowego, nieprzerwanie przynosi znakomite owoce i godna jest upamiętnienia.
